Να είμαι καλός ή να είμαι σωστός; Ερώτημα που με ταλανίζει από μωρό. Προσπαθούσα πάντα να είμαι καλή. Και κατέληγα σχεδόν πάντα να είμαι σωστή. Γιατί δεν μπορείς να είσαι καλός αν δεν είσαι σωστός. Γιατί το καλός χωρίς να είσαι σωστός εμπεριέχει και ολίγον τι υποκρισία. Και έλλειψη σεβασμού στον εαυτό σου. Και στους άλλους.
Στο θέμα μας : Πριν 8 χρόνια, ξεκινήσαμε δειλά, την απόπειρα διαχείρισης του Τροόδους. Του ορεινού όγκου δηλαδή, ο οποίος όπως γνωρίζουμε όλοι σήμερα, αποτελείται από πολλά πολλά χωριά. Και δεν είναι μόνο η Πλατεία όπως νομίζαμε τότε. Και που προφανώς δεν έχει μόνο χιόνια 2-3 μήνες τον χειμώνα. Όπως νομίζαμε τότε. Αντικείμενο πρώτο : Περιοχή χωρισμένη σε δύο Επαρχιακές Διοικήσεις. Δύο διαφορετικοί αναπτυξιακοί μηχανισμοί. Αντικείμενο δεύτερο : Εντοπισμός των κοινών στοιχείων και χαρακτηριστικών. (Εδώ σε θέλω κάβουρα…) 10/10 εκκλησιαστικά μνημεία της UNESCO, γαστρονομία, γεωργικές καλλιέργειες, αθλητικές δραστηριότητες, μεταλλεία, γαλαρίες, πλούσια χλωρίδα, σπουδαία πανίδα, Εθνικό Δασικό Πάρκο, Δάσος Αδελφοί, Μαδαρή, Μοναστήρια, Εστιατόρια, Ξενοδοχεία, Αγροτουριστικά καταλύματα, έργα υποδομών, Λαογραφικά Μουσεία, Παιδικές Χαρές, Πάρκα, Αναπλάσεις Πλατειών, Εκπαιδεύσεις. Και ξαφνικά : Το Τρόοδος ως η Μέκκα της Γεωλογίας Παγκόσμια. Τραγική Διαπίστωση : Ποσοστό μεγαλύτερο του 60% είναι γηρασμένος πληθυσμός.
Και πες μου κ. Μιχάλη μου. Ποιοι θα επενδύσουν σε αυτή την περιοχή; Ποιοι θα κάνουν όλα αυτά τα ωραία που λέμε και σχεδιάζουμε και ξοδεύουμε χρόνο να συζητάμε να λέμε και να ξαναλέμε; Όσοι δουλεύουμε για το Τροόδος γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε εδώ. Και ζούμε εδώ. Λες και το βουνό αντιλαμβάνεται το δέσιμο και την αγάπη, και όποιος το δει σαν επάγγελμα, τον αποχαιρετά ευγενικά, του δίνει τα κουβαδάκια του στο χέρι να πάει να παίξει σε παραλία. Το βουνό θέλει βουνίσια νεύρα. Και σίγουρα, δε θέλει καλούς που να μην είναι σωστοί. Και για να λέμε του στραβού το δίκαιο, έχει πολλές κακές εμπειρίες από ανθρώπους που του έταξαν πολλά. Και που κατά καιρούς το βλέπουν σαν επάγγελμα αλλά μόλις μαζευτούν τα πρώτα ζόρια, οι πρώτες δύσκολες αποφάσεις, αποφασίζουν να πάνε για κολύμπι σε πιο ρηχά νερά. Σε πιο βατές θάλασσες.
