Είναι αποτελεσματικές οι κυρώσεις της Δύσης σε βάρος της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία; Αν ναι σε ποιο βαθμό έχουν πλήξει τη ρωσική οικονομία; Πέντε μήνες μετά την παράνομη εισβολή, τα ερωτήματα αυτά δεν έχουν απαντηθεί με σαφήνεια, καθώς η Ρωσία είναι αυτή τη στιγμή η χώρα σε βάρος της οποίας είναι σε ισχύ οι περισσότερες κυρώσεις παγκοσμίως.
Σε ανάλυση του, το ηλεκτρονικό περιοδικό Foreign Policy, υποστηρίζει ότι πέραν από αναποτελεσματικές και απογοητευτικές όπως πολλοί υποστηρίζουν, οι διεθνείς κυρώσεις και οι εθελοντικές δράσεις ιδιωτικών επιχειρήσεων έχουν μια σειρά από καταστροφικές συνέπειες για τη ρωσική οικονομία. Η επιδείνωση της οικονομίας, αποτελεί σύμφωνα με την εν λόγω ανάλυση ένα ισχυρό αν και υποτιμημένο εργαλείο στο ήδη προβληματικό για τον Πούτιν πολιτικό τοπίο στη χώρα του.
Το δημοσίευμα, τονίζει πως οι αναλύσεις, οι προβλέψεις που σχετίζονται με τη ρωσική οικονομία, στηρίζονται σε περιοδικές ανακοινώσεις της ίδιας της ρωσικής κυβέρνησης. Ως εκ τούτου, πρόκειται για αριθμούς και δεδομένα, που δίνονται στη δημοσιότητα από το ίδιο το Κρεμλίνο. Τα δεδομένα αυτά, είναι πολλές φορές ελλειπή, μη ολοκληρωμένα ή αναδεικνύουν επιλεκτικά κάποια συμπεράσματα που βελτιώνουν την εικόνα της ρωσικής κυβέρνησης.
Για παράδειγμα το Κρεμλίνο αποκρύπτει ένα σημαντικό και αυξανόμενο αριθμών στατιστικών, που πριν από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ενημέρωνε σε μηνιαία βάση. Σε αυτά τα στατιστικά περιλαμβάνεται για παράδειγμα τα δεδομένα που σχετίζονται με το εξωτερικό εμπόριο. Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές με την Ευρώπη, τα δεδομένα που σχετίζονται με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, οι εξαγωγές, ο όγκος των εξαγωγών, καθώς επίσης και τη δημοσιοποίηση στη βάση σχετικής οδηγίας της Κεντρικής Τράπεζας των οικονομικών λογαριασμών σημαντικών εταιρειών. Απουσιάζουν επίσης οι επενδύσεις από το εξωτερικό, τα στοιχεία που σχετίζονται με τον δανεισμό και τον διαθέσιμο δανεισμό. Ακόμα και η ομοσπονδιακή υπηρεσία μεταφορών, σταμάτησε να δημοσιοποιεί τα στοιχεία που αφορούν στην επιβατική κίνηση στα αεροδρόμια της χώρας.
Μια ομάδα ερευνητών του περιοδικού, εν απουσία αυτών των στοιχείων, έχουν εκδώσει το πρώτο μέρος μιας περιεκτικής ανάλυσης που στηρίζεται σε απευθείας πηγές και περιλαμβάνει δεδομένα καταναλωτών υψηλής συχνότητας, διακαναλικούς ελέγχους, ανακοινώσεις εταίρων της Ρωσίας για το εμπόριο, δεδομένα από τη ναυτιλία και όχι μόνο.
Από την ανάλυση του Franek Sokolowski, Michal Wyrebkowski, Mateusz Kasprowicz, Michal Boron, Yash Bhansali, και Ryan Vakil, προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι κυρώσεις και οι επιχειρηματικές υποχωρήσεις από τη Ρωσία, έχουν πλήξει βαριά τη ρωσική οικονομία.
Μύθος 1: Η Ρωσία θα στείλει αλλού το φυσικό της αέριο για να το πωλήσει στην Ασία
Πρόκειται σύμφωνα με την εν λόγω ανάλυση ως ένα από τα πιο παραπλανητικά επιχειρήματα του Πούτιν. Αυτό γιατί από το σύνολο του φυσικού αερίου που παράγει η Ρωσία, λιγότερο από 10% είναι υγροποιημένο. Το υπόλοιπο μεταφέρεται μέσω σταθερών αγωγών κυρίως στην αγορά της Ευρώπης. Οι αγωγοί αυτοί δεν είναι συνδεδεμένοι με άλλους αγωγούς που πάνε στη Ρωσία. Το 2021, η Ρωσία εξήγαγε 16,5 τρισεκατομμύρια πόδια φυσικού αερίου στην Κίνα, που αντιστοιχεί σε λιγότερο από 10% των 170 τρισεκατομμυρίων που η Ρωσία στέλνει στην Ευρώπη. Η ολοκλήρωση του Asian Pipeline θα χρειαστεί αρκετά χρόνια ακόμη. Η παραγωγή φυσικού αερίου από την Gazprom, είναι ήδη μειωμένη φέτος κατά 35%.
