Η παραίτηση της Λιζ Τρας, μόλις 44 ημέρες μετά την ανάδειξη της στον πρωθυπουργικό θώκο της Βρετανίας και οι έντονες ανησυχίες για τη διατήρηση της εξουσίας από το Κόμμα των Συντηρητικών, έχουν πυροδοτήσει τα σενάρια για το μέλλον της εδαφικής και οικονομικής κυριότητας της Βρετανίας.
Από την πρώτη μέρα της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι σήμερα, αναδύονται συνεχώς καινούργια ζητήματα τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει η εκάστοτε κυβέρνηση. Τερέζα Μέι, Μπόρις Τζόνσον και Λιζ Τράς μπορεί να παρουσίασαν ρηξικέλευθες προτάσεις για άρση των προβλημάτων, ωστόσο το Κόμμα των Συντηρητικών συνεχίζει να καταρρέει και ο βρετανικός λαός να ζητά εκλογές.
Ποια είναι όμως τα βαθύτερα αίτια της παραίτησης Τρας, η οποία μετατράπηκε στην πλέον βραχύβια Πρωθυπουργό της Βρετανίας;
Πως η Σκωτία επιχειρεί να εκμεταλλευτεί το κλίμα πολιτικής αστάθειας στη χώρα, επαναφέροντας το αίτημα της για ανεξαρτησία;
Σε αυτά και άλλα καίρια ερωτήματα για το μέλλον της Βρετανίας, απάντησε στο AlphaNews.Live o διακεκριμένος διεθνολόγος Θεόδωρος Τσίκας
Τα σενάρια για τη «Μικρά Αγγλία»
Οι 44 ημέρες της πρωθυπουργίας της Λιζ Τρας και κατ’ επέκταση η αδυναμία των Συντηρητικών να κυβερνήσουν αποτελεσματικά, έχουν αφήσει «ελεύθερο» το πεδίο στην Σκωτία να δημιουργήσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για το επαναλαμβανόμενο αίτημα που θέτει για ανεξαρτησία.
Υπενθυμίζεται ότι, στις 28 Ιουνίου ήταν η τελευταία φορά που προτάθηκε από την πρωθυπουργό της Σκωτίας Νίκολα Στάρτζεον η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, μάλιστα με μια προγραμματισμένη ημερομηνία διεξαγωγής του δημοψηφίσματος αυτού στις 19 Οκτωβρίου 2023.
Η Σκωτία που ζητά ανεξαρτησία
Με την ανεξαρτησία, οι Σκωτσέζοι, ουσιαστικά, ήθελαν να ενταχθούν ως ένα ανεξάρτητο πια κράτος μέλος της Ε.Ε. Ωστόσο για να γίνει το δημοψήφισμα πρέπει να γίνει αποδεκτό, πρώτα, από την κεντρική κυβέρνηση του Λονδίνου.
Θεόδωρος Τσίκας, Διεθνολόγος
«Μέχρι σήμερα, οι κυβερνώντες δήλωναν πως σε κάθε γενιά γίνεται μόνο μία φορά τέτοιου τύπου δημοψήφισμα. Παρ’ όλ’ αυτά, η Σκωτία έχει προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο της Βρετανίας για να επιλύσει αυτό το θέμα. Είναι πια βέβαιο πως το ζήτημα θα επανέλθει με την παραίτηση της Τρας, καθώς ήδη η Σκοτσέζα πρωθυπουργός, έκανε την πρώτη κίνηση και ζήτησε να γίνουν ξανά εκλογές.»
Το πρόβλημα της Βόρειας Ιρλανδίας
Την ίδια ώρα, η Βόρεια Ιρλανδία επισημαίνει με κάθε ευκαιρία το πρόβλημα επαναφοράς των διάφορων συνοριακών ελέγχων από ένα μέλος της Ε.Ε προς άλλο εκτός της Ένωσης. Το ζήτημα ηγέρθη κατά την περίοδο έγκρισης της συμφωνίας του Brexit και κατ’ επέκταση της αποχώρησης της Ιρλανδίας από την Ε.Ε, η οποία ήταν ανάμεσα στην Βρετανία και την Ε.Ε.
