Ο πρώτος ανιδιοτελής εθελοντής, σύμφωνα με τον ελληνικό μύθο, ήταν ο Προμηθέας, ο τιτάνας που έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς και την παρέδωσε στους ανθρώπους, μαζί με τη γνώση αλλά και τις τέχνες. Ο Δίας, ως πατέρας των θεών, θέλοντας να τον τιμωρήσει, έστειλε τον Ήφαιστο να τον σταυρώσει στον Καύκασο, κρατώντας τον καρφωμένο σε ένα βράχο.
Ο μύθος αυτός αναδείχθηκε από τον μεγάλο Έλληνα τραγικό ποιητή, τον Αισχύλο, στην τριλογία του "Προμηθέας δεσμώτης", "Προμηθέας πυρφόρος" και "Προμηθέας λυόμενος" και συμβολίζει ότι η πηγή γνώσης οφείλεται στον εθελοντισμό και στην ανιδιοτέλεια, η οποία απελευθερώνει τις πολύτιμες αξίες της γνώσης για τον άνθρωπο. Επομένως, σε κάθε εποχή, ο μύθος αυτός συνδέεται άμεσα και με την πραγματικότητα. Το πνεύμα και η γνώση έχουν μια Προμηθεϊκή σχέση με τον εθελοντισμό, αλλά και την προσφορά.
Η γνώση δεν προσφέρεται από το κράτος, την εξουσία και την αγορά. Το κράτος παρ' όλα αυτά, μπορεί να δημιουργήσει τις συνθήκες και την αγορά, έτσι ώστε, να πολλαπλασιαστεί το προϊόν της γνώσης. Η αλληλεγγύη και ο αλτρουϊσμός αποτελούν όχι μόνο κοινωνική ευαισθησία, αλλά και οραματισμό. Έτσι, το 'ευ ζην' δεν αποτιμάται σε χρήμα, αλλά προσφέρεται ως δωρεά στην κοινωνία από τους σοφούς, τους συγγραφείς και τους πνευματικούς ανθρώπους, στοιχείο το οποίο καθορίζεται από το ρόλο που κατέχει η διανόηση σε κάθε εποχή. Ο εθελοντισμός δεν έχει κίνητρο το προσωπικό κέρδος, όπως η αγορά, αλλά το κοινωνικό όφελος. Εάν η αγορά έχει την πρωτοκαθεδρία στην παραγωγή των υλικών αγαθών, το κράτος στην πρόνοια και την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας, ο εθελοντισμός έχει να κάνει με τη δημιουργία και την προώθηση της γνώσης.
Η γνώση δε μπορεί να περιοριστεί όπως τα υλικά αγαθά, παρά μόνο να εξαπλωθεί. Το κλειδί για την ουσιαστική ανάπτυξη του εθελοντισμού είναι πάνω απ' όλα η επικοινωνία των εθελοντικών οργανώσεων και η μεταξύ τους δικτύωση. Από τον πατριωτικό, φιλανθρωπικό, τοπικό και οικολογικό εθελοντισμό που κυριαρχούσε στις παλαιότερες εποχές, σήμερα έχουμε περάσει πλέον, στον πολυδιάστατο, οικουμενικό και ανθρωπιστικό εθελοντισμό με την αυτονομία της δράσης του, πέρα από την οποιαδήποτε μορφή εξουσίας.
Έτσι, η 'παραδοσιακή' άποψη ότι ο εθελοντισμός αποτελεί αμιγώς αλτρουϊστική υπηρεσία έχει πλέον ξεπεραστεί. Άλλωστε, είναι πλέον κοινή αποδοχή όλων ότι, όσον αφορά την εθελοντική δράση σε σχέση με την ανταποδοτικότητα, οφέλη αποκομίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι. Υπό το πρίσμα αυτό, δε θεωρείται καθόλου υπερβολική η διαπίστωση ότι, ο εθελοντισμός προσφέρει και ανεκτίμητη συμβολή στην κοινωνία.
Γι' αυτό υπάρχει μια ισχυρή σύνδεση εθελοντισμού και υπεύθυνου-ενεργού πολίτη που ενδιαφέρεται έμπρακτα για τα κοινά. Άλλωστε, για το λόγο αυτό η εθελοντική δραστηριότητα αποτελεί πλέον αναμφισβήτητο κομμάτι της συμμετοχικής δημοκρατίας. Σε προσωπικό επίπεδο, ο εθελοντισμός αναπτύσσει την αίσθηση της προσωπικής αξίας, παράλληλα με την έννοια της συνέπειας και αποτελεί ίσως, την πιο βιώσιμη μορφή ανανεώσιμης ενέργειας. Συνδέεται με την ανιδιοτελή προσφορά με στόχο την κοινή ευημερία, συνδυάζοντας τα στοιχεία της ελεύθερης βούλησης και της ατομικής πειθαρχίας.
Τέλος, ο εθελοντισμός παίζει καθοριστικό ρόλο στην εκτροφή του αισθήματος του εθελοντή για τη χρησιμότητα του στην κοινωνία. Το αίσθημα αυτό, είναι πέρα για πέρα αληθινό, αφού παίρνει στα χέρια του θέματα σημαντικά, συμβάλλοντας στην ανέλιξη τους, αξιοποιώντας γνώσεις, εμπειρίες και δεξιότητες, αποκτώντας συνάμα νέες, συναναστρεφόμενος με ανθρώπους που μοιράζονται τις ίδιες αξίες και ιδανικά με αυτόν.
