Του Γιώργου Γεωργίου
Στις 8 Σεπτεμβρίου 2022, ενώ στην Φρανκφούρτη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αύξησε τα επιτόκια, λίγο αργότερα, στη Σκωτία, η Βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου, Ελισάβετ ΙΙ άφηνε την τελευταία της πνοή. Πρόκειται για δύο δυσάρεστα ιστορικά που σηματοδοτούν τέλος εποχής όσο και αν ήταν αναμενόμενα. Η Ελισάβετ, στα 96 της χρόνια, έφυγε πλήρης ημερών, ενώ με τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη να καλπάζει στο 8.1% για το 2022, τα μηδενικά επιτόκια της ΕΚΤ μάλλον άργησαν να ανέβουν. Ωστόσο, όσο και αν αναμένεις τα θλιβερά γεγονότα, ποτέ δεν είσαι πραγματικά έτοιμος όταν αυτά συμβούν. Τώρα, οι Βρετανοί θα πρέπει να μάθουν να ζουν με βασιλεία τον Κάρολο και τα κράτη, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά στην ευρωζώνη, με ακριβότερο κόστος δανεισμού.
Πραγματικά δεν ξέρω πως θα είναι σαν βασιλιάς ο Κάρολος, ωστόσο μπορούμε με σιγουριά να πούμε, πως η ζωή μας με υψηλό κόστος δανεισμού θα είναι σίγουρα πιο δύσκολη. Θα ήταν καλύτερα να τα άφηνε μηδενικά τα επιτόκια η ΕΚΤ, όπως έκανε η τράπεζα της Ιαπωνίας; Πιστεύω πως όχι και ούτε πιστεύω πως είναι λάθος να μη συνεχίσει να το αυξάνει. Το ρίσκο να μην ελεγχθεί ο πληθωρισμός τώρα και να γίνει η ευρωζώνη η νέα Αργεντινή, πάρα είναι μεγάλο για να παίξει κανείς με αυτό. Πόσο μάλλον η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που έχει σαν βασικό όρο εντολής τον έλεγχο του πληθωρισμού. Όσο για την Ιαπωνία, οι αναλυτές πιστεύουν πως αργά ή γρήγορα και εκεί θα αυξήσουν τα επιτόκια. Τώρα, πίσω στις δικές μας κυπριακές πραγματικότητες, το αυξημένο κόστος δανεισμού θα είναι μεγαλύτερο πρόβλημα από ότι αλλού στην ευρωζώνη λόγω του μεγάλου χρέους, αλλά και των περιορισμών που επιβάλλει το μικρό μέγεθος της οικονομίας.
Με βάση τον προγραμματισμό, το κράτος σύντομα θα ξαναβγεί στις αγορές για να αναχρηματοδοτήσει μέρος από το δημόσιο χρέος που έφτασε τα 24 δις ευρώ. Κανείς δεν ξέρει ποιο θα είναι το επιτόκιο, αλλά μπορώ με σιγουριά να σας πως δεν θα είναι κάτω από 1% που ήταν πέρσι. Αυτό σημαίνει λιγότερα διαθέσιμα χρήματα για ανάπτυξη και στήριξη των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, σε μια περίοδο που όλοι θέλουν το κράτος να παίξει αυτό το ρόλο. Θα πρέπει δηλαδή να ξανασκεφτούν στο υπουργείο οικονομικών πως ιεραρχούν τις δαπάνες αλλά και από που αντλούν τα έσοδα. Πρόκειται για μια άσκηση που πρέπει να γίνει τώρα και ας κόβουν κορδέλες και ας τάσσουν έργα, οι πολιτικοί λόγω της προεκλογικής περιόδου. Σύντομα, θα έχουμε νέο πρόεδρο και όποιος και να είναι αυτός, θα πρέπει χρησιμοποίηση όλο του το» φρέσκο» πολιτικό κεφάλαιο, για να σπρώξει στον εξορθολογισμό των δημοσίων δαπανών. Σε διαφορετική περίπτωση, μπορεί και να παραδώσει «καμένη γη» στον επόμενο.
Όσο για τις επιχειρήσεις (36 δις ευρώ χρέος) και τα νοικοκυριά ( 20 δις χρέος), η λογική που θα ακολουθηθεί θα είναι η ίδια. Δηλαδή περιορισμένο διαθέσιμο εισόδημα λόγω του αυξημένου κόστους δανεισμού, λιγότερη κατανάλωση και σαφώς μικρότερη διάθεση για ρίσκα. Ωστόσο, σε αντίθεση με το κράτος που είναι απρόσωπο και έχει σαφώς περισσότερες αντοχές από οποιοδήποτε άλλο οργανισμό ή άτομο στη χώρα, αυτά όλα τα λιγότερα για το οποία μιλάμε, εμπεριέχουν ανθρώπινο πόνο. Σε κάποιο βαθμό, θα δούμε τις χρεοκοπίες και τη ανεργία να αυξάνονται και τις ανισότητες να μεγεθύνονται. Η Πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ μίλησε για «πραγματικά σκοτεινό» δυσμενές σενάριο στην ομιλία την Πέμπτη. Θα πρόσθετα για τους επόμενους μήνες, δεν βλέπω «φωτεινό» σενάριο μπροστά μας. Θα τρέχουμε δηλαδή να προλάβουμε τα χειρότερα.