Για να μιλήσουμε όμως πρακτικά (για να μην φιλοσοφούμε ασκόπως), η πρώτη μας ενέργεια ήταν η σύσταση του έργου ΓΕΩΤΟΠΙΑ και το οποίο μας βοήθησε με την υπερπολύτιμη συνεργασία του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης και του Τμήματος Δασών να καταφέρουμε να εντάξουμε το Γεωπάρκο μας πια στο Παγκόσμιο Δίκτυο των Γεωπάρκων της UNESCO αλλά και στο Ευρωπαικό Δίκτυο. (Ας μην γελιόμαστε: Χωρίς την υποστήριξη των κυβερνητικών τμημάτων Γεωπάρκο δεν θα υπήρχε.) Να ξεκαθαρίσουμε όμως και εδώ ότι το Γεωπάρκο δεν είναι το Κέντρο Επισκεπτών του που βρίσκεται στον Αμίαντο. Εκείνο είναι απλά ένα Κέντρο Πληροφόρησης. Το Γεωπάρκο - που δεν είναι Γεωλογικό Πάρκο αλλά το Πάρκο της Γης – αποτελεί μια τεράστια σύνθεση (με πρωταγωνιστή βεβαίως το Οφιολιθικό Σύμπλεγμα Τροόδους γνωστό και διάσημο σε όλους τους Γεωπιστήμονες του πλανήτη), περιβαλλοντικών στοιχείων, γεωλογικών, πολιτιστικών, ανθρωπιστικών και εννοείται επιχειρηματικότητας. Επιχειρηματικότητας που βασίζεται σε όλα τα πιο πάνω στοιχεία. Αν για παράδειγμα κάποιος ο οποίος επενδύει στο βουνό σε οποιαδήποτε συνιστώσα λαμβάνει και αξιοποιεί όλα αυτά τα στοιχεία τα οποία έχουμε περιλάβει σε αυτό το φάκελο.
Επενδυτής νοείται ότι είναι και το ίδιο το Κράτος μέσω των προγραμμάτων χρηματοδότησης για όποιο έργο υλοποιεί στο βουνό μας. Ένα γεωλογικό μουσείο ή ένα μουσείο φυσικής ιστορίας νοείται ότι έχει άμεση συνάφεια με το αντικείμενο του Γεωπάρκου. Αν θα χαρακτούν ποδηλατικές διαδρομές μέσα στο δάσος, και οι οποίες θα φέρουν σημάνσεις και πληροφοριακό υλικό (έντυπο και ψηφιακό μέσω εφαρμογών) προβάλλοντας όλον αυτό τον παγκόσμιο πια περιβαλλοντικό πλούτο, είναι άμεσης σύνδεσης με το Γεωπάρκο.
Μέσα από το Γεωπάρκο, οι Οινοποιοί πλέον μπορούν να διεκδικήσουν κάτι που το ψιθυρίζουν χρόνια: Το γνωστό σε όλους τους Οινόφιλους teroire. Να αποδείξουν δηλαδή την σπουδαιότητα των αμπελώνων τους και τελικά του κρασιού τους μέσω της άμεσης σύνδεσης τους με τον τόπο. Το έδαφος, το μικροκλίμα, η υγρασία, ο αέρας και ο ήλιος είναι βασικά χαρακτηριστικά για την προσωπικότητα ενός καλού κρασιού. Μόνο που πρέπει να αποδειχθεί. Τα κρασιά μας με άλλα λόγια είναι τα πρώτα μας Γεωπροϊόντα. Οι Γεωργοί μας χρόνια ολόκληρα λένε (και μεταξύ των καταναλωτών είναι κοινό μυστικό) ότι τα φρούτα που παράγονται στην περιοχή και ειδικότερα οι τοπικές ποικιλίες έχουν άλλη γεύση. Άλλα αρώματα. Μπορούν και δικαιούνται να έχουν ιδιαίτερη θέση στην αγορά μόλις ταυτοποιηθούν με τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά. Το ίδιο και για την ορεινή πατάτα που χαρακτηρίζεται ως πιο άσπρη και πιο γλυκιά, το ίδιο και το ελαιόλαδο. Το υψόμετρο δίνει σε όλα ένα άλλο χαρακτήρα. Πιο βουνίσιο.
