Του Νικόλα Ζαννέττου - n.zannettos@alphacyprus.com.cy
Τα όσα το τελευταίο διάστημα βλέπουν το φως της δημοσιότητας αναφορικά με τις διεργασίες ενόψει της άτυπης πενταμερούς στις 27-29 Απριλίου στη Γενεύη, καταδεικνύουν πως οι συζητήσεις που γίνονται σαφώς κινούνται προς την κατεύθυνση μιας λύσης με συνομοσπονδιακά στοιχεία. Οι αποτυχίες να φτάσουν οι πλευρές σε συμφωνία τα τελευταία 47 χρόνια, οι επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας και τα τετελεσμένα που δημιουργεί χρόνο με το χρόνο, φαίνεται πως αλλάζουν για τα καλά την ατζέντα των συζητήσεων, το περιεχόμενο των οποίων λαμβάνει υπόψη εν τέλει τις “νέες πραγματικότητες” που η τουρκική πλευρά μας καλεί τα τελευταία χρόνια να αντιληφθούμε.
Κυριαρχική ισότητα, αποκεντρωμένη ομοσπονδία και βρετανικό σχέδιο
Μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντάνα και την έκκληση του Γενικού Γραμματέα στην πορεία για κατάθεση “νέων ιδεών” ενόψει μιας νέα πιθανής προσπάθειας στο κυπριακό, οι πλευρές επικεντρώθηκαν στο πως να απαντήσουν η κάθε μια τις δικές της ανησυχίες οι οποίες εν πολλοίς δεν επέτρεψαν την κατάληξη σε συμφωνία. Για την Ε/κ πλευρά ήταν το θέμα της πολιτικής ισότητας, όπως την “ερμήνευε” η τουρκική πλευρά και το θέμα των εγγυήσεων και της ασφάλειας. Για την τουρκική πλευρά ήταν η πολιτική ισότητα που περιελάμβανε την αριθμητική ισότητα και τα βέτο στις αποφάσεις. Εν τέλει φτάσαμε στο σημείο η ε/κ πλευρά να καταθέτει την ιδέα για αποκεντρωμένη ομοσπονδία ώστε να περιοριστούν τα σημεία τριβής ανάμεσα στις δύο κοινότητες με τις κατά το δυνατό λιγότερες εξουσίες στην κεντρική κυβέρνηση. Η τουρκική πλευρά έκανε στροφή, “έθαψε” την ομοσπονδία και μέχρι και σήμερα μιλά για δύο κράτη με κυριαρχική ισότητα. Μεσολάβησαν οι ενέργειες των Τούρκων στην ΑΟΖ και αργότερα τα βήματα στα Βαρώσια. Κάπου εκεί η ε/κ πλευρά, τρομοκρατημένη κινητοποιήθηκε ζητώντας βοήθεια μπροστά στον κίνδυνο να χαθεί μια για πάντα η όποια προοπτική για επίλυση του προβλήματος.
Το Λονδίνο διαβλέποντας τον κίνδυνο μια λύση δύο κρατών να θέσει εν αμφιβόλω τις βρετανικές βάσεις στο νησί, επαναδραστηριοποιείται και αναζητεί γεφυρωτικές λύσεις. Άλλωστε όπως από τον Νοέμβριο είχε δηλώσει στην ιστοσελίδα μας ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής, θα έπρεπε ανάμεσα στη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία και τα δύο κράτη να βρεθεί κοινό έδαφος. Είχε πει επίσης ότι η Βρετανία ως εγγυήτρια δύναμη δεν θα έφερε ένσταση σε οποιαδήποτε μορφή λύσης κατέληγαν από κοινού οι δύο πλευρές.
Εδώ και αρκετές βδομάδες διέρρευσαν πληροφορίες στον τύπο σε μια προσπάθεια να μετρηθούν οι αντιδράσεις επί ενός βρετανικού σχεδίου. Επισήμως, τόσο η κυβέρνηση, όσο και οι κομματάρχες αρνούνται την ύπαρξη του μιλώντας για “ιδέες” των Βρετανών παρά για γραπτό σχέδιο. Η πραγματικότητα είναι πως το περιεχόμενο αυτού του σχεδίου ή των “ιδεών” παραπέμπει σε μια λύση με συνομοσπονδιακά στοιχεία αφού μιλά για “κοινοτικά κυρίαρχα κρατίδια” ικανοποιώντας έτσι την τουρκική θέση για “κυριαρχική ισότητα”.
- Όπως προσφάτως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ το σχέδιο προνοεί ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα ασχολείται κυρίως με τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής, τον έλεγχο των συνόρων, την οικονομία, την ασφάλεια και την ιθαγένεια και θα επιβλέπει τη διασφάλιση της ελεύθερης διακίνησης, εγκατάστασης, ιδιοκτησίας και εργασίας σε όλο το νησί.
- Στο Υπουργικό Συμβούλιο θα συμμετέχουν 6 Ε/κ και 3 Τ/κ, θα υπάρχουν δύο ισότιμοι συμπρόεδροι και ένας διακοσμητικός Πρόεδρος. Η νομοθετική εξουσία σε ομοσπονδιακό επίπεδο θα αποτελείται από 24 Ε/κ και 12 Τ/κ βουλευτές με ασφαλιστικές δικλείδες για τη μειοψηφία.
- Τα κοινοτικά κρατίδια θα έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν διεθνείς συμφωνίες ακόμα και στα θέματα ενέργειας και θα μπορούν να εκπροσωπηθούν ξεχωριστά σε διεθνείς αγώνες.
- Προνοείται επίσης ταχεία αποχώρηση του μεγαλύτερου μέρους των κατοχικών στρατευμάτων, ο τερματισμός του μονομερούς δικαιώματος επέμβασης της Τουρκίας, η παραμονή ελληνικών και τουρκικών αγημάτων και η διατήρηση των εγγυήσεων για 10 χρόνια.
