Του Νικόλα Ζαννέττου
Διάχυτη είναι η ανασφάλεια που επικρατεί στην πολιτική ηγεσία ενόψει της άτυπης πενταμερούς διάσκεψης για το κυπριακό. Καθώς ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών ετοιμάζεται να απευθυνθεί στα εμπλεκόμενα μέρη για να τα προσκαλέσει στη Νέα Υόρκη με σκοπό να ακούσει τις σκέψεις και τις θέσεις τους με σκοπό να διαγνώσει κατά πόσο προκύπτει κοινό έδαφος και κατάλληλο περιβάλλον για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, τέσσερα βασικά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα.
Σε ποια βάση;
Η ε/κ πλευρά επαναλαμβάνει διαρκώς ότι στόχος είναι η συνέχιση των διαπραγματεύσεων από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντάνα για μια λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Η τουρκική και τ/κ πλευρά επαναλαμβάνουν διαρκώς πως στόχος είναι η λύση δύο κρατών με κυριαρχική ισότητα, ή η συνομοσπονδία. Η ομοσπονδία λένε, ανήκει στο παρελθόν. Ο Γενικός Γραμματέας δεσμεύεται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, τα οποία προνοούν όσα η ε/κ πλευρά επιδιώκει. Η προσέγγιση των ίσων αποστάσεων που διαχρονικά τηρεί ο διεθνής οργανισμός, φαίνεται όμως υπό τις περιστάσεις να αναγκάζει τον Γενικό Γραμματέα να δημιουργεί με δηλώσεις ή ακόμα και το πρόσφατο προσχέδιο του για ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, χώρο για τις τουρκικές θέσεις. Οι αναφορές στη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία στην τελευταία του έκθεση, η οποία ακόμα να πάρει τελική μορφή, είναι ελάχιστες, με αρκετούς να το ερμηνεύουν ως ένα προβληματικό στοιχείο. Η κάθε λέξη στην πρόσκληση που θα αποστείλει για τη διάσκεψη, θα έχει τη σημασία της. Αν και αρκετοί εκτιμούν πως τελικά η τουρκική πλευρά θα κάνει πίσω από τη θέση για δύο κράτη, άλλοι εικάζουν πως στη διαπραγμάτευση θα εισηγείται τέτοιες πρόνοιες που εν τέλει ασχέτως αν ονομάζεται Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, θα οδηγεί σε συνομοσπονδία.
Συνέχιση του Κραν Μοντάνα;
Ποιο θα είναι το σημείο εκκίνησης; Το πλαίσιο Γκουτέρες αποτελεί για την ε/κ πλευρά τον οδηγό για τη συνέχεια. Αποτελείται από τα θέματα που σε περίπτωση που επιλυθούν, τότε θα οδηγούμασταν σε μια στρατηγική συμφωνία. Η τουρκική πλευρά το απορρίπτει. Επιδιώκει μια νέα διαπραγμάτευση, στη βάση των “νέων πραγματικοτήτων”. Τα Ηνωμένα Έθνη και η ΕΕ αρκούνται με το να αναφέρονται σε διαφύλαξη του λεγόμενου “body of work”, των συγκλίσεων δηλαδή που επιτεύχθηκαν μέχρι σήμερα. Τι από αυτά εν τέλει θα διαφυλαχθεί και τι όχι, καθώς επίσης και το σημείο εκκίνησης της νέας διαπραγμάτευσης, παραμένει άγνωστο.
Σε ποιο περιβάλλον;
Των διαπραγματεύσεων στο Κραν Μοντάνα προηγήθηκε τεράστια δουλειά που επιτεύχθηκε στις δικοινοτικές συνομιλίες ανάμεσα στον Νίκο Αναστασιάδη και τον Μουσταφά Ακιντζί. Το κλίμα ανάμεσα στους δύο ήταν εξαιρετικό μέχρι που χάλασε μετά το ναυάγιο στο ελβετικό θέρετρο τον Ιούλιο του 2017. Έκτοτε η Τουρκία υπήρξε πιο αλαζονική, επιθετική και επεκτατική από ποτέ. Ηγέτης των Τουρκοκυπρίων σήμερα είναι ο Ερσίν Τατάρ που επικροτεί την τουρκική πολιτική και τάσσεται υπέρ της τουρκοποίησης των κατεχομένων, της αναβάθμισης του ψευδοκράτους και εν τέλει της αναγνώρισης του. Ο Αντόνιο Γκουτέρες τόνισε επανελειμμένα την ανάγκη εάν επαναρχίσουν διαπραγματεύσεις, αυτές να διεξαχθούν σε ένα κατάλληλο περιβάλλον. Σε μια προσπάθεια να συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση ο Πρόεδρος Αναστασιάδης πρότεινε τρία μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που σχετίζονται με τη λειτουργία του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου, την Αμμόχωστο και την ΑΟΖ. Το επικρατέστερο σενάριο είναι πως αυτές οι προτάσεις θα απορριφθούν.
Τι θα γίνει αν έχουμε αδιέξοδο;
Η άτυπη πενταμερής γίνεται για να διερευνηθεί από τον κ. Γκουτέρες κατά πόσο υπάρχει κοινό έδαφος, κοινό όραμα και κατάλληλο περιβάλλον για διαπραγματεύσεις. Σε περίπτωση που τα συστατικά αυτά δεν υπάρχουν, τότε οδηγούμαστε προς ένα νέο αδιέξοδο. Η πρόθεση του Γενικού Γραμματέα κατά την εκτίμηση κυβερνητικών πηγών, είναι να αναζητήσει περαιτέρω τρόπους για να διατηρήσει ανοικτή την προοπτική ακόμα και σε αυτή την περίπτωση. Σε περίπτωση όμως που αυτό δεν καταστεί εφικτό, τότε η επόμενη ημέρα θα είναι εξαιρετικά δύσκολη και βασανιστική για τον κυπριακό λαό. Θεωρείται δεδομένο πως οι Τούρκοι θα προχωρήσουν τάχιστα με τους σχεδιασμούς τους για εποικισμό της Αμμοχώστου, ενώ η επιθετικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο θα ακουμπήσει κόκκινο. Το μέλλον των Ελλήνων της Κύπρου καθίσταται αβέβαιο, το βόρειο μέρος της πατρίδας μας τουρκοποιείται. Στο ερώτημα τι θα γίνει αν έχουμε αδιέξοδο, ποιο σχέδιο υπάρχει, κανείς μέχρι σήμερα δεν μπορεί να απαντήσει.