Όλα τα πιο πάνω όμως, και όσα έμμεσα και άμεσα λέγονται αλλά και υπονοούνται, δεν μπορούν να γίνουν εφικτά χωρίς αυστηρές περιβαλλοντικές δικλείδες. Χωρίς περιβαλλοντική εκπαίδευση που θα επιτρέψει στους ντόπιους να δουν σαν προσωπικό και επιχειρηματικό τους συμφέρον αυτές τις περιβαλλοντικές δικλείδες η συζήτηση δεν μπορεί να πάει πολύ μακριά. Και γι’ αυτό απαιτούνται συνέργειες. Και κατάλληλοι άνθρωποι στις κατάλληλες θέσεις. Και εξειδίκευση. Και έξυπνη και τεχνική. Στο τέλος της μέρας, αυτός που επιλέγει να μείνει στο βουνό σαν μόνιμος κάτοικος, το κάνει γιατί το αγαπά. Και γιατί επιλέγει το δάσος, τα ποτάμια, το χώμα και τον καθαρό αέρα. Και για να είναι ανταγωνιστικός επιχειρηματικά, για να έχει επισκεψιμότητα και κέρδος, θα επενδύσει στα πιο πάνω στοιχεία : Σε αναγνωρισμένα τοπικά προϊόντα, σε ιδιαίτερα κρασιά, σε καθαρά νερά, σε καθαρό δάσος που δεν απειλείται τόσο εύκολα από μια ανθρώπινη αμέλεια. Να θυμόμαστε όμως ότι αυτός που επιλέγει να ζήσει στο βουνό είναι αυτός ο οποίος συντηρεί στην πραγματικότητα το περιβάλλον όλης της Κύπρου. Το αν έχουμε γεωργούς που ασχολούνται με τις καλλιέργειες θα πει ότι έχουμε ζωντανή και καρποφορούσα γη, τα υδροφόρα στρώματα αξιοποιούνται σωστά, η Κύπρος μας εξακολουθεί να προμηθεύεται νερό από τις πηγές του Τροόδους, είναι μέσα στη φύση τη στιγμή που συμβαίνει ένα κακό και πρέπει να προληφθεί, σημαίνει ότι ο σκελετός της οικονομίας που είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις ανθεί.
Προς Θεού όμως : Αυτός που μένει γιατί το αγαπά δεν είναι και δεν πρέπει να παρουσιάζεται σαν ήρωας. Ο ηρωισμός και η αγάπη του, δεν θρέφει κανένα στόμα. Χρειάζονται κίνητρα για να συνεχίσει να υπάρχει, να λειτουργεί και να προσφέρει. Πληρώνουμε φόρους ως ο κάθε Κύπριος πολίτης. Μα δυστυχώς σε εμάς, η αναλογία της εισφοράς μας στα ταμεία του Κράτους δεν έχει αντίκρισμα. Άρα, ο ηρωισμός όχι απλά δεν εκτιμάται, αλλά μας στοιχίζει κιόλας. Πέρσι, γίναμε μάρτυρες του χειρότερου εφιάλτη στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας : Κάηκε ένα μεγάλο κομμάτι του Δάσος Αδελφοί. 18.5 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους έχουν αποτεφρωθεί και ο αέρας δεν φιλτράρεται πια. Αν όλα τα χωράφια τα οποία δεν καλλιεργούνται πια, ήταν ζωντανά και φρέσκα, το κακό ίσως να μην γινόταν. Τα ξερά χόρτα δε θα λειτουργούσαν σαν πετρέλαιο προς στο δάσος. Δε θα ανέβαινε η θερμοκρασία τόσο όσο ανέβηκε φέτος. Το περιβάλλον είναι η ίδια μας η επιχειρηματικότητα σαν Τροόδος. Και μπορεί να γίνει εργαλείο και μοχλός για να συμβάλει επιτέλους το βουνό μας στο ΑΕΠ της χώρας στο βαθμό που θα μπορούσε. Φανταστείτε μόνο, αν διαφημίζαμε στα πανεπιστήμια του κόσμου που ασχολούνται με τις γεωπιστήμες στην χλωρίδα και την πανίδα του βουνού μας, πόση επισκεψιμότητα θα είχαμε από φοιτητές κάθε βδομάδα για όλο το χρόνο για τις εργασίες που έτσι κι αλλιώς αναλαμβάνουν σε όλα τα μέρη του πλανήτη.
