Διερωτάται κανείς τι κοινό μπορεί να έχει ο μυθολογικός ήρωας με τα «χρυσά διαβατήρια». Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει καμία σχέση. Θα μπορούσε όμως σε μια ταινία φαντασίας του Netflix όπως το «Laundromat» η οποία χαρακτηρίζει την Κύπρο ως ένα διεθνούς φήμης πλυντήριο μαύρου χρήματος και της οποίας το σενάριο ουδόλως φανταστικό είναι, αντί να προσπαθεί να αποσπάσει το χρυσόμαλλο Δέρας να προσπαθεί να αποκτήσει το χρυσό διαβατήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας ως άλλος Μαλαισιανός καταζητούμενος. Ομολογουμένως το σενάριο αυτό θα είχε το δικό του ενδιαφέρον υπό το πρίσμα των γεγονότων των προηγούμενων ημερών.
Ο περί Αρχείου Πληθυσμού Νομος 141(ι) 2002 στο άρθρο 108 «Πολίτες της Δημοκρατίας» αναφέρει ότι πολίτης είναι τα πρόσωπα τα οποία κατά την ημερομηνία της έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού απέκτησαν ή δικαιούνται να αποκτήσουν την ιδιότητα του πολίτη της Δημοκρατίας.
Παρακάτω στο άρθρο 111Α(1), (2) υπό τον τίτλο τιμητική πολιτογράφηση αλλοδαπού, για λόγους δημοσίου συμφέροντος αναφέρονται τα ακόλουθα:
«1) Το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις παροχής υψίστου επιπέδου υπηρεσιών προς τη Δημοκρατία, οι οποίες αναφέρονται στη σχετική απόφαση, να επιτρέψει, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, όπως τιμητικά πολιτογραφηθεί αλλοδαπός χωρίς να πληρούνται οι προϋποθέσεις που περιγράφονται στις παραγράφους (1)(α), (1)(β) και (1)(δ) του Τρίτου Πίνακα
(2) Το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί να επιτρέψει την πολιτογράφηση αλλοδαπών επιχειρηματιών και επενδυτών χωρίς να ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις που περιγράφονται στις παραγράφους (1)(α), (1)(β) και (1)(δ) του Τρίτου Πίνακα.»
Με βάση λοιπόν τα πιο πάνω και συνεπεία της οικονομικής ύφεσης δημιουργήθηκε το κυπριακό επενδυτικό πρόγραμμα και θεσπίστηκαν για αυτό το σκοπό Κανονισμοί οι οποίοι διέπουν την λειτουργία του.
O υποψήφιος προς πολιτογράφηση επενδυτής θα πρέπει να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια ανάμεσα σε άλλα όπως: 1. Λευκό Ποινικό Μητρώο, το όνομα του να μην περιλαμβάνεται στον κατάλογο των προσώπων, των οποίων διατάσσεται η δέσμευση της περιουσίας εντός των ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 2. Θεώρηση Schengen: 3. Μόνιμη Ιδιόκτητη Κατοικία στην Κύπρο. Σε όλες τις περιπτώσεις που απαριθμούνται στο Μέρος Α, ο επενδυτής πρέπει να είναι κάτοχος μόνιμης ιδιόκτητης κατοικίας στην Κυπριακή Δημοκρατία, αγοραίας αξίας τουλάχιστον €500.000, πλέον το ΦΠΑ. 4. Διαμονή στην Κύπρο πριν την Πολιτογράφηση του ως Κύπριου και κάτοχοι άδειας παραμονής στην Κυπριακή Δημοκρατία για περίοδο 6 (έξι) μηνών τουλάχιστον 5. Δωρεά ύψους 75.000 στο ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και στον ΚΟΑΓ και φυσικά 6. επένδυση 2 εκατομμυρίων ευρώ.
Ο υποψήφιος προς πολιτογράφηση επενδυτής θα πρέπει να καταδείξει και την προέλευση των χρημάτων του υπό την έννοια ότι θα πρέπει να προέρχονται από νόμιμες δραστηριότητες. Η δε ύπαρξη αναφορών ή και δημοσιεύσεων για τυχόν παράνομές δραστηριότητες ή και πρόσαψη κατηγορίων από άλλες χώρες για ποινικά αδικήματα λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας κατατάσσοντας τον υποψήφιο ως πρόσωπο υψηλού κινδύνου του οποίου η αίτηση για πολιτογράφηση θα πρέπει να απορριφθεί.
