Ιδού οι βασικοτερες πρόνοιες του κρατικού προϋπολογισμού για το 2020 (ΒΙΝΤΕΟ)

Τον κρατικό προυπολογισμό του 2020 ενέκρινε σήμερα το Υπουργικό Συμβούλιο, μετά την παρουσίαση των σχετικών προνοιών από τον Υπουργό Οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο προβλέπεται για άλλη μια χρονιά να είναι πλεονασματικό και να ανέλθει στο 2,7% του ΑΕΠ, ενώ το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να ανέλθει στο 5,1% του ΑΕΠ. Προβλέπονται έσοδα γενικής κυβέρνησης ύψους €10 δις και δαπάνες γενικής κυβέρνησης ύψους €9,4 δις. Οι πρωτογενείς δαπάνες της Κεντρικής Κυβέρνησης (δαπάνες κρατικού προϋπολογισμού) θα ανέλθουν στα €6,94 δις, θα είναι δηλαδή αυξημένες σε σχέση με τον προϋπολογισμό του 2019 κατά €633 εκ..

Οι εκτιμήσεις:

• Σύμφωνα με το βασικό μακροοικονομικό σενάριο, ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται να κυμανθεί γύρω στο 2,9% το 2020, ενώ για τα έτη 2021 και 2022 αναμένεται να κυμανθεί στο 2,7%. αντίστοιχα.
• Ο ρυθμός πληθωρισμού (ΔΤΚ) για το 2020 προβλέπεται να κυμανθεί στο 1,2%, ενώ για τα έτη 2021 και 2022 προβλέπεται να ανέλθει στο 1,5% αντίστοιχα.
• Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί γύρω στο 6% του εργατικού δυναμικού το 2020, και ακολούθως το 2021 να περιορισθεί στο 5,5% και το 2022 να μειωθεί περαιτέρω στο 5%.

Οι πρόνοιες:

• Ρυθμός ανάπτυξης για το 2020 προβλέπεται στο 2,9%, οδηγώντας έτσι στην επίτευξη συνθηκών πλήρους απασχόλησης.
• Το δημοσιονομικό ισοζύγιο το 2020, σύμφωνα με το μακροοικονομικό πλαίσιο,  προβλέπεται να είναι πλεονασματικό της τάξης του 2,7 % ως ποσοστό του ΑΕΠ.
• Τα δημόσια έσοδα για το 2020 θα ανέλθουν στα €9.999,7 εκ. σε σύγκριση με €9.090,2 εκ. το 2019, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 10%, λόγω της περαιτέρω ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας και της αύξησης των συνεισφορών στα πλαίσια του ΓΕΣΥ από την 1η Μαρτίου, 2020.
• Όσον αφορά τις συνολικές δαπάνες της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται ότι, το 2020 θα ανέλθουν στα €9.404 εκ. σε σύγκριση με €8.262 εκ. κατά το 2019, σημειώνοντας θετική μεταβολή ύψους 13,8%, λόγω της αναμενόμενης αύξησης των δαπανών στα πλαίσια έναρξης της υλοποίησης της 2ης φάσης του ΓΕΣΥ, από την 1η Ιουνίου 2020.

Οι σχεδιασμοί:

