Γράφει ο Παναγιώτης Χατζηαποστόλου
p.hadjiapostolou@alphacyprus.com.cy
«Τσουνάμι» αιτημάτων για αναθεωρήσεις ως προς τα ποσά των δημοσίων συμβάσεων, αλλά και για επιμήκυνση του χρόνου παράδοσης προϊόντων και υπηρεσιών θα κληθεί να διαχειριστεί το κράτος.
Τα προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού λόγω της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με την κατακόρυφη αύξηση των τιμών στην ενέργεια και στις πρώτες ύλες, έχουν φέρει κυριολεκτικά τα «πάνω - κάτω» στην αγορά. Αυξήσεις που θα συνδυαστούν και με καθυστερήσεις στην παράδοση των έργων αλλά και με ορατό κίνδυνο ακόμη και την αναστολή εργασιών από πλευρά εργοληπτικών εταιρειών οι οποίες ενδέχεται να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις συμβάσεις που έχουν υπογράψει με το κράτος. Για το σκοπό αυτό, σύμφωνα με πληροφόρηση που λάβαμε στις προσεχείς ημέρες προγραμματίζεται συνάντηση μεταξύ του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους και της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών Κύπρου (Ο.Σ.Ε.Ο.Κ.) κατά την οποία θα συζητηθούν προβλήματα τα οποία αφορούν δημόσιες συμβάσεις, και συγκεκριμένα τις αυξήσεις των τιμών αγοράς των υλικών με κύριο αίτημα η κάλυψη του επιπρόσθετου κόστους κατασκευής ενός έργου, το οποίο είχε προσφοροδοτηθεί με χαμηλότερη τιμή πριν μερικά χρόνια, καθώς το επιπλέον κόστος αυτή την στιγμή επιβαρύνει τον ίδιο τον εργολάβο, ενώ στο τραπέζι, όπως πληροφορούμαστε θα μπει και θέμα για την κατάργηση του Δείκτη Ωρομίσθιων από την Στατική υπηρεσία.
Εξετάζονται όλες οι περιπτώσεις
Το κράτος είναι έτοιμο να δώσει παράταση στον χρόνο αποπεράτωσης κάποιου έργου αλλά και να διαθέσει πρόσθετα κονδύλια έτσι ώστε να ολοκληρωθούν έργα τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη και τα οποία όμως πλήττονται από τις αυξήσεις στις τιμές των υλικών καθώς και από τις καθυστερήσεις στην παράδοση τους, νοουμένου ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις και νοουμένου ότι ο ενδιαφερόμενος εργολάβος προσκομίσει τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία που χρειάζονται.
Η Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΕΑ) του Υπουργείου Οικονομικών είναι έτοιμη να συζητήσει με τον οποιοσδήποτε οικονομικό φορέα που συμβάλλεται με το κράτος, για τις απαιτήσεις που μπορεί να προκύπτουν, δήλωσε στο Alphanews.live, o Βοηθός Γενικός Λογιστής Στέλιος Κουντούρης. Ο κάθε οικονομικός φορέας, εξήγησε θα πρέπει να υποβάλει τα απαραίτητα αποδεικτικά έγγραφα, για να εξεταστούν. Όλες οι περιπτώσεις εξετάζονται μια προς μια και ανάλογα με το συμβόλαιο, το χρόνο υπογραφής τους και τις απαιτήσεις λαμβάνονται οι αποφάσεις. Στα συμβόλαια των έργων με του δημοσίου, υπάρχει φόρμουλα αναπροσαρμογής στην οποία συμπεριλαμβάνεται υλικά ή και προσωπικό στη βάση της οποία υπολογίζεται και το κόστος σε περίπτωση μη υπολογισμένων αυξήσεων. Σε ότι αφορά τις περιπτώσεις όπου παρατηρείται καθυστέρηση στην άφιξη των υλικών τότε και πάλι η επιτροπή εφόσον λάβει τα αποδεικτικά στοιχεία τότε δίνεται η απαιτούμενη παράταση. Σύμφωνα με τον κ. Κουντούρη, το όλο θέμα με τις αυξήσεις στις τιμές των υλικών, έχει συζητηθεί και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης με πολλά κράτη μέλη να καταλήγουν σε φόρμουλα 70-30. Αυτό, σύμφωνα με τον κ. Κουντούρη σημαίνει πως η Αναθέτουσα Αρχή θα επωμιστεί το 30% και ο εργολάβος το 70% της αύξησης των υλικών. Στην Κύπρο όμως, λόγω και του αριθμού των έργων αποφασίστηκε να γίνεται εξέταση της κάθε υπόθεσης ξεχωριστά.
