Της Τζόζης Χριστοδούλου - Εμπειρογνώμονας για θέματα ισότητας των φύλων
Η Mahsa Amini δεν φορούσε ορθά τη μαντίλα της αφού ήταν ορατά λίγα από τα μαλλιά της. Με άλλα λόγια δεν είχε συμμορφωθεί με τα κοινωνικά, ηθικά και θρησκευτικά πρότυπα της χώρας της. Ως αποτέλεσμα, το ειδικό τμήμα «ηθών» της αστυνομίας της Τεχεράνης πήρε την εξουσία στα χέρια του και την δολοφόνησε. Ακόμη μια γυναίκα γίνεται στατιστική, ένας αριθμός στις διεθνείς πλατφόρμες που αφορούν τις γυναικοκτονίες. Την ίδια στιγμή χιλιάδες γυναίκες στο Ιράν παίρνουν τις ζωές τους στα χέρια τους, επαναστατούν και γίνονται η ψυχή της Masha μέσω πολιτικών πράξεων, καίγοντας τις μαντήλες τους και κόβοντας τα μαλλιά τους, στέλνοντας ηχηρό πολιτικό μήνυμα σε όλο το κόσμο. Μήνυμα οργής για τις βασικές ελευθερίες τους.
Διαχρονικά, ο ακαδημαϊκός κόσμος, εκπρόσωποι κρατών και της κοινωνίας των πολιτών, συζητούν στη δημόσια σφαίρα είτε για μύθους γύρω από την μαντήλα είτε για την μαντήλα ως σύμβολο της καταπίεσης. Ευρωπαϊκά κράτη έχουν ήδη επιβάλει τις απαγορεύσεις στη μαντήλα και στις μπούρκες, ενώ την ίδια στιγμή επιχειρηματίες, σχεδιάστριες/ες μόδας τονίζουν πως όταν η μαντήλα φοριέται με επιλογή είναι τρόπος ζωής και πολλές φορές ενδυναμωτικός. Για να μιλάμε όμως για ελεύθερες επιλογές των γυναικών πρέπει πρώτα από όλα να εξετάσουμε πώς είναι διαμορφωμένος ο μηχανισμός που ονομάζεται κοινωνία, πολιτεία, οικογένεια, θρησκεία, μεταξύ άλλων, που δομεί ή αποδομεί τα έμφυλα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις.
Η Masha δολοφονήθηκε επειδή είναι γυναίκα. Δολοφονήθηκε λόγω του μισογυνισμού και της καταπίεσης των γυναικών από τη θεσμοθετημένη πατριαρχία του Ιράν.
Εξετάζοντας τα γεγονότα με μια κριτική έμφυλη ματιά παρατηρούμε ότι η θεσμική πατριαρχία, είναι παντού ορατή ανά το παγκόσμιο, από την Ανατολή στη Δύση, όπου οι θεσμικές ελευθερίες των γυναικών θεωρούνται δεδομένες. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό των Η.Π.Α, όπου οι γυναίκες έχασαν το συνταγματικό τους δικαίωμα στην άμβλωση. Στον δυτικό κόσμο και στη χώρα μας, οι γυναίκες ακόμη φοβούνται να περπατήσουν μόνες σε υπόγειο χώρο στάθμευσης, κρατώντας αμήχανα τα κλειδιά του αυτοκινήτου τους, ενώ οι γυναικοκτονίες στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2020 φτάνουν τις 1,193.
Εξοργιστικό είναι και το γεγονός πως όταν μιλάμε για τις βασικές ελευθερίες των γυναικών και τα ανθρώπινα τους δικαιώματα στο δυτικό κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, εισπράττουμε περίεργα βλέμματα και χαμόγελα ή ακούμε το «εγώ δεν έχω βιώσει ποτέ διάκριση», ενώ οι δείκτες τις ΕΕ που αφορούν την ισότητα των φύλων κατατάσσουν την Κύπρο 22η με 57 μονάδες.
Εν έτη 2022 οι βασικές ελευθερίες των γυναικών θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονόητες. Είναι υποχρέωση κάθε κράτους να διασφαλίσει πως το 50% του πληθυσμού του μπορεί να ζει ελεύθερο χωρίς να φοβάται για τη ζωή του.