• Πρόωρη αποπληρωμή του χρέους προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο με αποτέλεσμα το ύψος του δημοσίου χρέους να περιοριστεί περαιτέρω, στο 91,1% του ΑΕΠ. 
• Προγραμματίζονται σημαντικές πωλήσεις χαρτοφυλακίων μη-εξυπηρετούμενων δανείων που θα βελτιώσουν την ποιότητα του ισολογισμού των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ενώ παράλληλα έχει τεθεί σε εφαρμογή το Σχέδιο Εστία το οποίο θα βοηθήσει στη ρύθμιση μη-εξυπηρετούμενων δανείων με υποθήκη την πρώτη κατοικία του δανειολήπτη, στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων. 
• Η μεγαλύτερη, από την αναμενόμενη, αύξηση των δαπανών οφείλεται κυρίως στην αύξηση των δημοσίων δαπανών για την υγεία. Συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Υγείας για το 2020 θα ανέλθει στα €926,8 εκ, σε σχέση με €620 εκ το 2019, λόγω της σημαντικής ενίσχυσης της λειτουργίας του ΟΚΥΠΥ, ενώ παράλληλα η συνεισφορά του κράτους στο ΓΕΣΥ ανέρχεται στα €470 εκ. για το 2020. Κρίνεται, συνεπώς, ως εξαιρετικά σημαντική η ορθολογική λειτουργία και οικονομική διαχείριση του ΟΚΥΠΥ και η ανάκτηση του κόστους των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών του μέσω του συστήματος του ΓΕΣΥ, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ότι σήμερα συμβαίνει, προκειμένου να περιοριστεί η κρατική ενίσχυση του ΟΚΥΠΥ στα επίπεδα που είχε αρχικά εκτιμηθεί.
• Αύξηση των δαπανών για το 2020 προκύπτει επίσης λόγω συμπερίληψης ποσού €40 εκ στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας για την προώθηση των εργασιών κατασκευής των υποδομών για την έλευση φυσικού αερίου.
• Μέσω του προτεινόμενου κρατικού προϋπολογισμού καθίσταται εφικτή η υλοποίηση σημαντικών έργων και προγραμμάτων, όπως είναι τα έργα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που έχουν προγραμματιστεί, η περαιτέρω ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, η ίδρυση Υφυπουργείου Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, η σύσταση και λειτουργία επενδυτικού ταμείου για παροχή χρηματοδότησης κεφαλαίου κυρίως σε καινοτόμες επιχειρήσεις (Equity Fund), η ανάπτυξη εφαρμογών της τεχνολογίας Blockchain στο δημόσιο τομέα, η υλοποίηση της Στρατηγικής Ανάπτυξης του Τροόδους, η νέα στεγαστική πολιτική και η προώθηση σημαντικών έργων υποδομής (αστικής ανάπτυξης, ενεργειακής υποδομής, οδικά, κτιριολογικά).
• Νέο φορολογικό κίνητρο, αυτό της αύξησης της έκπτωσης για συνεισφορές προσώπων σε συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία στο 20% (δηλαδή από 1/6 σε 1/5 του ετήσιου μισθού) με την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων του 2019.
• Απλοποίηση και ελάφρυνση του Τέλους Χαρτοσήμου. 
• Υποχρεωτική υποβολή φορολογικής δήλωσης αλλά και το μέτρο της υποχρεωτικής αποδοχής ηλεκτρονικών πληρωμών. 
• Έναρξη υλοποίησης της σημαντικής επένδυσης που αφορά στο νέο μηχανογραφικό σύστημα του Τμήματος Φορολογίας, ενώ θα τεθεί σε δημόσιο διάλογο το πλαίσιο για μια «Πράσινη» φορολογική μεταρρύθμιση.
• Σε σχέση με τα θέματα προσωπικού προωθείται η σύσταση Ταμείου Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (Ταμείο Προνοίας), από το 2020, για το δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα για όσους εργαζόμενους δεν καλύπτονται από το υφιστάμενο σχέδιο συντάξεων ή τα υφιστάμενα σχέδια του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
• Δεν προβλέπεται η παραχώρηση γενικών αυξήσεων στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, αλλά προβλέπεται η συνέχιση της σταδιακής άρσης των αποκοπών, σύμφωνα με τις πρόνοιες της νομοθεσίας. Εξαιρετικά σημαντική για τη δημοσιονομική σταθερότητα κρίνεται η έκβαση των δικαστικών υποθέσεων σε σχέση με τις αποκοπές στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα.  

Δείτε τα όσα δήλωσε ο Υπουργός Οικονομικών:

Οι κίνδυνοι

Ελλοχεύουν κίνδυνοι τόσο από το εσωτερικό περιβάλλον όσο και από το εξωτερικό που δύναται να  αποσταθεροποιήσουν την κυπριακή οικονομία και ως εκ τούτου επιβάλλεται εγρήγορση και προσήλωση στη συνετή δημοσιονομική πολιτική και τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια.  