Θεόδωρος Τσίκας, Διεθνολόγος
«Ο Μπόρις Τζόνσον είχε δεσμευτεί να μην υπάρξει τελωνιακό σύνορο ανάμεσα στην Βρετανία και την Βόρεια Ιρλανδία. Είπε ψέματα και έτσι οι φιλοκυβερνητικοί Ιρλανδοί ενωτικοί προτεστάντες διαμαρτυρήθηκαν, διότι λένε πως τους απέκοψαν από την Βρετανία. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι τα Βρετανικά προϊόντα από τα Βρετανικά λιμάνια πρέπει να περάσουν από Βρετανικό τελωνείο για να φτάσουν στην Βόρεια Ιρλανδία.»
Ο κύριος Τσίκας εξηγεί ότι ο Μπόρις Τζόνσον προέβη στη συγκεκριμένη δέσμευση, διότι η συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, περιλαμβάνει ότι τα σύνορα της Βόρειας Ιρλανδίας με την υπόλοιπη χώρα θα παραμείνουν ανοιχτά για ελεύθερη διακίνηση μεταξύ της Βόρειας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας.
Θεόδωρος Τσίκας, Διεθνολόγος
«Στην συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998, υπάρχει μία διατύπωση που αναφέρει πως κάποια στιγμή όταν κριθεί ώριμο μπορεί να υπάρξει δημοψήφισμα για την παραμονή τους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σήμερα, υπάρχει ένα πολιτικό αδιέξοδο στην Βόρεια Ιρλανδία και η Βρετανία φαίνεται πως ασκεί απευθείας έλεγχο μέσω του αρμόδιου υπουργού. Αυτό διαφαίνεται πως είναι προβληματικό αφού οι Ιρλανδοί ενωτικοί προτεστάντες δεν θέλουν να συμμετέχουν και να συνεργαστούν με τους Καθολικούς Ιρλανδούς εθνικιστές».
Συγκεκριμένα, οι καθολικοί Ιρλανδοί θέλουν δημογραφική ένωση με την υπόλοιπη Ιρλανδία και φαίνεται να αυξάνονται σε βάρος της μέχρι τώρα πληθυσμιακής υπεροχής των φιλοβρετανών προτεσταντών. Επομένως, εάν σε μερικά χρόνια γίνει δημοψήφισμα, είναι πολύ πιθανόν να υπάρξει πλειοψηφία αποχώρησης από τη Βρετανία.
Η απογοήτευση της Ουαλίας
Όσο για τους Ουαλλούς, στο δημοψήφισμα του Brexit το 2016 οι περισσότεροι είχαν ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στη Βόρεια Ιρλανδία και στη Σκωτία. Όμως η υλοποίηση του Brexit έχει προκαλέσει τεράστια απογοήτευση. Σε δημοσκοπήσεις που έγιναν το 2014 μόνο ένα ποσοστό 5% στήριζε την ανεξαρτησία της Ουαλίας, ενώ σήμερα το ποσοστό έχει εκτοξευθεί στο 30%. Στις τελευταίες δημοτικές εκλογές το κόμμα των Πρασίνων, που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας, κατάφερε να αυξήσει τα ποσοστά του.
Θεόδωρος Τσίκας, Διεθνολόγος
Στην Ουαλία υπάρχει μία τοπική αυτονομία, μικρότερη από τη Σκωτία, αλλά τα μπερδέματα στην Βρετανία καθιστούν τη συνεργασία τους ακόμη πιο προβληματική και δεν είναι απίθανο να ζητήσουν περισσότερη αυτονομία και κατ’ επέκταση αυτό να διευρυνθεί. Αυτό όλο το παζλ ίσως οδηγήσει σε κάποια στιγμή στη «Μικρά Αγγλία».
Γιατί τελικά παραιτήθηκε η Λιζ Τρας;
Η παραιτηθείσα Βρετανίδα πρωθυπουργός υποσχέθηκε πως θα φέρει με το λεγόμενο «mini budget» ανάκαμψη και πως ο συγκεκριμένος προϋπολογισμός θα συνέβαλε στην ανάπτυξη της χώρας. Οι υποσχέσεις που είχαν δοθεί για ανάπτυξη όμως κρίθηκαν ως μη ρεαλιστικές, αφού η βρετανική οικονομία «βούλιαξε» από την πρώτη στιγμή της ανακοίνωσης του κυβερνητικού πλάνου.
Παρ’ όλ’ αυτά, η Λιζ Τρας και το «mini budget» δεν ήταν το κύριο ζήτημα αλλά οι οικονομικές συνέπειες που ξεκίνησαν από το BREXIT και πολλαπλασίασαν τα προβλήματα σε κοινωνικό επίπεδο, σύμφωνα με τον κ. Τσίκα.
