Η 12χρονη Adebiyi από τη Νιγηρία περπατά ημίγυμνη στο δρόμο της ευρωπαϊκής πρωτεύουσας όπου την μετέφεραν πριν από λίγες μέρες οι διακινητές. Ο οδηγός του οχήματος που σταματά στην άκρη του δρόμου δεν ενδιαφέρεται αν η Adebiyi κρυώνει ή αν πεινά ή αν θέλει να την πάει κάπου. Την ρωτά με κυνισμό «πόσα;»
Μέχρι το 2014, τα καταγεγραμμένα θύματα εμπορίας προσώπων στην ΕΕ ήταν 16 χιλιάδες. Ωστόσο πρόκειται για «μικρή μειονότητα» από το σύνολο των θυμάτων αυτού του οργανωμένου εγκλήματος, που αποφέρει στους διακινητές κέρδη €30 δις ετησίως, σύμφωνα με την Μύρια Βασιλειάδου, Ευρωπαία Συντονίστρια Κατά της Εμπορίας Προσώπων.
Τα 2/3 των θυμάτων εμπορίας προσώπων στην ΕΕ είναι Ευρωπαίοι πολίτες. Το 67% είναι θύματα εμπορίας για σεξουαλική εκμετάλλευση και το 95% των θυμάτων σεξουαλικής εκμετάλλευσης είναι γυναίκες και κορίτσια, ανέφερε η κ. Βασιλειάδου, η οποία παρακάθισε σε γεύμα εργασίας με δημοσιογράφους, που συνδιοργάνωσαν το Υπουργείο Εσωτερικών και το Μεσογειακό Ινστιτούτου Μελετών Κοινωνικού Φύλου, την Τετάρτη.
Σύμφωνα με έκθεση της Europol, την οποία επικαλέστηκε και που δημοσιεύθηκε στις 18 Οκτωβρίου, οι διακινητές δείχνουν προτίμηση στην εμπορία παιδιών, γιατί γνωρίζουν πολύ καλά πως οι «πελάτες» θα πληρώσουν περισσότερο για παιδάκια. Η έκθεση αναφέρει, επίσης, ότι όσο πιο νεαρά είναι τόσο πιο πολύ ανεβαίνει η τιμή και ότι η ζήτηση αρχίζει από τριών μηνών. Η μεγάλη ζήτηση είναι για κορίτσια, κυρίως, αλλά και αγόρια, μεταξύ 7-12 χρονών.
«Οπότε μιλάμε για κάτι πολύ περίπλοκο. Είναι δύο πράγματα την ίδια στιγμή. Είναι κατάφωρη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και από τις χειρότερες μορφές σοβαρού εγκλήματος. Το μόνο οργανωμένο έγκλημα που είναι την ίδια στιγμή παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κάτι που το καθιστά πολύ πιο περίπλοκο στην αντιμετώπιση» τόνισε η κ. Βασιλειάδου.
Εξήγησε δε ότι δεν νοείται να υπάρχει θύμα εμπορίας αν δεν υπάρχει ζήτηση και κέρδος. «Η απάντηση στο ερώτημα τι αναγκάζει τα άτομα να γίνουν θύματα είναι η ζήτηση και τα λεφτά. Δηλαδή δεν μπορούμε να πούμε ότι όλα τα άτομα που είναι φτωχά στον κόσμο θα γίνουν θύματα εμπορίας. Εκτός αν υπάρχουν αυτά τα δύο κομμάτια».
Η εμπορία προσώπων, είπε, είναι έγκλημα που χαρακτηρίζεται από ατιμωρησία. Σήμερα, στα μισά κράτη μέλη της ΕΕ η χρήση υπηρεσιών θυμάτων εμπορίας δεν ποινικοποιείται. «Είναι ένα από τα πιο σοβαρά εγκλήματα στον κόσμο, στο οποίο κάποιος μπορεί να εμπλέκεται και να μην ποινικοποιείται» ανέφερε η κ. Βασιλειάδου και τάχθηκε υπέρ της θέσπισης νομοθεσίας για την ποινικοποίηση της χρήσης υπηρεσιών θυμάτων εμπορίας.
Αυτό ήταν και το μήνυμα που θέλησε να στείλει στην παρέμβασή της. «Δεν επιτρέπεται σήμερα στις κοινωνίες μας αυτοί οι οποίοι χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες των θυμάτων να μην ποινικοποιούνται» τόνισε. Εξέφρασε ανησυχία για το γεγονός ότι έχουμε φτάσει στο σημείο να θεωρούμε ότι οποιοσδήποτε είναι ευάλωτος είναι και εν δυνάμει θύμα εκμετάλλευσης και αυτό, υπέδειξε, θα αλλάξει μόνο αν αλλάξει η κουλτούρα της ατιμωρησίας.
Πρώτη προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είπε η Ευρωπαία Συντονίστρια κατά της εμπορίας προσώπων, είναι να παταχθεί η κουλτούρα της ατιμωρησίας, καθώς επίσης και η εξάρθρωση του επιχειρηματικού μοντέλου από το οποίο εξαρτάται η εμπορία και η βελτίωση της πρόσβασης των θυμάτων στα δικαιώματά τους.
«Δεν χρειαζόμαστε σε ευρωπαϊκό επίπεδο ούτε νομοθεσίες ούτε νέα πλαίσια. Χρειαζόμαστε να φροντίσουμε ότι τα θύματα έχουν πρόσβαση στη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους και οι δράσεις της ΕΕ εντός και εκτός είναι πιο συντονισμένες» υπέδειξε.