- Στο εδαφικό προτείνεται μια μέση λύση ανάμεσα στους χάρτες που κατατέθηκαν στο Κραν Μοντάνα και εκείνο του σχεδίου Ανάν.
Δύο φωνές σε κυβέρνηση και ΔΗΣΥ
Όλα τα πιο πάνω βοήθησαν αρκετούς να συνειδητοποιήσουν σε ποιο σημείο βρίσκεται το κυπριακό σήμερα. Οι πραγματικότητες έχουν ως εξής:
1. Οι διαπραγματεύσεις δύσκολα θα συνεχιστούν από το σημείο που σταμάτησαν στο Κραν Μοντάνα.
2. Η Τουρκία δεν αστιεύεται όταν λέει πως η Ομοσπονδία θάφτηκε στις κορυφές των ελβετικών Άλπεων το 2017.
Ωστόσο, ακόμα και εντός Κυβέρνησης και κυβερνώντος κόμματος, δεν φαίνεται να υπάρχει ομογνωμία, ως προς τον επιδιωκόμενο στόχο, είτε ενόψει άτυπης πενταμερούς, είτε ενόψει έναρξης ουσιαστικών διαπραγματεύσεων.
Ο Ε/κ διαπραγματευτής Ανδρέας Μαυρογιάννης τόνισε σε συνέντευξη του στο AlphaNews.live πριν δύο βδομάδες ότι για την πλευρά μας δεν υπάρχει μέση λύση ανάμεσα στη ΔΔΟ και τα δύο κράτη και πως η ιδέα για αποκέντρωση εξουσιών όπως την καταθέτει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν εκφεύγει του πλαισίου της ΔΔΟ.
Ο Υπουργός Εξωτερικών δήλωσε την περασμένη βδομάδα πως δεν υπάρχει “γραπτό βρετανικό σχέδιο” παρά μόνο κάποιες ιδέες οι οποίες όμως δεν μπορούν να επιβληθούν. Τόνισε επίσης πως η ε/κ πλευρά δεν συζητά οτιδήποτε εκφεύγει του συμφωνημένου πλαισίου.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης υποδεχόμενος την ανακοίνωση των ημερομηνιών για την άτυπη πενταμερή διάσκεψη, ανέφερε πως η λύση θα πρέπει να βασίζεται στις σχετικές συμφωνίες, τα ψηφίσματα και να οδηγεί σε ΔΔΟ. Ωστόσο, φαίνεται ότι επί του παρόντος κρατάει τα χαρτιά του κλειστά για το πως θα κινηθεί στη συνέχεια, αφήνοντας τόσο τον Αβέρωφ Νεοφύτου, όσο και τον Υπουργό Εξωτερικών της Κυβέρνησης του να τοποθετούνται δημοσίως προβάλλοντας διαφορετικές προσεγγίσεις επί των θεμάτων.
Η Τουρκία και ο Τ/κ ηγέτης εξακολουθούν να μιλάνε για λύση δύο κρατών
Η συνέντευξη του Αβέρωφ Νεοφύτου
Ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην ιστοσελίδα μας, εμφανίστηκε έτοιμος να προσαρμοστεί στα νέα αυτά δεδομένα, περιγράφοντας ως εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα να βρούμε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης αναλλοίωτο το Πλαισίου Γκουτέρες λαμβάνοντας υπόψη τις σημερινές θέσεις της Άγκυρας. Υπέρμαχος της ιδέας μιας αποκεντρωμένης ομοσπονδίας, περιέγραψε μια λύση όπου η ζωή θα συνεχιστεί όπως την γνωρίζουν οι δύο πλευρές σήμερα, με τις υφιστάμενες δομές περιλαμβανομένων και των παράνομων δομών του ψευδοκράτους. Η κεντρική κυβέρνηση θα εκπροσωπεί εν ολίγοις όπως είπε την χώρα στους διεθνείς οργανισμούς. Όταν τον ρωτήσαμε κατά πόσο κάτι τέτοιο παραπέμπει σε ομοσπονδία, χωρίς να το αρνηθεί, απάντησε ότι το “ένα βρωμεί μας και το άλλο μυρίζει μας”, θεωρώντας πως κατ' αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται καλύτερη προοπτική για τη λειτουργικότητα της λύσης.
Οι προοπτικές επιτυχίας
Καθοριστικός παράγοντας για την επίτευξη συμφωνίας θα είναι η πολιτική βούληση των πλευρών στο κυπριακό. Επί του παρόντος η Τουρκία παραμένει αμετακίνητη από τις θέσεις της, ενώ η Ε/κ πλευρά υπό τον φόβο που επέβαλαν οι πειρατικές ενέργειες των Τούρκων, φαίνεται πιο έτοιμη για να κάνει υπερβάσεις. Οι εξελίξεις έρχονται σε μια περίοδο που οδεύουμε σε βουλευτικές εκλογές τον Μάιο, ενώ η στήριξη του ΑΚΕΛ δεν φαίνεται πως αυτή τη φορά θα είναι όσο δεδομένη ήταν στο παρελθόν. Κυρίως γιατί το κόμμα της αριστεράς, υπέρμαχο μιας καθαρότερης ομοσπονδίας, απορρίπτει όσα είδαν το φως της δημοσιότητας και κινούνται γύρω από το βρετανικό σχέδιο. Κανένας απολύτως δεν μπορεί να εκφράζει αισιοδοξία για επιτυχή κατάληξη και τα πάντα θα εξαρτηθούν από τις υπερβάσεις που όλες οι πλευρές θα κάνουν αν επαναρχίσουν διαπραγματεύσεις.
