Οι συνολικές αμυντικές δαπάνες για το 2026 εκτιμώνται σε €624 εκ., ή 1,65% του ΑΕΠ (βάση προβλεπόμενου ΑΕΠ: €37,8 δισ.), αναφέρει ο Άριστος Αριστοτέλους, επικεφαλής του Κυπρακού Κέντρου Στρατηγκών Μελετών σε μελέτη για τις δαπάνες για την άμυνα (2026–2036).

To 2020, πρόσθεσε, oι αμυντικές δαπάνες ήταν αρκετά λιγότερες αλλά πολύ μεγαλύτερες ως ποσοστό του ΑΕΠ (2%). Το ίδιο ισχύει και για τη σύγκριση του 2020 με τα επόμενα χρόνια έως το 2025 όπου το ποσοστό επί του ΑΕΠ παρουσιάζεται καθηλωμένο γύρω στο 1,5%.

Σύμφωνα με τον κ. Αριστοτέλους το ποσοστό αυτό υπολείπεται του κυβερνητικού στόχου (2%), του ευρωπαϊκού μέσου όρου (1,74% το 2024) και του σχεδόν 2% στην ΕΕ το 2025, το οποίο οι γραφειοκράτες της ΕΕ προσδοκούν να αυξηθεί πέραν του 3% ή και 5%, έχοντας ως σημείο αναφοράς θέσεις στο ΝΑΤΟ στο θέμα αυτό.

Υπολείπεται επίσης του ποσοστού κρατών με σαφώς μικρότερες απειλές ασφαλείας, όπως Βόρεια Μακεδονία (2,25%), Ολλανδία και η Νορβηγία αμφότερες 1,94%, διατηρώντας ελλειμματικές ικανότητες αποτροπής.

«Συνολικά, η εικόνα καταδεικνύει ότι η Κύπρος δαπανά λιγότερα όχι μόνο από ό,τι απαιτεί το περιβάλλον απειλών της, αλλά και λιγότερο από κράτη με σαφώς ηπιότερες στρατηγικές προκλήσεις», αναφέρε ο κ. Αριστοτέλους.

Στην μελέτη του προσθέτει ότι οι δαπάνες αμυντικής θωράκισης παρουσιάζουν σαφή καθοδική πορεία: 2024:€181 εκ. (0,50% ΑΕΠ). 2025: €179 εκ. (0,48% ΑΕΠ), 2026: €176 εκ. (0,46% ΑΕΠ). Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί διαρθρωτικό κενό μεταξύ επιχειρησιακών απαιτήσεων και διαθέσιμων πόρων, ιδίως υπό συνθήκες παρατεταμένης κατοχής και περιφερειακής αστάθειας, όπως αναφέρει.

Ο Άριστος Αριστοτέλους προσθέτει ότι με βάση τις σχετικές αποφάσεις της ΕΕ, η Κύπρος δύναται να αντλήσει έως €1.18 δισ. την περίοδο 2026–2030 μέσω του μηχανισμού SAFE (δηλαδή κατά μέσο όρο περίπου €362 εκ. ετησίως). Μετά την παρακράτηση 15% για την εγχώρια αμυντική βιομηχανία, το καθαρό ποσό διαμορφώνεται €306 εκ. ετησίως, σημειώνει.

Αναφέρει ωστόσο ότι εάν στο ποσό αυτό των €306 εκ. προστεθούν και τα €176 εκ. που κατά μέσο όρο διατίθενται για την αμυντική θωράκιση την τελευταία πενταετία, το συνολικό κονδύλι για εξοπλισμούς ανέρχεται στα €482 εκ. κατ’ έτος ή στα €2.4 δισ. έως το 2030.

Εάν στο ποσό αυτό προστεθούν και τα υπολογιζόμενα κατ΄ έτος €379 εκ. των υπολοίπων αμυντικών δαπανών (€1.8 δισ. έως το 2030), τότε το σύνολο των πόρων που θα διατεθούν στον τομέα της άμυνας πιθανολογούνται να είναι της τάξης των €4.2 δις, προστίθεται.

Ο κ. Αριστοτέλους αναφέρει ότι παρά την αύξηση που δύναται να επιφέρει το SAFE τους πόρους για την άμυνα, ωστόσο ούτε το επίπεδο αυτό επαρκεί για ουσιαστική σύγκλιση με το 2% του ΑΕΠ σε συνολικές αμυντικές δαπάνες, πόσο μάλλον να ανταποκριθεί σε υψηλότερα επίπεδα δαπανών και ικανοτήτων.

Ο κ. Αριστοτέλους αναφέρει επίσης ότι η πρόσβαση της Κύπρου σε στρατιωτικό υλικό των ΗΠΑ θα υπόκεινται σε πολιτικούς περιορισμούς, καθώς η Ουάσιγκτον δεν θα επιδιώξει ανατροπή ισορροπιών που θα προκαλούσα ευθεία κρίση με την Άγκυρα. Εκτιμά ότι η Ουάσιγκτον θα απέφευγε την παραχώρηση τέτοιων μέσων στην Κύπρο που θα προκαλούσαν την έντονη δυσαρέσκεια της Άγκυρα.

Για την αντικατάσταση ρωσικού οπλισμού αναφέρει ότι είναι ένα σοβαρό και δύσκολο πρόβλημα κι εκτιμάται ότι το έργο αυτό δύναται να αυξήσει το συνολικό κόστος άνω των €7 – 8 δισ. ίσως και πέραν των €9 δισ. ανάλογα με το βάθος και τον ρυθμό αντικατάστασης, ενώ συνεπάγεται δημοσιονομικές προκλήσεις.

Ο κ. Αριστοτέλους παραθέτει και τρα εναλλακτικά σενάρια για την περίοδο 2026 – 2036 και την ένταξή τους στην Εθνική Στρατηγική που αποτελούν διαφορετικούς βαθμούς προοδευτικής εφαρμογής του ίδιου αποτρεπτικού δόγματος, ανάλογα με τα οικονομικά του κράτους και τη δημοσιονομική και πολιτική βούληση:

Θεωρεί ότι η εμπειρία μικρών κρατών με αυξημένες απειλές ασφαλείας δείχνει ότι η αποτροπή δεν εξαρτάται από το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεων, αλλά από τη σαφή στρατηγική επιλογή και τη σταθερή δημοσιονομική δέσμευση. Χώρες όπως οι Βαλτικές Δημοκρατίες, πρόσθεσε, με συγκρίσιμο ή μικρότερο οικονομικό μέγεθος από την Κύπρο, διατηρούν αμυντικές δαπάνες άνω του 2% του ΑΕΠ, επενδύοντας συστηματικά σε αντιαεροπορική άμυνα, επιτήρηση και δικτυοκεντρικές ικανότητες.

Σύμφωνα με τον ίδιο η σύγκριση «αναδεικνύει ότι το κρίσιμο ζητούμενο για την Κύπρο δεν είναι η ποσοτική σύγκλιση ή η αντιγραφή ξένων μοντέλων, αλλά η έγκαιρη επιλογή ενός ρεαλιστικού αποτρεπτικού προτύπου, υποστηριζόμενου από σταθερή χρηματοδότηση και μακρόπνοο εθνικό σχεδιασμό».