Αν γνώριζαν για παράδειγμα ότι έχουν τις υποδομές που χρειάζονται για την επίσκεψη τους (καταλύματα ιδανικά για φοιτητές, ερευνητικά κέντρα για την γεωλογία ή την άγρια ζωή ή την χλωρίδα του τόπου – κι εδώ μπαίνει το ζωντανό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας -) αν γνώριζαν μέσω ενός μεγαλεπήβολου και στοχευμένου πλάνου προσέλκυσης ότι η Κύπρος μας είναι η μέκκα της Γεωλογίας παγκόσμια, αν γνώριζαν ότι αποτελούμε τον μεγαλύτερο διαμετακομιστικό σταθμό πουλιών, ότι έχουμε σπανιότατα είδη άγριας ζωής, αν γνώριζαν ότι αποτελεί μια από τις πιο πλούσιες χλωριδικά περιοχές της Ευρώπης με 94 ενδημικά είδη μεταξύ των οποίων και σπάνιων φυτών, τότε η μοίρα μας θα ήταν εντελώς διαφορετική. Σαν Αναπτυξιακή Τροόδους τολμάμε να αγγίζουμε όλα αυτά τα ζητήματα. Ζητήματα που έχουν να κάνουν με την προσβασιμότητα στο βουνό (σε μια Κύπρο που διασχίζεται σε 1 ώρα τολμάμε να μιλάμε για αποστάσεις), ζητήματα που αφορούν στην υγεία στην παιδεία αλλά και επίλυση χρόνιων και δύσκολων θεμάτων. Αλλά δεν μπορούμε μόνοι μας. Χρειάζονται συνέργειες. Και άνθρωποι που αγαπάνε το Τροόδος και επιστήμονες που έχουν πραγματική γνώση για το αντικείμενο και την επιστήμη τους.
Χρειάζεται εθνική στρατηγική για το Τροόδος και ανθρώπους που έχουν πραγματικά αισθητήρια για το βουνό. Δεν νοείται εν έτη 2017 να μιλάμε ακόμα για κυβερνητικά τμήματα που δεν έχουν θέματα κοινών προϋπολογιστικών αξόνων. Που δεν έχουν συνέργειες και δεν συνεργάζονται προς επίλυση κοινών θεμάτων. Αφέθηκε το σύστημα να λειτουργεί στην λογική αυτόνομων τμημάτων εν είδη κρατιδίων, και στις περισσότερες περιπτώσεις άνθρωποι που απλά βρέθηκαν σε μία θέση χωρίς να είναι ειδικότητα τους. Και χωρίς να το αγαπάνε και χωρίς να νοιάζονται. Υπάρχουν πραγματικά σπουδαίοι λειτουργοί στο Κράτος οι οποίοι παραμένουν κρυμμένοι και σιωπηροί και «καπελωμένοι» από διαδικασίες οι οποίες δεν τους επιτρέπουν να κάνουν πολλά περισσότερα από όσα μπορούν να προσφέρουν. Και τέτοια δείγματα έχουμε πάρα πολλά. Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του λοιπόν. Να αναλάβει ο καθένας αυτό που πραγματικά αγαπά και που είναι πραγματικά σπουδαίος να κάνει. Μήπως δούμε φως.
Χαμένοι στην μετάφραση, το Τροόδος πεθαίνει κάθε μέρα. Αργά μα σταθερά. Και πρέπει να ληφθούν αποφάσεις ουσιαστικές και στην ρίζα των προβλημάτων. Χωρίς επικαλύψεις και επιφανειακές προσεγγίσεις. Μας συμφέρει όλους. Και τελικά δεν προβληματίζομαι πια. Δε θέλω να είμαι καλή χωρίς να είμαι σωστή. Και σωστός γίνεται κάποιος όταν λέει τα πράγματα με το όνομα τους. Χωρίς να τάζει χωρίς αντίκρισμα, χωρίς πλάνο και χωρίς σχέδιο. Πάρτε κόσμε έργα μπορεί να είναι εύκολο και προσοδοφόρο. Πόσα όμως είναι ουσιαστικά και ωφέλιμα;
Μόνο με αλήθειες αν θα περάσουμε σε ένα σύγχρονο κράτος που δεν θα πετά τα προβλήματα κάτω από το χαλί, αλλά σε ένα κράτος στο οποίο όλοι μας, θα έχουμε πραγματική γνώση, πραγματική προσφορά, και πραγματική ευθύνη απέναντι στα πράγματα.
