Σημαντικά κενά και αδυναμίες προσδοκεί να καλύψει μια δέσμη νομοσχεδίων που αποτελεί τη λεγόμενη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου, η οποία άρχισε να ακούγεται όλο και πιο έντονα στο δημόσιο διάλογο τις τελευταίες μέρες.
Το AlphaNews.Live επιχείρησε να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες για τα όσα συζητούνται στην Επιτροπή Νομικών της Βουλής, και ιδίως για έννοιες που έως τώρα ήταν "άγνωστες" στην κυπριακή πραγματικότητα, όπως το συναινετικό διαζύγιο και την εξ ημισείας επιμέλεια τέκνων.
"Τα νομοσχέδια ετοιμάστηκαν από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης εδώ και πολύ καιρό, αφού λήφθηκαν υπόψη οι απόψεις, οι εισηγήσεις και οι προτάσεις που κατατέθηκαν από ομάδες ειδικών, εμπειρογνωμόνων, ακαδημαϊκών και από την κοινωνία των πολιτών και οργανωμένων συνόλων," μας είπε η Αν. Πρόεδρος της Επιτροπής, Φωτεινή Τσιρίδου.
Για την επίσπευση της κατάθεσης των ολοκληρωμένων νομοσχεδίων έχει συσταθεί και ειδική ομάδα εργασίας από εκπροσώπους της κάθε κοινοβουλευτικής ομάδας, με προεδρεύουσα την ίδια την κ. Τσιρίδου, η οποία μάλιστα μας διαβεβαίωσε ότι η τελική ψήφισή τους είναι θέμα εβδομάδων.
Τι αφορά, όμως, η μεταρρύθμιση αυτή; Όπως μας εξηγεί η κ. Τσιρίδου, συνολικά αναθεωρείται η διαδικασία που ακολουθείται ενώπιον του οικογενειακού δικαστηρίου ώστε να επιτευχθούν δύο βασικοί σκοποί: η μείωση του χρόνου εκδίκασης των υποθέσεων αλλά και η καλύτερη προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών.
Μπορεί αρκετές από τις πρόνοιες που απαρτίζουν τα επίμαχα νομοσχέδια να βρίσκονται ακόμα υπό συζήτηση, όμως έχουμε εξασφαλίσει μια σχετικά ικανοποιητική εικόνα για το τι πρόκειται να αλλάξει.
Συγκεκριμένα, οι μεταρρυθμίσεις που βρίσκονται στο τραπέζι περιλαμβάνουν,
Για τον γάμο:
- Ο χώρος τέλεσης πολιτικών γάμων θα δύναται να είναι οποιοσδήποτε άλλος κατάλληλος χώρος πέραν των δημοτικών μεγάρων.
- Η προγαµιαία εξέταση η οποία στοχεύει στην ανίχνευση ατόµων που είναι φορείς µεταλλάξεων της Μεσογειακής Αναιµίας, υπάρχει πρόταση να δίνεται και στην πολιτεία πριν τον πολιτικό γάμο, παρά μόνο στην Εκκλησία πριν τον θρησκευτικό γάμο, όπως ισχύει σήμερα.
Για το διαζύγιο:
- Εισάγεται ο θεσμός του συναινετικού διαζυγίου.
- Στη θέση των τριών δικαστών που εκδικάζουν σήμερα τα διαζύγια στο οικογενειακό δικαστήριο, θα βρίσκεται ένας μόνο δικαστής.
- Ενδυναμώνεται η προστασία της οικογενειακής στέγης, με πρόνοια που λέει ότι κανένας εκ των συζύγων δε θα μπορεί να τη διαθέσει, χωρίς τη συγκατάθεση του άλλου.
- Αφαιρείται η πρόνοια για παρουσία κληρικού στη σύνθεση του οικογενειακού δικαστηρίου.
- Εισάγεται η διαδικασία της διαμεσολάβησης, αν τα μέρη το επιθυμούν: Δηλαδή το ζεύγος θα μπορεί να αποταθεί σε διαμεσολαβητή που ασχολείται με θέματα του οικογενειακού δικαίου πριν πάει στο δικαστήριο, ώστε η διαδικασία να είναι πιο γρήγορη, αλλά και το περιβάλλον πιο φιλικό. Ο νόμος για διαμεσολάβηση ψηφίστηκε ήδη από το 2019.
- Ρυθμίζονται θέματα βίας στην οικογένεια.
- Μειώνεται ο χρόνος διάστασης που πρέπει να υπάρχει μεταξύ των συζύγων για έκδοση του διαζυγίου, από τα τέσσερα χρόνια στα δύο χρόνια.
Για την προστασία των τέκνων:
- Ορίζονται αποτελεσματικότερες διαδικασίες συγκέντρωσης πληροφοριών για την περουσιακή κατάσταση του συζύγου όταν υπολογίζεται η διατροφή που πρέπει να δίνει στα παιδιά. Με αυτό τον τρόπο θα καταπολεμηθεί το φαινόμενο που υπάρχει σήμερα, όπου γονείς οι οποίοι μπορούν οικονομικά να στηρίξουν τα παιδιά τους, επιλέγουν να μη συνεισφέρουν. Σύμφωνα με την πρόνοια αυτή, η αποκάλυψη των περουσιακών στοιχείων του συζύγου που καλείται να δώσει διατροφή θα είναι υποχρεωτική.