Μύθος 2: Θα πωλήσει πετρέλαιο στην Ασία
Άλλο επιχείρημα είναι πως εφόσον το πετρέλαιο μεταφέρεται πιο εύκολα, τότε ο Πούτιν θα πωλήσει ακόμα περισσότερο στην Ασία. Βέβαια για να μεταφερθεί ρωσικό πετρέλαιο στην ανατολική Ασία, χρειάζονται 35 ημέρες έναντι των μόλις 5-7 που χρειάζεται για να μεταφερθεί στην Ευρώπη. Είναι γι’ αυτό που ιστορικά, μόλις το 39% του ρωσικού πετρελαίο μεταφερόταν στην Ασία, σε σύγκριση με το 53% που προοριζόταν για την Ευρώπη. Σημειώνεται ακόμη ότι η Ρωσία έχει αυξημένο κόστος παραγωγής πετρελαίου σε σχέση με τη Δύση ενώ σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τη δυτική τεχνολογία.
«Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία, ότι όπως αρκετοί εμπειρογνώμονες της ενέργειας έχουν προβλέψει, η Ρωσία χάνει το στάτους της ως ενεργειακή υπερδύναμη, με μια αμετάκλητη οπισθοχώρηση στην στρατηγική οικονομική της θέση ως άλλοτε ένας αξιόπιστος προμηθευτής εμπορευμάτων», αναφέρουν οι ερευνητές.
Μύθος 3: Η Ρωσία κερδίζει από τις απώλειες των δυτικών επιχειρήσεων και αντικαθιστά τις εισαγωγές της από την Ασία
Οι εισαγωγές παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην εγχώρια ρωσική οικονομία, αφού αποτελούν το 20% του ΑΕΠ. Παρά τις προσπάθειες του Πούτιν για επίτευξη της πλήρους αυτάρκειας, η χώρα χρειάζεται σήμερα σημαντικές εισαγωγές όπως εξαρτήματα και τεχνολογία από εμπορικούς εταίρους. Οι ρωσικές εισαγωγές κατέρρευσαν πέραν του 50% τους τελευταίους μήνες. Η Κίνα δεν εισήλθε στη ρωσική αγορά στο βαθμό που πολλοί ανέμεναν. Μάλιστα σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Τελωνείων της Κίνας, οι εξαγωγές προς τη Ρωσία μειώθηκαν πέραν του 50% από την έναρξη του χρόνου μέχρι τον Απρίλιο, από τα 8,1 δισεκατομμύρια δολάρια μηνιαίος, στα 3,8 δισεκατομμύρια. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εξαγωγές της Κίνας στις ΗΠΑ είναι επτά φορές περισσότερες σε σχέση με τη Ρωσία, φαίνεται ότι ότι οι Κινέζοι ανησυχούν περισσότερο για το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων από τη Δύση παρά από το να χάσουν κάποιες εξαγωγές στη ρωσική αγορά.
Μύθος 4: Η εγχώρια κατανάλωση στη Ρωσία παραμένει ισχυρή
Ο πληθωρισμός σε κάποιες αλυσίδες προμήθειας που σχετίζονται με τις εισαγωγές, έχει ανέβει στο 40-60% με αποτέλεσμα να μειωθεί κατακόρυφα η κατανάλωση τους. Για παράδειγμα η αγορά εισαγώμενων αυτοκινήτων στη Ρωσία, έχει μειωθεί κατά 95% οριζόντια. Εξαιτίας των ελλείψεων στην προμήθεια και των αυξημένων τιμών, ο Δείκτης των Ρώσων Διευθυντών προμηθειών, έχει βυθιστεί ιδιαίτερα σε ότι αφορά νέες παραγγελίες, κάτι που συνάδει με τη βουτιά που παρατηρείται στις καταναλωτικές δαπάνες. Συγκεκριμένα οι λιανικές πωλήσεις έχουν μειωθεί κατά περίπου 20%.