Την υποχρέωση για την διεξαγωγή της πιο πάνω έρευνας επιβάλλει ο περί της Παρεμπόδισής και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμος 188(Ι) 2007. Υπόχρεες οντότητες με βαση το αρθρο 2Α του Νόμου αποτελούν
(α) Πιστωτικό ίδρυμα·
(β) χρηματοπιστωτικός οργανισμός·
(γ) οποιοδήποτε από τα ακόλουθα φυσικά ή νομικά πρόσωπα κατά την άσκηση των επαγγελματικών του δραστηριοτήτων:
(i) ελεγκτής, εξωτερικός λογιστής και φορολογικός σύμβουλος·
(ii) ανεξάρτητος επαγγελματίας νομικός, όταν συμμετέχει, είτε ενεργώντας εξ ονόματος και για λογαριασμό πελάτη του στο πλαίσιο χρηματοπιστωτικής συναλλαγής ή συναλλαγής επί ακίνητης ιδιοκτησίας, είτε βοηθώντας στον σχεδιασμό ή στη διενέργεια συναλλαγής για πελάτη του σχετικά με –
(δ) φυσικό ή νομικό πρόσωπο που δεν περιλαμβάνεται στα αναφερόμενα στην παράγραφο (γ) πρόσωπα και παρέχουν υπηρεσίες σύστασης εταιρειών ή και άλλες διοικητικές υπηρεσίες σε νομικά πρόσωπα
(ε) κτηματομεσίτες·
(στ) πάροχοι υπηρεσίων τυχερών παιχνιδιών, όπως προβλέπεται στις σχετικές νομοθεσίες της Δημοκρατίας
(η) καζίνο, το οποίο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του περί της Λειτουργίας και του Ελέγχου Καζίνου Νόμου·
(θ) πρόσωπο που εμπορεύεται αγαθά, εφόσον η πληρωμή καταβάλλεται ή εισπράττεται σε μετρητά και αφορά ποσό ίσο ή μεγαλύτερο των δέκα χιλιάδων ευρώ (€10.000), ανεξάρτητα από το αν η συναλλαγή διενεργείται με μία μόνη πράξη ή με περισσότερες πράξεις μεταξύ των οποίων φαίνεται να υπάρχει κάποια σχέση.
Τα υπόχρεα πρόσωπα λοιπόν με βάση τον Νόμο 188(Ι) 2007 θα πρέπει να προβούν σε έλεγχο και να διαπιστώσουν ως αναφέρθηκε και ανωτέρω κατά πόσο τα χρήματα τα οποία θα επενδυθούν από τον υποψήφιο προς πολιτογράφηση προέρχονται από νόμιμες δραστηριότητες και ότι σε καμία περίπτωση δεν είναι προϊόν παράνομων δραστηριοτήτων. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι τα έσοδα προέρχονται από παράνομες δραστηριότητες τότε για τις υπόχρεες οντότητες που όφειλαν να προβούν στον δέοντα έλεγχο προβλέπονται σοβαρότατες ποινές οι οποίες ανέρχονται μέχρι και τα 14 χρόνια κάθειρξής.
Από τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας ο Μαλαισιανός χρηματιστής Jho Taek Low πολιτογραφήθηκε Κύπριος στις 22 Σεπτεμβρίου 2015. Από την έρευνα που προηγήθηκε για την προέλευση των χρημάτων του, σύμφωνα με τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών κ. Σωκράτη Χάσικο υπήρχαν δημοσιεύματα στον διεθνή τύπο τα οποία ενέπλεκαν τον Jho Taek Low σε σκάνδαλο κλοπής ή και υπεξαίρεσης δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Υπόχρεες οντότητες να διεξάγουν έλεγχο αναφορικά με την προέλευση των χρημάτων αλλά και τις περιστάσεις του επενδυτή (Due Diligence, KYC) ήταν το πιστωτικό ίδρυμα η Τράπεζα Κύπρου μέσω του οποίο διακινήθηκαν τα χρήματα αλλά και η κυπριακή εταιρεία Domenica Management Ltd που τον εκπροσωπούσε την δεδομένη στιγμή. Την ίδια υποχρέωση κατά την άποψη μου φέρει και το αρμόδιο κυβερνητικό τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης που προχωρεί σε εξακρίβωση στοιχείων, τμήμα του οποίου πολιτικός προϊστάμενος είναι ο Υπουργός Εσωτερικών οποίος δίδει την τελική εισήγηση προς το Υπουργικό Συμβούλιο.
