του Χριστόφορου Νέστορος
«Ίντα σιεις κόρη μου πικραμένη
Τζι’ έσιεις τα μμάθκια σου ποταμούς;
Πε μου τζιαι μεν πεις πως είμαι ξένη
Δεν έσιει πλάσμαν δίχα καμούς.»
Μια άγνωστη σελίδα της κυπριακής ιστορίας ξετυλίγει απόψε ο Alpha.
Η μάχη της Λεμεσού, τον Ιούλιο του 1822. Σε μια καταδρομική επιχείρηση, ελληνικό διαβολοκάραβο, όπως το αποκαλούσαν οι Τούρκοι, από την Σάμο, παίρνει εκδίκηση για την σφαγή της Χίου, κανονιοβολώντας την τουρκική φρουρά της πόλης.
Μίμης Σοφοκλέους, Διευθυντής Παττιχείου Δημοτικού Μουσείου
Ένα από αυτά που ονόμαζαν οι Τούρκοι διαβολοκάραβα, εμφανίζεται ξαφνικά, οι Οθωμανοί το κτυπούν από τα κανόνια που είναι στην πλατφόρμα εδώ και από το Κάστρο. Αυτό κάνει ελιγμό φεύγει πάει προς τον κάβο, το Ακρωτήρι. Επιστρέφει παίρνει θέση μάχης και ξεκινά τον κανονιοβολισμό της Λεμεσού.
Το ελληνικό καράβι κόντεψε ισαμε εκατό ορκές από την παραλία. Θα ριξε τρεις κανονιές μονομιάς, θα δώσει ένα γύρο και θα ρίξει άλλες δυο.
Μίμης Σοφοκλέους, Διευθυντής Παττιχείου Δημοτικού Μουσείου
Εδώ είναι οι αποθήκες του μπαρουτιού, για αυτό ακριβώς έρχεται εδώ να κτυπήσει το καράβι το 1822.
Η καταδρομική επιχείρηση είχε κυρίως συμβολικό χαρακτήρα, καθώς στόχος της ήταν να αποδείξει την εμβέλεια δράσης του ελληνικού στόλου, μακριά από τον εθνικό κορμό.
Μίμης Σοφοκλέους, Διευθυντής Παττιχείου Δημοτικού Μουσείου
Σκοτώνεται ο Τούρκος ο κανονιέρης, γίνεται ζημιά στο Κάστρο, ένας μεγάλος πανικός και αντιλαμβάνονται πλέον οι Τούρκοι ότι έχει ξεθαρέψει πολύ το ελληνικό ναυτικό.
«Ανταν εκόψαν τους δεσποτάδες
Μες τζιν’ τα βάσανα τα πολλά
Που ‘ρταν καμπόσοι αρναουτάες
Στην Λεμεσόν με τον Χατζαλλά.»
Την ίδια ακριβώς περίοδο, διαδραματίζεται στην Λεμεσό το έπος του εθνικού μας ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη η Χιώτισσσα, η οποία βρέθηκε σκλάβα στο σπίτι ενός τουρκου μπέη.
Στα σοκάκια της Αγίας Νάπας πλανιέται μέχρι σήμερα ο μύθος της Χιώτισσας, που έζησε σκλάβα στην Λεμεσό, μετά την καταστροφή της Χίου.
Μίμης Σοφοκλέους, Διευθυντής Παττιχείου Δημοτικού Μουσείου
Αυτοί οι χώροι είναι ταυτισμένοι με την επανάσταση του 1821.
Σωτήρια ήταν η συνάντηση της με μια γριά η οποία οργάνωσε την διαφυγή της από τον αδελφό της που έφθασε στην Κύπρο κρυφά με καράβι.
Γριά:
Πε μου κόρη μου πόθθεν είσαι
Τζιαι τ’ όνομά σου πώς το λαλούν;
Χιώτισσα:
Από την Χιον την ματζελλεμένη
Τζιαι τ’ όνομά μου λαλούν μ’ Ελένη.
Γριά:
Τζιαι πκιοι κορούλλα μου σε τουρτζιέψαν
Τζιαι ποιοί σου ‘κάμαν τούντο κακόν;
Γονιούς δεν είσιες, δεν σε γυρέψαν;
Μάγκου δεν είσιες μακροδικόν;
Οι γυναίκες της Ασσιας απήγγειλαν από μνήμης το πολύστιχο ποίημα, το οποίο μελοποιήθηκε αργότερα από τον Λάρκο Λάρκου.