Μύθος 5: Δεν υποχώρησαν πραγματικά οι παγκόσμιες επιχειρήσεις από τη Ρωσία
Οι παγκόσμιες επιχειρήσεις εργοδοτούσαν στη Ρωσία το 12% του εργατικού δυναμικού, δηλαδή 5 εκατομμύρια εργαζόμενους και ως αποτέλεσμα της φυγής τους από τη χώρα, 1000 εταιρείες που αντιστοιχούν στο 40% του ΑΕΠ της Ρωσίας, έχουν περιορίσει στο ελάχιστο τις δραστηριότητες τους, αντιστρέφοντας έτσι την επενδυτική δραστηριότητα τριών δεκαετιών και σηματοδοτώντας την έξοδο για 500,000 πολίτες από τη χώρα. Πολλοί από αυτούς έχουν υψηλή μόρφωση και είναι καταρτισμένοι γεγονός που αποτελεί πλήγμα για το σύνολο της χώρας. Ακόμα και ο Δήμαρχος της Μόσχας αναγνώρισε ότι έπονται μαζικές απολύσεις καθώς πολλές εταιρείες ετοιμάζονται για πλήρη αποχώρηση.
Μύθος 6: Ο Πούτιν διαχειρίζεται δημοσιονομικό πλεόνασμα λόγω των αυξημένων τιμών ενέργειας
Η Ρωσία σύμφωνα με την έρευνα ετοιμάζεται να μπει σε ελλειμματικό προϋπολογισμό που φτάνει το 2% του ΑΕΠ σύμφωνα με τον ίδιο τον Υπουργό Οικονομικών της. Είναι μια από τις λίγες φορές που συμβαίνει κάτι τέτοιο, παρά τις αυξημένες τιμές ενέργειας. Αυτό σχετίζεται με τις αλόγιστες δαπάνες του Πούτιν ιδιαίτερα σε ότι αφορά το στρατό, καθώς επίσης και στην έντονη παρεμβατικότητα του κράτους στην οικονομική και νομισματική πολιτική.
Μύθος 7: Ο Πούτιν έχει τεράστια αποθέματα για τις δύσκολες μέρες
Η πιο μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο Πούτιν, σύμφωνα με την μελέτη, είναι τα αποθέματα για σκοπούς έκτακτης ανάγκης τα οποία αγγίζουν τα 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένο νόμισμα, τα οποία αποκτήθηκαν από τα κέρδη που προέρχονται από το πετρέλαιο και το αέριο. 300 δισεκατομμύρια από αυτά, είναι παγοποιημένα και μη προσβάσιμα στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία. Υπήρξαν μάλιστα φωνές υπέρ της ανάκτησης τους από τη Δύση προς ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Τα εναπομείναντα αποθέματα του Πούτιν, μειώνονται με δραματικό τρόπο. Οι επικριτές επισημαίνουν ότι τα επίσημα συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας τεχνικά μπορούν να μειωθούν μόνο λόγω των διεθνών κυρώσεων που επιβάλλονται στην κεντρική τράπεζα και προτείνουν ότι χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που δεν υπόκεινται σε κυρώσεις όπως η Gazprombank θα μπορούσαν να συσσωρεύουν τέτοια αποθέματα στην κεντρική τράπεζα. Αν και αυτό μπορεί να είναι τεχνικά αληθές, ταυτόχρονα δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδεικνύουν ότι η Gazprombank συσσωρεύει στην πραγματικότητα τυχόν αποθεματικά λόγω της σημαντικής πίεσης στο χαρτοφυλάκιο δανείων της.
Μύθος 8: Το ρούβλι είναι το ισχυρότερο νόμισμα της χρονιάς
Ένα από τα αγαπημένα επιχειρήματα του Πούτιν, είναι πως η αξιολόγηση του ρουβλιού είναι μια τεχνητή αντανάκλαση ενός πρωτοφανούς, δρακόντειου ελέγχου κεφαλαίων — που κατατάσσεται μεταξύ των πιο περιοριστικών από όλα στον κόσμο. Οι περιορισμοί καθιστούν ουσιαστικά αδύνατο για οποιονδήποτε Ρώσο να αγοράσει νόμιμα δολάρια ή ακόμη και να έχει πρόσβαση στην πλειονότητα των καταθέσεων του σε δολάρια, ενώ διογκώνουν τεχνητά τη ζήτηση μέσω αναγκαστικών αγορών από μεγάλους εξαγωγείς - όλα αυτά παραμένουν σε μεγάλο βαθμό σε ισχύ σήμερα. Το ρούβλι διαπραγματεύεται σήμερα σε δραματικά μειωμένους όγκους σε σύγκριση με την εποχή πριν από την εισβολή. Μάλιστα πολλές αναφορές λένε πως μεγάλο μέρος αυτής της παλιάς διαπραγμάτευσης έχει μεταναστεύσει σε ανεπίσημες μαύρες αγορές του ρουβλιού. Ακόμη και η Τράπεζα της Ρωσίας έχει παραδεχτεί ότι η συναλλαγματική ισοτιμία αντανακλά περισσότερο τις κυβερνητικές πολιτικές και μια ωμή έκφραση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας παρά τις ελεύθερα εμπορεύσιμες αγορές συναλλάγματος.