Την έρευνα για τον Μαλαισιανό επιχειρηματία ανέλαβε η Thomson Reuters, την οποία και παρέδωσε στις 2 Ιουνίου 2015 στην εμπλεκόμενη εταιρεία η οποία με την σειρά της την παρέδωσε στην Τράπεζα. Με βάση τον πίνακα ρίσκου (Risk Table) ο οποίος αποτελείτο από 14 κεφάλαια, ο Τζο Λόου βρέθηκε να έχει πρόβλημα σε 4 από τα 14 κεφάλαια στα οποία διερευνήθηκε. Η έρευνα κατέδειξε α) ότι έχει πρόβλημα ως πολιτικά εκτεθειμένο πρόσωπο β) ότι έχει κατηγορίες εναντίον του για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος γ) ότι κατηγορείται για απάτη και παραβίαση χρηματοπιστωτικών κανονισμών και δ) ότι συντρέχουν και μια σειρά άλλοι λόγοι που ενέχουν ρίσκο (other risk factors). Όλα αυτά καταγράφηκαν σε μια έκθεση η οποία ξεπερνούσε τις 100 σελίδες. Με βάση το ρίσκο η έκθεση της Thomson Reuters είχε 4 διαβαθμίσεις σοβαρότητας, ήτοι πράσινη, κίτρινη, πορτοκαλί και κόκκινη. Και οι 4 κατηγορίες στις οποίες βρέθηκε με προβλήματα ο κ. Λόου παρέπεμπαν στο πορτοκαλί και το κόκκινο.
Αφού προηγουμένως η έρευνα αυτή παραδόθηκε στους εν Κύπρο εκπροσώπους της αλλά και στο πιστωτικό ίδρυμα μέσω του οποίου διακινήθηκαν τα χρήματα, συνεπώς γνώριζαν το ποιόν του συγκεκριμένου επιχειρηματία και τους κινδύνους που τον συνόδευαν, υπήρχε ρητή υποχρέωση αναφοράς προς τις εποπτικές αρχές (Κεντρική Τράπεζα) αλλά και την ΜΟΚΑΣ η οποία ειρήσθω εν παρόδω ειδοποιήθηκε.
Με βάση όλα τα πιο πάνω και επιπλέον των αδιάσειστων γεγονότων ότι, ο Low είναι πλέον καταζητούμενος και εκκρεμούν εναντίον του διεθνή εντάλματα σύλληψης, ότι υπέρ του υπήρξε παρέμβαση προς τον Υπουργό για επίσπευση της κατ’ εξαίρεση πολιτογράφησης από τον Αρχιεπίσκοπο, ότι την επόμενη της πολιτογράφησης του το πιστωτικό ίδρυμα παγοποίησε τους λογαριασμούς του αλλά και ότι μετά την έκδοση διεθνών ενταλμάτων καμία ενέργεια δεν διενεργήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο για αφαίρεση της πολιτογράφησης, υπάρχουν εκτός από σοβαρότατες πολιτικές ευθύνες για την πολιτογράφηση, ενδεχόμενα και σοβαρότατες ποινικές ευθύνες για διάπραξη αδικημάτων με βάση τον Νόμο για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες .
Οι Εισαγγελικές ή και Αστυνομικές Αρχές σε τέτοιας φύσης υποθέσεις οφείλουν να δρουν άμεσα και να δίδουν οδηγίες για την διεξαγωγή ανακριτικής διαδικασίας και την προσαγωγή υπόπτων αλλά και σύλληψη αυτών αν χρειαστεί χωρίς οποιαδήποτε χρονοτριβή καθότι υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος καταστροφής τεκμήριων ή και επηρεασμού μαρτύρων.
Κατά την άποψη μου η παράλειψη διεξαγωγής ανακριτικής διαδικασίας εναντίον προσώπων για τα οποία ενδεχόμενα να υπάρχει εύλογη υποψία ότι ενέχονται στην διάπραξη ποινικών αδικημάτων δημιουργεί ανασφάλεια δικαίου και πλήττει ανεπανόρθωτα το περί δικαίου αίσθημα. Δημιουργείται εύλογα στον διοικούμενο πολίτη η απορία κατά ποσό θα είχαμε διώξεις εναντίον μη θεσμικών ή και γνωστών και προβεβλημένων προσώπων σε περίπτωση παρόμοιων γεγονότων με την εμπλοκή απλών πολιτών.
Ισότητα στην παρανομία σίγουρα δεν μπορεί να υπάρξει για κανένα αλλά ούτε ανισότητα στην μεταχείριση των παραβατών είναι γνωστή μήτε στο δικαιϊκό μας σύστημα μήτε σε κανένα άλλο δημοκρατικό κράτος.