«Υπάρχει κίνδυνος»
Την προβληματική κατάσταση που υπάρχει λόγω της αύξησης των υλικών επιβεβαιώνει και αρμόδια πηγή του Τμήματος Δημοσίων Έργων με την οποία επικοινωνήσαμε. Σύμφωνα με τα όσα μας ανέφερε, όλα τα μεγάλα έργα τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή και αφορούν δρόμους και κτήρια, αντιμετωπίζουν προβλήματα με το κόστος. Ταυτόχρονα δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο εργολάβοι να δηλώσουν αδυναμία στην ολοκλήρωση των εργασιών που έχουν αναλάβει.
Αύξηση 200% στον κατασκευαστικό χάλυβα
Μιλώντας στο Alphanews.live ο Διευθυντής της Ο.Σ.Ε.Ο.Κ., Γιάννος Πουμπουρής, ανέφερε πως από την έναρξη της πανδημίας, παρατηρείται ένας μεγάλος επηρεασμός στην εφοδιαστική αλυσίδα των κατασκευαστικών υλικών. Η Κύπρος είναι κατά κύριο λόγο χώρα εισαγωγής, αφού τα πλείστα προϊόντα τα οποία χρησιμοποιούνται στον Κατασκευαστικό Τομέα προέρχονται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την περίοδο αυτή ο Κατασκευαστικός Τομέας να επηρεάζεται από περιοριστικά διατάγματα άλλων χωρών, εκτός από τα περιοριστικά διατάγματα τα οποία εξέδιδε η Κυπριακή Δημοκρατία.
Το γεγονός αυτό δημιούργησε ελλείψεις στην αγορά με φυσικό συνεπακόλουθο την αύξηση των τιμών. Λαμβάνοντας υπόψη τον Δείκτη Τιμών Κατασκευαστικού Κόστους για τον μήνα Μάϊο, παρατηρούμε ότι μέχρι το Νοέμβριο του 2020 ο Δείκτης ήταν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα λίγο πιο πάνω από τις 100 μονάδες. Από το σημείο αυτό παρατηρούμε ραγδαία αύξηση Τιμών Κατασκευαστικών Υλικών, χαρακτηριστικά αναφέρω ότι, τον Φεβρουάριο του 2022 ο Δείκτης ήταν περίπου στις 123 μονάδες ( 23% αύξηση από το Νοέμβριο του 2020) και δυστυχώς σήμερα ο δείκτης έχει φτάσει τις 133 μονάδες ( 33% αύξηση σε σχέση με το Νοέμβριο του 2020). Δυστυχώς ο πόλεμος μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας έχει επιπρόσθετο κόστος για εμάς.
«Αν θέλουμε να συγκρίνουμε μεμονωμένα υλικά, μεγάλη αύξηση παρατηρείται στον Οικοδομικό (ποσοστό 140%), Κατασκευαστικό χάλυβα (ποσοστό 200%) στο ξύλο ( 170% ), στο αλουμίνιο ( 95% )», είπε.
Εξήγησε πως το κυριότερο πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουν οι Εργοληπτικές εταιρείες είναι το γεγονός ότι έχουν εκτεθεί σε οικονομικούς κινδύνους, οι οποίοι οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες τους οποίους δεν είχαν τη δυνατότητα να προβλέψουν κατά το στάδιο της προσφοράς.
Σύμφωνα με τον κ. Πουμπουρή, αυτή την περίοδο εκτελούνται έργα τα οποία στοιχίζουν πολύ περισσότερα από τα εκτιμώμενα κατά το στάδιο της προσφοράς, με πολλά από τα συμβόλαια να μην συμπεριλαμβάνουν μεθοδολογίες αναπροσαρμογής των τιμών. Σημείωσε εξάλλου πως ακόμα και εκεί όπου εφαρμόζονται τέτοιες ρήτρες, φαίνεται ότι η ραγδαία αύξηση στις τιμές δεν μπορεί να αποδοθεί στον πραγματικό βαθμό της. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται τόσο στα ιδιωτικά έργα όσο και στα έργα του Δημοσίου.
Όσον αφορά τις αυξήσεις στις τιμές των υλικών, σύμφωνα με τον κ. Πουμπουρή, θα πρέπει να δοθούν λύσεις για να υποβοηθηθεί ο κλάδος διασφαλίζοντας και τις θέσεις εργασίας, σε πολιτικό επίπεδο. Δυστυχώς, έχει διαμορφωθεί ένας γραφειοκρατικός μηχανισμός, ο οποίος προβάλει διάφορα εμπόδια δυσχεραίνοντας τη κατάσταση.
Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα
Μιλώντας στο Alphanews.live ο Γενικός Διευθυντής ΟΕΒ Μιχάλης Αντωνίου δήλωσε πως υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου εργολάβοι οι οποίοι διατηρούν συμβάσεις με το δημόσιο, δεν μπορέσουν να παραδώσουν στην ώρα τους με βάση το συμβόλαιο γιατί θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν με δικές τους δαπάνες τα έργα λόγω των αυξήσεων. Σύμφωνα με τον κ. Αντωνίου ο μεγάλος όγκος του προβλήματος αφορά τους εργολάβους που ασχολούνται με κτήρια του δημοσίου που είναι υπό ανέγερση είτε υπό συντήρηση. Εξήγησε δε πως όταν μιλάμε για Αναθέτουσες Αρχές του Δημοσίου μιλάμε για το κεντρικό κράτος που είναι τα υπουργεία, αλλά και για τις Τοπικές Αρχές και οι ημικρατικοί οργανισμοί οπότε πρόσθεσε, το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Όπως εξήγησε ο κ. Αντωνίου υπάρχει μια διάθεση από την πλευρά του κράτους και συγκεκριμένα του Γενικού Λογιστηρίου να δοθεί παράταση στην αποπεράτωση των εργασιών χωρίς να ενεργοποιούνται οι ρήτρες και τα πέναλτι. Μεταφέροντας τις θέσεις της ΟΕΒ ο κ. Αντνωνίου σημείωσε πως οι Αναθέτουσες Αρχές μέσα στο πλαίσιο των αρχών της χρηστής διοίκησης από όλες τις πτυχές, πρέπει να εξαντλήσουν κάθε δυνατότητα που προσφέρει το θεσμικό πλαίσιο για να βοηθήσουν τους εργολάβους να ολοκληρώσουν και να παραδώσουν τα έργα. «Η ενημέρωση που έχουμε από το κεντρικό κράτος είναι να μελετάτε η κάθε περίπτωση ξεχωριστά ανάλογα με το κάθε έργο», είπε ο κ. Αντωνίου.
Οι εισηγήσεις ΚΕΒΕ
Το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ), σε υπόμνημα που έστειλε προ μηνών προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, υπέβαλε συγκεκριμένες εισηγήσεις για στήριξη του κλάδου, μεταξύ των οποίων είναι και ο εκσυγχρονισμός των δημοσίων συμβάσεων (συγκεκριμένα των δημοσίων έργων). Τα υφιστάμενα συμβόλαια που κάνει το δημόσιο με ιδιωτικές εταιρίες είναι πεπαλαιωμένα, ασύμφορα προς τον ιδιώτη, η διαχείριση τους γίνεται δυσκολότερη και ενάντια των συμβαλλομένων και ειδικότερα με την σημερινή κατάσταση το συμβόλαιο λειτουργεί εναντίον του ιδιώτη, ο οποίος δεν μπορεί με κανένα τρόπο να προστατευτεί.
Η κατάργηση της φορολογίας κεφαλαιουχικών κερδών για κάποια χρονική περίοδο, π.χ. τρία χρόνια, για όσους προχωρήσουν σε αγορά ακινήτων μέχρι το τέλος του 2022, καθώς και η απαλλαγή ολόκληρου ή αναλογούντος φόρου που προκύπτει από πώληση ακινήτου, νοουμένου ότι, όλο ή μέρος αντίστοιχα του τιμήματος πώλησης επανεπενδύεται σε αγορά άλλου ακινήτου, πιστεύουμε ότι θα βοηθήσει στην προώθηση νέων επενδύσεων και αγορών, δίδοντας κάποια τόνωση στην αγορά των ακίνητων.
Προτείνει επίσης την επέκταση του χρόνου μεταφοράς των υφισταμένων φορολογικών ζημιών από 5 σε 10 έτη και η δυνατότητα επιστροφής του ΦΠΑ σε όλα τα οικιστικά κτήρια που χρησιμοποιούνται για ενοικίαση, ανεξάρτητα από τον τύπο του ενοικιαστή. Να υπάρχει δηλαδή το δικαίωμα επιστροφής του ΦΠΑ στους αγοραστές με την προϋπόθεση ότι θα επιβάλλεται ΦΠΑ επί του ενοικίου (Option to Tax).