Η αντίδραση των αγορών και ενός τμήματος της μεγάλης επιχειρηματικής τάξης της Βρετανίας θεώρησαν αυτό το θέμα ως ένα αδιέξοδο και την υποχρέωσαν σε παραίτηση. Μερικά μόνο παραδείγματα αποτελούν η πολύ αδύναμη θέση της στερλίνας, η μείωση οικονομικών και εμπορικών σχέσεων με την Ε.Ε αλλά κι η απροθυμία σοβαρών επενδυτών, εφόσον πλέον θεωρείται ανασφαλής τόπος για επιχειρηματικές δραστηριότητες.
«Οικονομία είναι ψυχολογία» αναφέρει ο κ. Τσίκας και τονίζει ότι οι Βρετανοί έχουν μπει σε ένα φαύλο κύκλο, όπου η οικονομία οδηγεί σε πολιτική αστάθεια, με ανυπολόγιστες συνέπειες και μεγάλα προβλήματα.
Θεόδωρος Τσίκας, Διεθνολόγος
«Ο τρόπος που είναι διαμορφωμένη η σύγχρονη και παγκοσμιοποιημένη οικονομία δημιουργεί νέους περιορισμούς. Δεν υπάρχει έλεγχος του πολιτικού συστήματος, κυβέρνηση, ενώ άλλαξαν τέσσερις υπουργοί οικονομικών τους τελευταίους μήνες, από τον Ιούλιο και έπειτα. Δεν υπάρχει, ουσιαστικά, οικονομική πολιτική. Η Τράπεζα της Αγγλίας έσωσε εν μέρει την Αγγλία, διότι λειτουργεί με ένα ανεξάρτητο τρόπο και προσπάθησε να λάβει ορισμένα μέτρα εξισορρόπησης.»
Ο διεθνολόγος εκτιμά πως οι Άγγλοι έπεσαν στην παγίδα να πιστεύουν πως με ένα κυρίαρχο νόμισμα μπορούν να προβούν σε όποια ενέργεια χρειάζεται η οικονομία τους. Μία οικονομική φούσκα, όπως την χαρακτήρισε, αφού η Βρετανία βιώνει την κατάρρευση της υπεροχής που είχε στις διεθνείς αγορές.
Θεόδωρος Τσίκας, Διεθνολόγος
«Επομένως, η χειρότερη πορεία που ακολούθησε με την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, δημιούργησε ένα πρόβλημα αξιοπιστίας στην κοινωνία και μέσα από τα οικονομικά προβλήματα που προϋπύρχαν με το BREXIT άρχισε να αφαιρείται υποστήριξη από τους Συντηρητικούς, οι οποίοι θεωρούνται οι εγκέφαλοι του.
Ο Θεόδωρος Τσίκας διατυπώνει την άποψη ότι οι βουλευτές του Συντηρητικού κόμματος του Ην. Βασιλείου «βλέποντας» ότι διαμορφώνεται ένα δυσμενές κλίμα για το κόμμα τους, αντιλήφθηκαν πως κινδυνεύει η δική τους επανεκλογή. Έτσι, μπήκαν στη διαδικασία να ανατρέπουν τον ένα ηγέτη μετά τον άλλο προκειμένου να βρεθεί ο «ένας», που πιστεύουν πως θα τους κρατήσει στην εξουσία για το επόμενο διάστημα.»
Έρχονται γενικές εκλογές;
Οι γενικές εκλογές φαίνεται πως είναι ένα σενάριο που αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο, καθώς οι Συντηρητικοί προσπαθούν να επιτύχουν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα: να αναδείξουν ηγέτες με εσωκομματικές εκλογές, την ώρα που αυτό τους απομακρύνει από την κοινωνία…
Ο κύριος Τσίκας τονίζει πως η λαϊκή νομιμοποίηση συνεχώς μειώνεται και ήδη στις δημοσκοπήσεις διαφαίνεται πως η μεγάλη πλειοψηφία των Βρετανών πολιτών θεωρούν πως μόνο με γενικές εκλογές θα υπάρξει διέξοδος.
Θεόδωρος Τσίκας, Διεθνολόγος
«Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το εργατικό κόμμα βρίσκεται τουλάχιστον 30% μπροστά από τους Συντηρητικούς. Δεν έχει παρουσιαστεί τέτοιο ποσοστό εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Σε περίπτωση που γίνονταν αυτή τη στιγμή εκλογές στο Ην. Βασίλειο, το εργατικό κόμμα θα πετύχαινε νίκη μεγαλύτερη από την νίκη του Τόνι Μπλερ, που κέρδισε το 1997.»