«Ποιοι επωφελούνται οικονομικά από την εμπορία προσώπων; Ποιοι επωφελούνται με άλλους τρόπους, που δεν είναι οικονομικοί; Πού είναι τα λεφτά; Ποιος εμπλέκεται και ποιος διευκολύνει την εμπορία; Ποιοι είναι έτοιμοι να κακοποιήσουν σεξουαλικά ή να εκμεταλλευτούν εργασιακά, παιδιά και ενήλικες; Ο μόνος τρόπος για να σταματήσει αυτή η κουλτούρα της ατιμωρησίας είναι ακριβώς όταν απαντήσουμε αυτές τις ερωτήσεις και ακριβώς αυτή είναι η προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» ανέφερε η Μύρια Βασιλειάδου, τονίζοντας πως πρέπει να παρακολουθούνται όλες οι μορφές εκμετάλλευσης, η εργασιακή, η επαιτεία και το εμπόριο οργάνων, πέραν της σεξουαλικής, καθώς «όλα ανθούν αυτή τη στιγμή».
Η κ. Βασιλειάδου, αποστολή της οποίας είναι η χάραξη πολιτικής και η εποπτεία της ορθής εφαρμογής της Οδηγίας του 2011 για την πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων, μέσα από το συντονισμό διαφόρων γενικών διευθύνσεων της Κομισιόν, είχε σήμερα συναντήσεις με τους Υπουργούς Εσωτερικών, Δικαιοσύνης και Εργασίας και με την Επίτροπο Διοικήσεως, ενώ αύριο θα έχει συνάντηση με την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τον Αρχηγό της Αστυνομίας.
Είκοσι τρία θύματα εμπορίας προσώπων στην Κύπρο το 2017
Σύμφωνα με τη λειτουργό του Υπουργείου Εσωτερικών και συντονίστρια για θέματα εμπορίας προσώπων, Νατάσα Οικονόμου, στην Κύπρο το 2017 υπήρξαν 23 θύματα εμπορίας προσώπων, εκ των οποίων 18 ήταν γυναίκες και πέντε ήταν άντρες. Οι δεκαπέντε από τις γυναίκες ήταν θύματα εργασιακής εκμετάλλευσης. Προέρχονταν από την Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ερυθραία, το Καμερούν, τη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Μολδαβία.
Την ίδια χρονιά, οι ύποπτοι για εμπορία προσώπων ήταν 92.
Η κ. Οικονόμου τόνισε ότι η εμπορία προσώπων παραβιάζει βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, η εμπορία προσώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση είναι η πιο συχνά αναφερθείσα μορφή εμπορίας στην ΕΕ.
Στάθηκε ιδιαίτερα στο ρόλο των ΜΜΕ αναφορικά με την ανάδειξη του προβλήματος. «Κάθε εμπόριο στηρίζεται σε προσφορά και ζήτηση και η ζήτηση προέρχεται από τον καθένα ξεχωριστά. Πρόκειται για οργανωμένο έγκλημα εκατομμυρίων δολαρίων, με χαμηλό ρίσκο και ψηλό κέρδος. Μόνο μέσω της αυξημένης έκθεσης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης η σύγχρονη μορφή δουλείας μπορεί να λάβει την ορατότητα που της αξίζει στο δημόσιο διάλογο» επεσήμανε.
Η Συντονίστρια Πολιτικής στο Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου, Τζόζη Χριστοδούλου, είπε πως παρά τα θετικά μέτρα που λήφθηκαν από το κράτος, εντούτοις η εμπορία προσώπων στην Κύπρο «συνεχίζει και ανθεί».
Σημείωσε στην παρέμβασή της πως από το 2008 που το εθνικό σχέδιο δράσης υλοποιήθηκε, αυτό δεν έχει τύχει εξωτερικής αξιολόγησης ώστε να μετρηθεί η αποτελεσματικότητά του, ενώ την ίδια ώρα οι δράσεις του κράτους στον τομέα της πρόληψης είναι ελάχιστες. Όπως ανέφερε, τις προληπτικές δράσεις δεν βοηθά ούτε το δικαστικό σύστημα, αφού οι διακινητές είτε δεν καταδικάζονται, είτε εάν καταδικαστούν η τιμωρία τους δεν είναι επαρκής και οι ποινές δεν είναι αποτρεπτικές.
Η κ. Χριστοδούλου έκανε λόγο για πολλά κενά σε ό,τι αφορά την προστασία, με τη στήριξη που λαμβάνουν τόσο τα πιθανά θύματα όσο και τα αναγνωρισμένα να μην είναι ολοκληρωμένη και άμεση, αφού τους προσφέρεται μεν στέγαση και σίτιση, όχι όμως και κοινωνική και ψυχολογική στήριξη και μέτρα ένταξης στην κοινωνία.
Σε ό,τι αφορά τον Εθνικό Μηχανισμό Αναφοράς που συστάθηκε το 2016 και αποτελεί το πλαίσιο συνεργασίας των εμπλεκόμενων υπηρεσιών του κράτους για τη διασφάλιση της πρόσβασης των θυμάτων στα δικαιώματά τους, είπε ότι θα έπρεπε να ήταν πιο ευέλικτος, ανθρωποκεντρικός, πρακτικός και να λαμβάνει υπόψιν τη διάσταση του φύλου, ενώ διερωτήθηκε αν έχει αξιολογηθεί ποτέ και πόσα θύματα βοηθήθηκαν μέσω αυτού.
Αναφορικά με την ποινικοποίηση της χρήσης υπηρεσιών από θύματα εμπορίας προσώπων όταν υπάρχει εύλογη υποψία, σημείωσε την ανάγκη να τροποποιηθεί η νομοθεσία ώστε να απαλειφθεί ο όρος «εύλογη υποψία» που εντάχθηκε στο νόμο το 2014 και έκτοτε κανείς δεν έχει συλληφθεί λόγω του ότι αυτή δεν μπορεί να αποδειχθεί.
