9 Ιουνίου 1919. Πριν από 100 χρόνια ακριβώς...
Ήταν Δευτέρα του Κατακλυσμού. Λόγω της ημέρας 35 άνθρωποι επιβιβάστηκαν σε μία μικρή ψαρόβαρκα για να πάνε βαρκάδα στον Ποταμό του Λιοπετριού. Σε αυτόν τον ποταμό, λοιπόν υπήρχε το έθιμο την ημέρα του κατακλυσμού οι Ξυλοφαΐτες και κάτοικοι από τα γύρω χωριά να πηγαίνουν με τις «Καρρέττες» στον ποταμό για διασκέδαση με τις βάρκες.
Την ημέρα του κατακλυσμού του 1919, η βόλτα των κατοίκων ήταν διαφορετική από τις άλλες. Ο Παρασκευάς Σάββας, ιδιοκτήτης μιας βάρκας, λέγεται ότι έβαλε στη βάρκα περισσότερα άτομα απ’ όσα μπορούσε ν’ αντέξει
Λίγο πριν το μεσημέρι και γύρω στις 11:30, η ψαρόβαρκα αναποδογυρίζεται. Όλοι τους πέφτουν στο νερό. Μάταια, οι επιβαίνοντες πάλεψαν με τα κύματα για να γλυτώσουν. 25 από τις ψυχές που επέβαιναν στην ψαρόβαρκα, πνίγονται και αφήνουν την τελευταία τους πνοή στα νερά του ποταμού.
Τα Κοκκινοχώρια βυθίζονται στο πένθος και ιδιαίτερα οι κοινότητες Ξυλοφάγου, Λιοπετριού και Αυγόρου. Η τραγωδία κατονομάζεται ως η μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία που έγινε ποτέ στην Κύπρο, με 25 νεκρούς.
Η τραγωδία ενέπνευσε λαϊκούς ποιητές της εποχής όπως ο Στραοχαμπής που έγραψε μοιρολόι για τις ψυχές που χάθηκαν στον ποταμό.
"Όταν η βάρκα έγυρε το κύμα και τζιυλά την
φωνές, κλαμούς και οδυρμούς η θάλασσα εγεμάτη.
Αν θέλετε να μάθετε μα κείνοι που ‘τουν μέσα
δεν είχαν νουν να ξέρουσιν ίντα λόης εππέσαν.
Η λύπηση τωρά είναι στον νουν του όποιος το βάλλει
που πιάνναν να γλιτώσουσιν η μια πάνω στην άλλην (...).Μέσα στην βάρκαν του Ττοφή εμπήκαν κι επηγαίναν
και διακρίναν τα κορμιά που πάνω που ξεβαίναν (...).Πολλοί άνδρες και γονείς εκλαίαν κι εδερνούνταν
κ’ εππέφταν εις την θάλασσαν κ’ ε επαρηγορούνταν.
Τι λύπη ανυπόφερτη τρία χωριά να κλαίσιν
και να τους έχουν τους νεκρούς βουνάριν μες την μέσην".
Το ντοκιμαντέρ "Ο Μεγάλος Πνιγμός"
Ακριβώς 100 χρόνια μετά τη μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία της Κύπρου, το Πολιτιστικό Εργαστήρι Ξυλοφάγου παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ "Ο Μεγάλος Πνιγμός", για την επέτειο της τραγικής αυτής ιστορίας.
Το ντοκιμαντέρ, μία παραγωγή του “Πολιτιστικού Εργαστηρίου Ξυλοφάγου” και το οποίο θα αρχίσει να προβάλλεται στις κοινότητες των Κοκκινοχωριών από την 1η προσεχώς Νοεμβρίου αποτελεί ένα ιστορικό ντοκουμέντο το οποίο σκοπό έχει την αναβίωση της τραγωδίας του Ποταμού.
Αποτελείται από σπάνιο αρχειακό υλικό, ιστορικά στοιχεία της τότε εποχής με λεπτομέρειες της διαβίωσης των ανθρώπων στις γύρω κοινότητες τότε στις αρχές του 20ου αιώνα, δραματοποιημένες συνεντεύξεις ατόμων που επέζησαν καθώς και συνεντεύξεις ανθρώπων που άκουσαν από πρώτο χέρι τα γεγονότα. Η παραγωγή διάρκειας 70 λεπτών, θα δώσει απάντηση στις αιτίες της συμφοράς...θα δώσει αναφορά για όλους τους επιβάτες της βάρκας...θα παρουσιάσει άγνωστες λεπτομέρειες που αφορούν τα άτομα που πνίγηκαν, και θα αποκαλύψει αρκετές άγνωστες και συγκλονιστικές λεπτομέρειες.
Το όλο έργο, μία επίπονη προσπάθεια του “Πολιτιστικού Εργαστηρίου Ξυλοφάγου”, ενός μη-κυβερνητικού, μη-κερδοσκοπικού σωματείου το οποίο έχει μοναδικό σκοπό την έρευνα και την προβολή Πολιτιστικών ζητημάτων και θεμάτων που αφορά το χωριό Ξυλοφάγου και γενικά ολόκληρη την Κύπρο, έχει αρχίσει εδώ και δυόμιση χρόνια.
Το ντοκιμαντέρ, έχει ως πρωταρχικό στόχο να μνημονεύσει όλα τα γυναικόπαιδα που χάθηκαν τόσο άδικα, σε μια στιγμή και να τονίσει το πόσο στιγμάτισε τις ζωές τόσο των συγγενών των νεκρών όσο και αυτών που επέζησαν.
Λεπτομέρειες για το πρόγραμμα των προβολών θα ανακοινωθούν στη σελίδα του Πολιτιστικού Εργαστηρίου Ξυλοφάγου. Ευχαριστούμε τον Αντώνη Λ. Μακρή για τις πληροφορίες και το οπτικοακουστικό υλικό.