- Ρυθμίζεται η δυνατότητα υποβολής αίτησης για συνέχιση της καταβολής διατροφής ακόμη και μετά την ενηλικίωση του τέκνου, αν ειδικές περιστάσεις το επιβάλλουν.
- Διασφαλίζεται το δικαίωμα του παιδιού να μην αποχωρίζεται τους γονείς του, παρά μόνο όταν ο χωρισμός των δύο είναι αναγκαίος για το υπέρτατο συμφέρον του παιδιού.
- Σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων ως προς το σχολείο φοίτησης του παιδιού το τέκνο θα φοιτά σε σχολείο της εκπαιδευτικής περιφέρειας της διαμονής του μέχρι τη λήψη απόφασης από το Δικαστήριο.
- Η γονική μέριμνα ανατίθεται από κοινού και στους δύο γονείς οι οποίοι συμφωνούν και ορίζουν τον τόπο διαμονής.
- Το δικαστήριο θα δύναται να κατανέμει τη φύλαξη του τέκνου εξ ημισείας στους γονείς, με συγκεκριμένες πρόνοιες σε περίπτωση που ένας από τους δύο δεν πρέπει ή δε θέλει να το πράξει.
- Το Δικαστήριο θα μπορεί να διατάξει διορισμό λειτουργού κοινωνικής ευημερίας για να παρακολουθεί την εφαρμογή των διαταγμάτων γονικής μέριμνας. Η αφαίρεση της γονικής μέριμνας θα γίνεται μόνον όταν κρίνεται αναγκαία.
- Το τέκνο θα αναγνωρίζεται ακόμα και αν γίνει με εξωσωματική γονιμοποίηση μετά τον θάνατο ενός συζύγου, όπως και αν προέρχεται από παρένθετη μητέρα.
Παράλληλα, υπό συζήτηση βρίσκονται ζητήματα που αφορούν στην υποχρεωτική συμμετοχή των γονιών σε εκπαιδευτικά ή θεραπευτικά προγράμματα, σε περίπτωση που το διατάξει αυτεπαγγέλτως το Δικαστήριο.
"Η μεταρρύθμιση είναι κομβικής σημασίας για την Κύπρο και για την ποιότητα της δημοκρατίας που όλοι απολαμβάνουμε...Μέλημα μας είναι να κάνουμε πιο ανθρώπινη και πιο φιλική τη διαδικασία επίλυσης των διαφορών για να επέλθει αρμονία σε κάθε σπίτι που έχει διαφορές. Η δικαιοσύνη δεν έχει τιμωρητική λογική και θα πρέπει να υπηρετεί τις ανθρώπινες σχέσεις και την αρμονική κοινωνία, πάντα με γνώμονα, ιδιαίτερα, το συμφέρον των παιδιών," υπογράμμισε η κ. Τσιρίδου.
Το συναινετικό διαζύγιο
Ένας θεσμός, που παρότι εφαρμόζεται σε πολλές χώρες του εξωτερικού, στην Κύπρο μόλις τώρα ξεκίνησε να μπαίνει στο προσκήνιο. Το συναινετικό διαζύγιο, ένα ίσως από τα σημαντικότερα στοιχεία που εισάγονται με τα δεδομένα νομοσχέδια, αφορά την από κοινού συμφωνία των δύο συζύγων για λύση του γάμου.
Όπως μας εξηγεί η κ. Τσιρίδου, σήμερα, με βάση τη νομοθεσία, αν ένα ζευγάρι επιθυμεί να εκδώσει διαζύγιο, ο ένας εκ των συζύγων θα πρέπει να κάνει αίτηση εναντίον του άλλου και να σημειώσει κάποιους λόγους, όπως αυτοί προβλέπονται από τον καταστατικό χάρτη της Εκκλησίας και από τη νομολογία. Με τη συγκεκριμένη τροποποίηση, εισάγεται το συναινετικό διαζύγιο, δηλαδή σε περίπτωση που και τα δύο μέρη το επιθυμούν, θα μπορούν να αποταθούν στο Δικαστήριο για τερματισμό του γάμου τους.
Βέβαια, θα πρέπει να τηρούνται μερικές προϋποθέσεις, προσθέτει, όπως το να έχει παρέλθει μια περίοδος έξι μηνών από την τέλεση του γάμου.
Τα επόμενα βήματα
Σύμφωνα με την κ. Τσιρίδου, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, η Επίτροπος Νομοθεσίας και η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού έχουν ήδη ακούσει όσα τέθηκαν επί τάπητος και αναμένεται να επιστρέψουν με συγκεκριμένες εισηγήσεις.
"Από την πλευρά μας θα πιέσουμε έτσι ώστε πολύ σύντομα, εντός των ερχόμενων εβδομάδων, να μπορέσουν τα νομοσχέδια να προχωρήσουν προς ψήφιση," διαβεβαίωσε.
