Το καθεστώς της νεκρής ζώνης στην Κύπρο και τον ρόλο που η ΟΥΝΦΙΚΥΠ ανέλαβε να υπηρετεί σε αυτή την περιοχή που μοιράζει το νησί στα δύο κλήθηκε με αφορμή την υπόθεση του σταδίου Ταξίμ στην κατεχόμενη Λευκωσία και άλλων περιστατικών το τελευταίο διάστημα ο νομικός Αχιλλέας Αιμιλιανίδης.
Μιλώντας στην εκπομπή Alpha Ενημέρωση, ο κ. Αιμιλιανίδης προέβη σε μια αναδρομή στο παρελθόν λέγοντας ότι η νεκρή ζώνη δημιουργήθηκε πρώτη φορά το 1964 μετά τον διαχωρισμό της Λευκωσίας και τους θύλακες που έμεναν οι Τουρκοκύπριοι. Αργότερα μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και την παράνομη κατοχή μεγάλου μέρους του νησιού, η διαχωριστική αυτή γραμμή λειτουργεί ως ενδιάμεση των δύο εμπόλεμων μερών, δηλαδή της Τουρκίας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αν και σήμερα οι εχθροπραξίες δεν συνεχίζονται, η νεκρή ζώνη βρίσκεται ανάμεσα σε μια περιοχή που κατέχεται παρανόμως από τα τουρκικά στρατεύματα και την περιοχή που ελέγχεται από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Ολόκληρο το έδαφος του νησιού ανήκει στην Κυπριακή Δημοκρατία, εκτός από τις βρετανικές βάσεις που δεν συνιστούν τμήμα της με βάση το σύνταγμα. Η νεκρή ζώνη όμως, τελεί υπό την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η έλευση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην Κύπρο προέκυψε με το ψήφισμα 186/64 του Συμβουλίου Ασφαλείας όταν η Κυπριακή Δημοκρατία ζήτησε τη συμβολή της για τον περιορισμό των εχθροπραξιών και την ειρήνευση στην περιοχή.
«Τότε η ΚΔ έκανε μια συμφωνία με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ για το καθεστώς της δύναμης το οποίο έδινε στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ το δικαίωμα να διακινείται στο νησί. Η ΚΔ το έπραξε ως κυρίαρχη η οποία ήθελε και εξακολουθεί να θέλει την παρουσία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Ούτε όμως στο ψήφισμα 186/64 ούτε σε μεταγενέστερα ψηφίσματα ούτε και στη συμφωνία με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ υπάρχει οτιδήποτε που να αφορά το καθεστώς της νεκρής ζώνης δηλαδή το νομικό καθεστώς ή το ρόλο που ασκεί η ΟΥΝΦΙΚΥΠ στη νεκρή ζώνη. Εκείνο που έχει επανελειμμένα λεχθεί και από τον Γενικό Γραμματέα σε εκθέσεις του, είναι ότι υπάρχει μια χαλαρή άτυπη συμφωνία μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών δηλαδή της Τουρκίας και της ΚΔ με σκοπό να γίνεται σεβαστή η άσκηση ελέγχου από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ στη νεκρή ζώνη», εξήγησε ο κ. Αιμιλιανίδης, αναφέροντας πως δεν υπάρχει εν τη ουσία νομικό καθεστώς στη νεκρή ζώνη.
Ιδιαίτερα πρόσθεσε μετά τη δεκαετία του ’90, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ υιοθέτησε τη λεγόμενη θεωρία της ακεραιότητας της νεκρής ζώνης, βάση της οποίας η ΟΥΝΦΙΚΥΠ ενεργεί ως ελέγχον της νεκρής ζώνης, όχι ως ιδιοκτήτης παρά το ότι δεν έχει συμφωνία για τους δύο σκοπούς της διασφάλισης ότι δεν θα υπάρχουν εχθροπραξίες και ότι κάθε πλευρά δέχεται την ακεραιότητα της νεκρής ζώνης. Ως εκ τούτου η ΟΥΝΦΙΚΥΠ μπορεί να προβαίνει σε ενέργειες που συμβάλουν σε πολιτιστικές, αθλητικές, κοινωνικές και άλλες δραστηριοποιήσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Τέλος εξήγησε πως αν η Κυπριακή Δημοκρατία κρίνει πως η ΟΥΝΦΙΚΥΠ προβαίνει σε ενέργειες που αντιβαίνουν του ρόλου της υποβοήθησης της διαδικασίας, τότε τα εργαλεία που έχει στη διάθεση της είναι πολιτικά και διπλωματικά και όχι νομικά.