1. Από πλευράς του εσωτερικού περιβάλλοντος, αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία δύναται να προέλθουν από τις ακόλουθες πηγές:
2. Από τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις σε βάρος της Δημοκρατίας που δύναται να προκύψουν από δικαστικές υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της Δικαιοσύνης και αφορούν υποθέσεις σε σχέση με αποφάσεις της Αρχής Εξυγίανσης των Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων καθώς και σε σχέση με αποφάσεις της πολιτείας για αποκοπές στις απολαβές των εργαζομένων και συνταξιούχων του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Σημειώνονται ιδιαίτερα οι επικείμενες αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου σε σχέση με τις προσφυγές εργαζομένων και συνταξιούχων του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα έναντι της ψήφισης του περί της Μείωσης των Απολαβών και των Συντάξεων των Αξιωματούχων, Εργοδοτουμένων και Συνταξιούχων της Κρατικής Υπηρεσίας και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα Νόμου (Ν.168/2012).
3. Από τις συνεχιζόμενες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τραπεζικός τομέας λόγω του ψηλού ακόμα ποσοστού μη-εξυπηρετούμενων δανείων.
4. Από ενδεχόμενη επιβράδυνση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας ή χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής.
5. Από ενδεχόμενες υποχρεώσεις που πηγάζουν από κρατικές εγγυήσεις που παραχωρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια προς εταιρείες, κρατικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις και την τοπική αυτοδιοίκηση.
6. Το οικονομικό περιβάλλον στις Η.Π.Α., Ε.Ε. και ευρωζώνη εξακολουθεί να είναι σχετικά ασταθές και σε ορισμένες περιπτώσεις οι τάσεις επιβράδυνσης ή/και ύφεσης είναι προφανείς, με συνακόλουθες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία.
7. Επιπρόσθετα των πιο πάνω, τυχόν άτακτη έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. αναμένεται να έχει αρνητικό αντίκτυπο, κυρίως στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου, που αποτελεί σημαντική αγορά για την κυπριακή οικονομία.

Οι δαπάνες:

• Οι πρωτογενείς δαπάνες του Προϋπολογισμού του 2020 της Κεντρικής Κυβέρνησης ανέρχονται στα €6.938 εκ. σε σύγκριση με €6.306 εκ. τον προηγούμενο χρόνο, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 10%.
• Οι δαπάνες προσωπικού υπολογίζονται να αυξηθούν κατά 4,1% το 2020 σε σχέση με το 2019 και να ανέλθουν στα €2.878 εκ. σε σύγκριση με €2.765 εκ. περιλαμβανομένων των συντάξεων και των φιλοδωρημάτων, λόγω καταβολής της ΑΤΑ και προσαυξήσεων, της αύξησης της απασχόλησης και της αύξησης των εργοδοτικών εισφορών για το ΓΕΣΥ.
• Οι λειτουργικές δαπάνες προβλέπονται να αυξηθούν κατά 0,9% το 2020 και να φτάσουν στα €849 εκ. σε σύγκριση με €841 εκ. το 2019.
• Οι μεταβιβαστικές πληρωμές αποτελούνται κυρίως από τις κοινωνικές παροχές, τις χορηγίες προς οργανισμούς δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθώς και τη συνεισφορά προς τα Ταμεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων και τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Το 2020 η πιο πάνω κατηγορία προβλέπεται να αυξηθεί κατά 22,8% και να φθάσει τα €2.554 εκ. σε σύγκριση με €2.081 εκ. το 2019. Αύξηση παρουσιάζει κυρίως η κατηγορία των κοινωνικών παροχών, με το Υπουργείο Υγείας να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση, με το ποσοστό της αύξησης να ανέρχεται στο 779% ή σε απόλυτους αριθμούς κατά €412 εκ λόγω της εφαρμογής του Γενικού Σχεδίου Υγείας. Σημειώνεται ότι, η πρόσθετη δαπάνη θα πρέπει να ανακτάται από τον ΟΚΥΠΥ.  
• Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 6% το 2020 και να φθάσουν στα €658 εκ. σε σύγκριση με €619 εκ. το 2019, λόγω έναρξης της υλοποίησης μεγάλων αναπτυξιακών συμπεριλαμβανομένων οδικών, κτιριολογικών και άλλων έργων. Σημειώνεται ότι, η πρόνοια για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα των οποίων διαχειριστική αρχή είναι η ΓΔ ΕΠΣΑ, συνεχίζει να περιλαμβάνεται στο συγκεντρωτικό κονδύλι της ΓΔ ΕΠΣΑ για μεγαλύτερη ευελιξία και για επίτευξη όσο το δυνατό μεγαλύτερης απορρόφησης ευρωπαϊκών κονδυλίων. Για τα υπόλοιπα συγχρηματοδοτούμενα έργα που αφορούν το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, τα  Ταμεία Εσωτερικής Ασφάλειας, καθώς και διάφορα Ανταγωνιστικά Προγράμματα, η σχετική πρόνοια περιλήφθηκε στα αρμόδια Υπουργεία.
• Πρόσθετα, και πέρα των πιο πάνω πρωτογενών δαπανών, οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους (τόκοι) προϋπολογίζονται να μειωθούν κατά 11,3% για το 2020 και να φτάσουν στα €520 εκ. σε σύγκριση με €585 εκ. το 2019.

