Ο μεγαλύτερος ίσως μύθος των τελευταίων δυόμιση χρόνων, δια στόματος του Υπουργού Ενέργειας Γιώργου Παπαναστασίου, θέλει την Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη να «δίδει μεγάλη έμφαση σε πολιτικές που θα οδηγήσουν στην ταχύτερη μετάβαση της χώρας στην πράσινη οικονομία», έχοντας ως δεύτερο πυλώνα στρατηγικής «την περαιτέρω αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας», σε βαθμό που καθιστά δεδομένο πως «η Κύπρος θα καταφέρει να επιτύχει 33,17% μερίδιο ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας το 2030».

Πρόκειται για μια σειρά από ανακρίβειες, μαζεμένες σε μια ομιλία (19 Δεκεμβρίου 2024, εκδήλωση Συνδέσμου Επιχειρήσεων Εξοικονόμησης Ενέργειας) και οι οποίες επαναλήφθηκαν από τον Υπουργό και κατά το τρέχον έτος. Η πραγματικότητα είναι πως η μοναδική μετάβαση στην οποία κατευθύνεται η χώρα μας και μάλιστα με πρωταγωνιστικό ρόλο, αφορά το πέταμα ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές. Γεγονός που καθιστά αμφίβολο το κατά πόσο θα υλοποιήσει τον δεσμευτικό ευρωπαϊκό στόχο για τη διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή και κατ’ επέκταση στην τελική κατανάλωση ενέργειας.

Τα στοιχεία που αντλήσαμε από τις αναλύσεις που δημοσιεύει η έγκυρη πλατφόρμα CyprusGrid.com αποτυπώνουν ξεκάθαρα την αυτοκαταστροφική πορεία στον τομέα της διαχείρισης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά την τελευταία τριετία, με αποκορύφωμα το έτος 2025. Συγκεκριμένα, φέτος, από τον Ιανουάριο μέχρι τον Σεπτέμβριο, 228.639 παραγόμενες μεγαβατώρες ΑΠΕ, έτυχαν περικοπής. Χάθηκαν τζάμπα. Εκτιμήθηκε επίσης πως στο τέλος της χρονιάς θα πετάξουμε συνολικά πέραν των 280.000 πράσινων μεγαβατώρων.

Οι μέσες φετινές περικοπές ΑΠΕ υπολογίστηκαν στο 43%, ποσοστό αισθητά μεγαλύτερο σε σχέση με το 2024. Πέρυσι, κατέληξαν στα σκουπίδια 166.996 πράσινες μεγαβατώρες, που αντιστοιχούσαν σε ποσοστό 29% της συνολικής παραγωγής ΑΠΕ. Η σύγκριση ωστόσο που αντικατοπτρίζει πεντακάθαρα την κυβερνητική αποτυχία στον συγκεκριμένο τομέα, αφορά το έτος 2022, καθώς τότε είχαν χαθεί μόλις 9.923 μεγαβατώρες, ποσοστό 3% της ανανεώσιμης παραγωγής. Έκτοτε, χρόνο με τον χρόνο, οι περικοπές αυξάνονται δραματικά.

Οι περικοπές της τελευταίας 4ετίας

Αναλυτικά οι αριθμοί της τελευταίας 4ετίας με τις παραγόμενες μεγαβατώρες που έκαναν φτερά, αντί να αξιοποιηθούν στην ηλεκτροπαραγωγή και να μειώσουν το κόστος της:

• 2022: 9.923 MWh (3%)
• 2023: 59.215 MWh (13%)
• 2024: 166.996 MWh (29%)
• 2025: 280.000 MWh (43%)*

(* Με υπολογισμό. Τους πρώτους εννέα μήνες η περικοπή ΑΠΕ ήταν 228.639MWh.)

Απέτυχε να ενισχύσει την υποδομή

Ο προφανής λόγος που ενώ η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη είχε παραλάβει ένα διαχειρίσιμο πρόβλημα με τις ΑΠΕ αλλά σήμερα, μετά από σχεδόν τρία χρόνια, κρατά στα χέρια της μια ωρολογιακή βόμβα αδυνατώντας να την απενεργοποιήσει είναι ο εξής: Παρότι ο Γιώργος Παπαναστασίου έβλεπε τη συνεχή ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που άρχισε πριν από τη θητεία του, ιδιαίτερα όσον αφορά τα φωτοβολταϊκά συστήματα, απέτυχε να ενισχύσει την υποδομή ώστε να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες απαιτήσεις.

