Καθοριστικό ρόλο παίζει η διατροφή στην πρόληψη του καρκίνου. Τα ποσοστά εμφάνισης της νόσου σημειώνουν αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια, με τους ειδικούς να επισημαίνουν τη σημαντικότητα μιας ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής που μεταξύ άλλων, μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό μας σύστημα, να προστατεύσει τον οργανισμό μας από τις λεγόμενες βλάβες και να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του καρκίνου.

Σίγουρα η διατροφή δεν είναι ο μόνος παράγοντας που παίζει ρόλο στην εμφάνιση οποιασδήποτε μορφής καρκίνου. Η επιστημονική βιβλιογραφία όμως, δείχνει πως η μειωμένη σωματική άσκηση και το αυξημένο σωματικό βάρος λόγω κακής διατροφής, αποτελούν σοβαρούς παράγοντες κινδύνου.

Στο AlphaNews.Live μίλησε ο Κλινικός Διαιτολόγος –  Διατροφολόγος (BSc, MSc), Μιχάλης Καλλή, επιβεβαιώνοντας από πλευράς του πως  η διατροφή και ο τρόπος ζωής αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την πρόληψη του καρκίνου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ανησυχία για τον καρκίνο στους νέους: Η αύξηση των ποσοστών και γιατί οι παράγοντες βρίσκονται στο μικροσκόπιο

«Η ισορροπημένη διατροφή, με έμφαση σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και φυτικές ίνες, ο περιορισμός του κόκκινου και ιδιαίτερα του επεξεργασμένου κρέατος, η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ ή η αποφυγή του, καθώς και η αποφυγή υπερβολικής ζάχαρης και αλατιού, συμβάλλουν σε χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Εξίσου σημαντικά είναι η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, η τακτική φυσική δραστηριότητα, η αποφυγή καπνίσματος και η επαρκής ξεκούραση.»

• Επεξεργασμένα κρέατα

Σύμφωνα με τον κ. Καλλή, τα επεξεργασμένα κρέατα (όπως λουκάνικα, μπέικον, σαλάμι, αλλαντικά) έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου. Οι μεγάλες μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση περίπου 50 g την ημέρα (π.χ. 2 φέτες μπέικον) συνδέεται με αύξηση του κινδύνου κατά περίπου 15–18% [Bouvard V. et al., Lancet Oncol 2015, PubMed PMID: 26514947]. Αυτό δεν σημαίνει ότι η περιστασιακή κατανάλωση είναι απαγορευτική, αλλά ότι όσο πιο σπάνια και σε μικρότερες ποσότητες καταναλώνονται, τόσο καλύτερο για την υγεία. Η μείωση της κατανάλωσης και η έμφαση σε πιο φρέσκες και λιγότερο επεξεργασμένες πηγές πρωτεΐνης θεωρείται ωφέλιμη για την υγεία.

• Συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος

Η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος (π.χ. μοσχάρι, χοιρινό, αρνί) έχει συνδεθεί σε μελέτες με ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο καρκίνου παχέος εντέρου. Υπολογίζεται ότι η κατανάλωση περίπου 100 g την ημέρα σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου κατά περίπου 10–12% [Farvid MS et al., Int J Cancer 2021, PubMed PMID: 34455534]. Ο τρόπος μαγειρέματος παίζει επίσης ρόλο: το πολύ έντονο ψήσιμο ή τηγάνισμα μπορεί να δημιουργήσει, ετεροκυκλικές αμίνες (HCA) και πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAH), ουσίες με καρκινογόνο δράση που δεν είναι ευεργετικές για τον οργανισμό. Για τον λόγο αυτόν, συστήνεται η κατανάλωση κόκκινου κρέατος με μέτρο και η προτίμηση σε πιο ήπιες μεθόδους μαγειρέματος (π.χ. βράσιμο, μαγείρεμα στον ατμό, φούρνο).

• Υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης

Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και ζαχαρούχων ποτών συμβάλλει στην ανάπτυξη παχυσαρκίας, η οποία αποτελεί ανεξάρτητο και καλά τεκμηριωμένο παράγοντα κινδύνου για διάφορους καρκίνους, όπως του ενδομητρίου, μαστού (μετά την εμμηνόπαυση), παχέος εντέρου, νεφρού και παγκρέατος. Σύμφωνα με μετα-ανάλυση στο BMJ (Lauby-Secretan et al., 2016, PubMed PMID: 27557308), η παχυσαρκία ευθύνεται για σημαντικό ποσοστό των περιστατικών καρκίνου παγκοσμίως. Ο μηχανισμός φαίνεται να σχετίζεται με υπερινσουλιναιμία, χρόνια φλεγμονή και αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων, τα οποία δημιουργούν ένα προ-καρκινογόνο περιβάλλον. Συνεπώς, αν και η ζάχαρη δεν θεωρείται άμεσα καρκινογόνος, η κατανάλωσή της μέσω της συμβολής στην παχυσαρκία οδηγεί έμμεσα σε αυξημένο κίνδυνο για αρκετούς τύπους καρκίνου.

• Υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών

Η υψηλή κατανάλωση φυτικών ινών έχει επανειλημμένα συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ιδιαίτερα του παχέος εντέρου. Σε συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση προοπτικών μελετών (Aune D. et al., BMJ 2011), διαπιστώθηκε ότι κάθε επιπλέον πρόσληψη 10 g φυτικών ινών ημερησίως συνδέεται με 7–10% χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου παχέος εντέρου [PubMed PMID: 22074852]. Οι φυτικές ίνες φαίνεται να δρουν προστατευτικά μέσω της αύξησης του όγκου και της μείωσης του χρόνου διέλευσης των κοπράνων, της δέσμευσης δυνητικά καρκινογόνων ουσιών, αλλά και της παραγωγής βραχείας αλύσου λιπαρών οξέων (SCFAs) όπως το βουτυρικό, που έχει αντιφλεγμονώδη και αντικαρκινική δράση στο παχύ έντερο.

• Κατανάλωση αλκοόλ

Η κατανάλωση αλκοόλ έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο για διάφορους τύπους καρκίνου, όπως του μαστού, του παχέος εντέρου και του ήπατος. Ο κίνδυνος φαίνεται να αυξάνεται ανάλογα με την ποσότητα που καταναλώνεται, γι’ αυτό και οι διεθνείς οργανισμοί υγείας συστήνουν τον περιορισμό του. Οι γενικές οδηγίες για τον γενικό πληθυσμό προτείνουν έως ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και έως δύο ποτά για τους άνδρες, πάντα στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής και υγιεινού τρόπου ζωής [Bagnardi V. et al., Ann Oncol 2013, PubMed PMID: 22910838].

• Κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής άλεσης

Η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής άλεσης συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο διαφόρων μορφών καρκίνου, χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά και φυτοχημικές ουσίες· για παράδειγμα, οι φυτικές ίνες και τα δημητριακά ολικής έχουν συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου παχέος εντέρου [Aune D. et al., BMJ 2011, PubMed PMID: 22074852]. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα και το ασβέστιο φαίνεται επίσης να προσφέρουν προστασία έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου [Green J. et al., Int J Cancer 2025, PMC: 11711514]. Από την άλλη πλευρά, η υπερβολική κατανάλωση αλατιού και αλατισμένων τροφίμων αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του στομάχου· αυτό έχει καταγραφεί εκτενώς από τον World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research (WCRF/AICR) στη μεγάλη τους αναφορά για τη διατροφή και τον καρκίνο (WCRF – Diet, nutrition, physical activity and stomach cancer). Τέλος, ο καφές, όταν καταναλώνεται με μέτρο, έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του ήπατος και του ενδομητρίου, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του WCRF/AICR Continuous Update Project (WCRF – Coffee and cancer).

«Κάθε μικρή αλλαγή στην καθημερινότητα προς πιο υγιεινές επιλογές, μπορεί να έχει σημαντικό όφελος στη μακροπρόθεσμη υγεία κι ευεξία», κατέληξε ο κ. Καλλή.