Οι απαγορεύσεις:

Ο Προϋπολογισμός για το 2020 συνεχίζει να περιλαμβάνει μέτρα συγκράτησης της απασχόλησης και του ύψους των επιδομάτων / αποζημιώσεων / οικονομικών ωφελημάτων. Η συνολική απασχόληση στο δημόσιο τομέα παρουσιάζει μείωση από 52.267 την 1.12.2012 σε 47.352  στις 30.6.2019, εξαιρουμένων 3.000 περίπου Συμβασιούχων Οπλιτών (ΣΥΟΠ) που έχουν αντικαταστήσει 3.400 περίπου κληρωτούς οπλίτες. Ειδικότερα, τα κύρια χαρακτηριστικά του Προϋπολογισμού 2020, σε σχέση με τα θέματα προσωπικού, αφορούν στα ακόλουθα:

• η παραχώρηση γενικών αυξήσεων και προσπάθεια συγκράτησης άλλων άμεσων ή έμμεσων μισθολογικών  αυξήσεων για το 2020.
• Συνέχιση της απαγόρευσης πλήρωσης κενών μόνιμων θέσεων Πρώτου Διορισμού, Πρώτου Διορισμού και Προαγωγής  και Προαγωγής  στο δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Οι περιπτώσεις που δικαιολογούν εξαίρεση από την απαγόρευση, θα συνεχίσουν να εξετάζονται σύμφωνα με τις πρόνοιες των περί της Απαγόρευσης Πλήρωσης Κενών Θέσεων στο Δημόσιο και Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα (Ειδικές Διατάξεις) Νόμων του 2013 έως 2017.
• Συνέχιση της απαγόρευσης πρόσληψης εργοδοτούμενων ορισμένου χρόνου στη δημόσια υπηρεσία για το 2020, με εξαίρεση αυτούς που περιλαμβάνονται στο άρθρο 16 του περί Προϋπολογισμού Νόμου, με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της Δικαιοσύνης, στην ενδυνάμωση του ελέγχου των δημοσίων δαπανών και στην Παιδεία.
• Συνέχιση της απαγόρευσης πρόσληψης ωρομίσθιου κυβερνητικού προσωπικού και ωρομίσθιου κυβερνητικού προσωπικού για εποχιακές ή έκτακτες ανάγκες, με εξαίρεση τις περιπτώσεις που περιλαμβάνονται στο Άρθρο 16 του περί Προϋπολογισμού Νόμου.
• Συνέχιση της προώθησης  της κινητικότητας του προσωπικού, τόσο εντός και μεταξύ των Υπουργείων / Υπηρεσιών, όσο και στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα, για κάλυψη αναγκών στελέχωσης.
• Διατήρηση των ρυθμίσεων που αφορούν στην καταβολή επιδομάτων, αποζημιώσεων και άλλων οικονομικών ωφελημάτων, σύμφωνα με τις Σημειώσεις 17 και 29 του Πρώτου Πίνακα Δελτίων Δαπανών του περί Προϋπολογισμού του 2019  Νόμου του 2018.
• Πρόταση για  δημιουργία  207 θέσεων και κατάργηση 107 θέσεων, (35 θέσεις καταργούνται πλήρως με τον κρατικό Προϋπολογισμό του 2020 και 70 σημειώνονται με διπλό σταυρό και θα καταργηθούν με την αφυπηρέτηση των κατόχων τους).
• Πρόσθετα με τις πιο πάνω ρυθμίσεις προωθείται η σύσταση Ταμείου Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (Ταμείο Προνοίας), από το 2020,  για το δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα για όσους εργαζόμενους δεν καλύπτονται από το υφιστάμενο σχέδιο συντάξεων ή τα υφιστάμενα σχέδια του ευρύτερου δημόσιου τομέα.