Αδυναμίες εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία στην έκθεσή της για τις αγορές ακινήτων και των διαδικασιών απόκτησης ακίνητης ιδιοκτησίας από αλλοδαπούς.

Αυστηρό πλαίσιο με μεγάλο «παράθυρο»

Αυτόν τον τίτλο χρησιμοποιεί η Ελεγκτική και αναφέρει ότι η βασική νομοθεσία επιτρέπει κτήση μόνο για ιδιοκατοίκηση, επαγγελματική στέγη και βιομηχανική ανάπτυξη, και εισάγει συγκεκριμένους περιορισμούς κυρίως ως προς τη χρήση και τον αριθμό των ακινήτων.

Σημειώνει ότι η Νομοθεσία τροποποιήθηκε το 2011 ώστε να συνάδει με το Κοινοτικό Δίκαιο. Ως συνέπεια, δεν εφαρμόζονται περιορισμοί σε κοινοτικές εταιρείες (συμπ. κυπριακών) ανεξαρτήτως αν αυτές ελέγχονται από αλλοδαπούς.

Από τότε το «παράθυρο» που δημιουργήθηκε αφέθηκε ανοιχτό, χωρίς η πολιτεία να εξετάσει
το ενδεχόμενο θέσπισης συγκεκριμένων περιορισμών. Η εγκύκλιος του 2013 προσέδωσε επενδυτικό χαρακτήρα στις αγορές ενώ η έλλειψη περιορισμών στον αριθμό πράξεων ενίσχυσε την εμπορική εκμετάλλευση. Η έκδοση πιο «ελαστικών» Εγκυκλίων, χωρίς τροποποίηση του Νόμου, δημιουργεί
αμφιβολίες ως προς τη νομιμότητα τους.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της Ελεγκτικής εντοπίζονται οι εξής αδυναμίες των Μηχανισμών Ελέγχου:

• Απουσία αντικειμενικών κριτηρίων αξιολόγησης οικονομικής κατάστασης αιτητών.
• Έλλειψη ελέγχου προέλευσης κεφαλαίων.
• Το μηχανογραφημένο σύστημα «Αλλοδαποί» παρουσιάζει κενά. Η προσπάθεια αναβάθμισης
• του χρονολογείται από το 1999.
• Μη παρακολούθηση της χρήσης των ακινήτων.

Η Ελεγκτική σημειώνει ότι οι περιορισμοί έχουν καθαρά τυπικό χαρακτήρα αφού παρακάμπτονται μέσω της σύστασης κοινοτικών εταιρειών (συμπ. κυπριακών). Αναφέρει επίσης ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για το ποσοστό περιουσίας που πραγματικά ανήκει σε αλλοδαπούς.

Επισημαίνει ότι απαιτείται καθορισμός νέας πολιτικής με σαφείς στόχους, λαμβάνοντας υπόψη τα οικονομικά, γεωπολιτικά και άλλα στρατηγικά συμφέροντα της ΚΔ. Στο πλαίσιο της εν λόγω πολιτικής, απαιτείται και ο εκσυγχρονισμός της Νομοθεσίας, προσθέτει. Η εν λόγω πολιτική πρέπει να συνάδει με
κοινοτικό δίκαιο το οποίο εμποδίζει τη θέσπιση αυθαίρετων περιορισμών. Δύναται όμως να
τεθούν περιορισμοί για λόγους δημόσιας ασφάλειας, υγείας ή στρατηγικών συμφερόντων. Κι αναφέρει επίσης ότι τα περισσότερα κράτη-μέλη έχουν θεσπίσει τέτοιους περιορισμούς.

Οι αριθμοί και τα στοιχεία

Σύμφωνα με πληροφόρηση που έλαβε από την Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας (ΕΔΛ) η Ελεγκτική, 98,76% των αιτήσεων που υποβλήθηκαν κατά την περίοδο 2020-2024, δήλωσαν ως σκοπό απόκτησης της ιδιοκτησίας την ιδιοκατοίκηση, ενώ μόνο το 1,24% είχε σκοπό την επαγγελματική στέγη. Από
τις 32 περιπτώσεις που εξετάστηκαν και αφορούσαν στην περίοδο 2020-2024, όλες οι αιτήσεις υποβληθήκαν από φυσικά πρόσωπα για ιδιοκατοίκηση. Αυτό είναι το εύρημα είναι λογικό και αναμενόμενο, αφού για επαγγελματική στέγη προφανώς ιδρύονται εταιρείες όπου δεν χρειάζεται υποβολή αίτησης.

Η αξία της περιουσίας που αποκτήθηκε από τους αλλοδαπούς για τις 32 περιπτώσεις που εξέτασε η Ελεγκτική, ανήλθε σε €9.400.520. Σε 4 από τις 32 αιτήσεις, οι αγοραστές προχώρησαν σε απόκτηση πρόσθετης οικιστικής μονάδας, συνολικής αξίας €2.222.000, δηλώνοντας επίσης ως σκοπό την ιδιοκατοίκηση.

Στην έκθεση της Ελεγκτικής αναφέρεται ότι για το 2024 οι πωλήσεις προς αλλοδαπούς ανήλθε σε 27%. Μόνο το 61% των πωλήσεων αφορούσε σε Κύπριους αγοραστές.

Το πιο ανησυχητικό για την Ελεγκτική, όπως αναφέρεται, είναι το γεγονός ότι το 27% που αφορά σε αλλοδαπούς είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερο, αφού στο συγκεκριμένο ποσοστό δεν περιλαμβάνονται οι μεταβιβάσεις/πωλήσεις σε κυπριακές εταιρείες με μετόχους αλλοδαπούς εφόσον με βάση το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο οι εταιρείες αυτές δεν θεωρούνται «Αλλοδαποί». Οι περιπτώσεις αυτές καταγράφονται ως μεταβιβάσεις/πωλήσεις σε Κύπριους αγοραστές, με αποτέλεσμα τα επίσημα στοιχεία να υποεκτιμούν την πραγματική συμμετοχή αλλοδαπών στην αγορά και να υπερκτιμούν τη συμμετοχή των Κύπριων.