Δύο χρόνια και διακόσιες δώδεκα ημέρες μετά τον τραγικό θάνατο του 16χρονου Παναγιώτη Στεφανή κατά τη διάρκεια νεανικού πάρτι γενεθλίων στην κοινότητα Τρούλλων, το Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας καταδίκασε τα τρία πρόσωπα που κρίθηκαν ένοχοι για την πρόκληση θανάτου εξ αμελείας στον άτυχο μαθητή, σε ποινή φυλάκισης δεκαοκτώ μηνών με αναστολή, μηνιαίο έλεγχο για 'την κοινωνικο-οικογενειακή τους κατάσταση από λειτουργό του Τμήματος Κοινωνικών Υπηρεσιών και υποβολή έκθεσης ενώπιον του δικαστηρίου.
Οι πτυχές της τραγωδίας έτσι όπως περιγράφονται στην απόφαση της Προέδρου Δόνας Κωνσταντίνου συγκλονίζουν: Το συστηματικό bullying που βίωσε στη σύντομη ζωή του ο Παναγιώτης, το oλέθριο παιχνίδι τη μοιραία βραδιά για το "πόσο ποτό σώννει", ο δραματικός ρόλος των ενόχων και οι τρομακτικές διαστάσεις του εκφοβισμού.
Ποια η "ανάγνωση" της ποινής για την κυπριακή κοινωνία; Πως θα κερδηθεί το στοίχημα για να μην υπάρχει κι άλλος Παναγιώτης; Τι πρέπει να προσέξουν γονείς, εκπαιδευτικοί και ειδικοί;
Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά στο AlphaNews.Live η Εκπαιδευτική Ψυχολόγος Ιφιγένεια Στυλιανού, η οποία τονίζει ότι "όποια και να ήταν η ποινή του δικαστηρίου δεν θα επέλθει δικαιοσύνη" ούτε για τον αδικοχαμένο νεαρό, ούτε για τους χαροκαμένους γονείς.
"Το αντίβαρο είναι ότι χάθηκε μια ζωή, άρα όσο και να τιμωρήσουμε κάποιον, μέσα τους οι συγγενείς των θυμάτων δεν θα νιώσουν ποτέ αυτή τη δικαιοσύνη. Προφανώς η κοινωνία ζητά οι θήτες να τιμωρούνται αυστηρά για να επέλθει δικαιοσύνη, αλλά δεν θεωρώ ότι με φυλάκιση ένα, δύο, δέκα χρόνια, οι συγγενείς θα νιώσουν ποτέ την κάθαρση."
Η κυρία Στυλιανού επισήμανε ότι με τη λήξη της δικαστικής διαδικασίας για την πρώτη υπόθεση bullying που εκδικάστηκε ποτέ στα κυπριακά, δικαστικά χρονικά, αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, κοινωνικοί φορείς και οργανωμένα σύνολα θα πρέπει να εξετάσουν μεθόδους, προγράμματα και τρόπους καταπολέμησης του φαινομένου του εκφοβισμού.
"Ο εκφοβισμός για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά χρειάζεται πρόληψη, είναι ένα τόσο ύπουλο φαινόμενο που πρέπει να το προλάβεις προτού καν αρχίσει να φαίνεται, Μιλάμε για δράσεις πρόληψης εντός της κοινωνίας που δεν υπάρχουν, για δράσεις πρόληψης εντός των σχολικών μονάδων που δεν υπάρχουν, για ενίσχυση των θυμάτων, για παρέμβαση στους θύτες. Δεν έχουμε αυτά τα προγράμματα, δυστυχώς."
Ερωτηθείσα η Εκπαιδευτική ψυχολόγος εάν η ποινή στους ενόχους για τον θάνατο του Παναγιώτη ήταν πιο αυστηρή θα λειτουργούσε ως αποτρεπτικός παράγοντας για θύτες ή υποψήφιους θύτες, απάντησε με το παράδειγμα της ζώνης ασφαλείας.
"Η κοινωνία δεν μαθαίνει από τις ποινές. Αν μάθαινε, θα βάζαμε όλοι τη ζώνη ασφαλείας όταν μπαίνουμε στο όχημα μας και δεν θα τρέχαμε στους δρόμους. Με μια απλή βόλτα, βλέπεις ότι γίνεται χαμός. Άρα ο άνθρωπος δεν μαθαίνει από τις τιμωρίες. Δεν θα μάθουμε μέσα από τον φόβο, αλλά μέσα από την εκπαίδευση."
Η Ιφιγένεια Στυλιανού υπογράμμισε ότι η υπόθεση Στεφανή πρέπει να στείλει μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση για την ανάγκη αλλαγών και ανάπτυξης δομών σε κοινωνία, οικογένεια και σχολείο για αντιμετώπιση του bullying.
"Αυτά τα προγράμματα μπορούν να είναι εκπαιδευτικά για τα παιδιά, για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης, για όσους δεν μπορούν να αναπτύξουν τρόπους για να διαχειριστούν τις συγκρούσεις τους, να υπάρχουν άτομα στα σχολεια ως "πρόσωπα αναφοράς", με περισσότερη επιτήρηση, με ειδικούς που θα εφαρμόζουν αυτά τα προγράμματα, με εκπαίδευση γονέων για το πως να εκπαιδεύουν τα παιδιά τους να είναι συναισθηματικά και δίκαια, αλλά και εκπαίδευση των πολιτών γιατί πως μπορούν τα παιδιά να μην παρανομούν, όταν παρανομούν οι μεγάλοι; Αυτό είναι η συστημική παρέμβαση για την αντιμετώπιση ενός φαινομένου, προτού εκδηλωθεί."
Σχολιάζοντας τα όσα ειπώθηκαν στο δικαστήριο για την μοιραία βραδιά και τις τελευταίες στιγμές του άτυχου 16χρονου, η κυρία Στυλιανού είπε ότι στην εφηβεία αναπτύσσονται συχνά ριψοκίνδύνα παιχνίδια.
"Αυτό που μας προστατεύτει από αυτά, είτε είμαστε μικροί, είτε είμαστε έφηβοι είναι η ικανότητα μας να προστατεύσουμε τον εαυτό μας. Υπάρχουν όμως άτομα που είναι πιο ευάλωτα, γιατί είναι πιο αποδυναμωμένα σε αυτή την ικανότητα. Επίσης μας προστατεύει το κοινωνικό σύνολο, άτομα που θα μιλήσουν. Ίσως τη στιγμή του τραγικού γεγονότος να ήταν αποδυναμωμένο το κοινωνικό σύνολο, δηλαδή το παιδί να μην είχε υπερασπιστές να τον προστατεύσουν"
Σύμφωνα με την κυρία Στυλιανού, μελέτες και διεθνής βιβλιογραφία καταδεικνύουν ότι ο εκφοβισμός "εκτρέφεται" από τη σιωπή σε όλες τις εκφάνσεις του "είτε σε πάρτι, είτε σε σχολείο, είτε σε εργασιακές δομές".
"Τη σιωπή των θυμάτων, τη σιωπή των παρατηρητών, που θεωρείται ως ένας συντηρητικός παράγοντας και γι' αυτό επιβιώνει το φαινόμενο και γίνεται πιο έντονο. Εγώ πάντα λέω ότι τα άτομα που βλέπουν και δεν μιλούν είναι πιο τρομακτικό, γιατί τα θύματα έχουν λόγο που σιωπούν. Μπορεί να φοβούνται, αλλά οι παρατηρητές είναι αυτοί που συντηρούν το φαινόμενο."