Βάσει του ενεργειακού στρατηγικού σχεδιασμού της χώρας, σήμερα θα έπρεπε να υπήρχαν συστήματα αποθήκευσης ΑΠΕ, το δίκτυο να ήταν ευέλικτο και αναβαθμισμένο, αλλά και να μειωνόταν η εξάρτηση του ηλεκτρικού δικτύου της χώρας από τις δύσκαμπτες μονάδες παραγωγής της ΑΗΚ, λόγω των οποίων υφίστανται σημαντικοί περιορισμοί στην αξιοποίηση των πράσινων παραγόμενων μεγαβατώρων. Τι έχει επιτευχθεί από όλα αυτά, επί θητείας Γιώργου Παπαναστασίου; Τίποτα. Εις γνώση του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη.

Όταν λοιπόν σε χρονικές περιόδους υψηλής ζήτησης σε ρεύμα από τους τελικούς καταναλωτές, παρουσιαστεί βλάβη σε πεπαλαιωμένες μονάδες της ΑΗΚ, η Κύπρος μετατρέπεται πλέον σε πρωταθλήτρια στις περικοπές ΑΠΕ. Κι ας έχει υψηλή εγκατεστημένη ισχύ (φωτοβολταϊκά 908,4 MW, αιολικά 155,1 MW, βιομάζα 12,4 MW). Είναι ενδεικτικό το παράδειγμα του καυτού καλοκαιρινού διμήνου Ιουλίου – Αυγούστου 2025. Η ανάλυση από τη CyprusGrid.com κατέδειξε πως κατά τους υπό αναφορές μήνες, πετάχτηκαν οι εξαπλάσιες (38.836) παραγόμενες μεγαβατώρες, συγκριτικά με το 2024 (6.071MWh).

Θα κάλυπτε τις ανάγκες 35-40.000 νοικοκυριών

Δύο παραδείγματα που αποτυπώνουν το πόσο ευνοϊκότερες θα ήταν οι συνθήκες για φθηνότερο ρεύμα (χαμηλότερο κόστος ηλεκτροπαραγωγής, μειωμένη εκπομπή ρύπων), στο υποθετικό σενάριο που αξιοποιούσαμε, αντί να περικόπταμε τις 280.000 και πλέον μεγαβατώρες για το 2025, είναι τα ακόλουθα:

Ο παραγόμενος όγκος ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές που περικόπηκε φέτος, από τον Ιανουάριο μέχρι τον Σεπτέμβριο (228.639MWh), θα μπορούσε να καλύψει πλήρως τις ετήσιες ανάγκες σε ηλεκτρισμό, 35 με 40 χιλιάδων οικιακών καταναλωτών.

Στο πρώτο μισό του τρέχοντος Οκτωβρίου, από την 1/10/2025 μέχρι και τις 14/10/2025, καταγράφηκε συνολική διείσδυση στην ηλεκτροπαραγωγή, 197.834 παραγόμενων μεγαβατώρων, από συμβατικά καύσιμα και ΑΠΕ μαζί. Με τη μερίδα του λέοντος στο diesel και το μαζούτ, με ημερήσια ποσοστά που κυμάνθηκαν από 72 έως 79%, σύμφωνα με τα στοιχεία του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου. Σε ελεύθερη μετάφραση, το 2025 πρόκειται να πετάξουμε πράσινη παραγωγή ενέργειας που θα ισοδυναμούσε με ζήτηση ηλεκτροπαραγωγής, αντίστοιχη σχεδόν του ενός μήνα.

Ο δεσμευτικός προς την ΕΕ στόχος

Υπάρχει ακόμη ένα σενάριο, που σχετίζεται με το εύλογο ερώτημα, πού θα φτάσουμε εάν συνεχιστεί η αυξητική τάση στις περικοπές από ΑΠΕ. Το βέβαιο είναι το πού δεν θα φτάσουμε. Με τα σημερινά δεδομένα, πολύ δύσκολα θα βγούμε ασπροπρόσωποι ως προς τον δεσμευτικό προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στόχο για μερίδιο ΑΠΕ 37,6% (και όχι 33,17% που δήλωσε ο Γιώργος Παπαναστασίου) στην τελική κατανάλωση ενέργειας κατά το 2030. Σήμερα κυμαίνεται κοντά στο 25%.