της Μαρίας Τσαγγάρη
Συνεργείο του Alpha καταγράφει μοναδικές εικόνες από τον φάρο της Πάφου, το ναυτικό μνημείο που συντροφεύει τους θαλασσοπόρους για πάνω από ενάμιση αιώνα. Η Αρχαιολογική Λειτουργός του Τμήματος Αρχαιοτήτων δρ. Ανθή Καλδέλη έδωσε στον Alpha σημαντικές πληροφορίες για τον φάρο και την ιστορία του. Πώς ζούσαν οι φαροφύλακες; Τι ιστορικές αναφορές έχουμε για αυτούς και τι μπορεί να δει κανείς στον νεοδιαμορφωθέντα χώρο δίπλα στον Φάρο;
Ο Φάρος της Πάφου
Ο Φάρος της Πάφου κτίστηκε το 1888, κατά τα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας. Οι συνθήκες της εποχής, η βιομηχανική επανάσταση και η άνθηση του εμπορίου, οδήγησαν στην ανάπτυξη του φαρικού συστήματος, ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές.
Οι Βρετανοί συντήρησαν τους δύο υπάρχοντες φάρους, που είχαν κατασκευαστεί κατά τα τέλη της οθωμανικής περιόδου– στο Κάβο Γάτα και Κάβο Κίτι– και οικοδόμησε νέους φάρους σε όλη την ακτογραμμή με τοπικά υλικά.
Αρχιτεκτονικά δεν ξεχωρίζει καθότι ανήκει στον τύπο του πύργου-φάρου, τον πιο διαδεδομένο τύπο που στοχεύει στη λιτότητα, τη λειτουργικότητα και τη μείωση του κόστους συντήρησης. Ως λίθινη κατασκευή εντάσσεται στο φυσικό τοπίο με αρμονικό τρόπο.
Υποδιαιρείται σε τέσσερα πατώματα, κατασκευασμένα από σκυρόδεμα και στο ανώτερο τμήμα του υπάρχει εξώστης με μεταλλικό κιγκλίδωμα και κουβούκλιο με υαλοπίνακες, εντός του οποίου προστατεύεται ο φανός, ο μηχανισμός εκπομπής της λάμψης του Φάρου.
Πώς ξεχωρίζει
Βρίσκεται εντός του αρχαιολογικού χώρου της Κάτω Πάφου, στοιχείο το οποίο υποδηλώνει τη στενή σχέση της πόλης με τη θάλασσα, ήδη από την αρχαιότητα. Η Πάφος, ιδρύθηκε κατά την Ελληνιστική περίοδο, αντικαθιστώντας την Παλαιά Πάφο, με σκοπό να υπάρχει καλύτερη πρόσβαση στη θάλασσα με ένα λιμάνι για όλους τους ανέμους.
Ο αρχαιολογικός χώρος αποτελεί μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco και είναι εντεταγμένος στο δίκτυο Natura 2000, για προστασία του περιβάλλοντος.
Η ζωή του φαροφύλακα
Δύσκολες και μοναχικές οι συνθήκες διαβίωσης του φαροφύλακα. Όπως πληροφορείται ο Alpha από την Αρχή Λιμένων, εργοδοτείτο φαροφύλακας εκεί μέχρι το 1982 περίπου, οπότε και αυτοματοποιήθηκε ο φάρος.
Λειτουργούσε με ασετιλίνη και παλαιότερα με πυρσούς πετρελαίου.
Αποκατάσταση και Έκθεση “Κύπρος και Θάλασσα”
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων προέβη στην αποκατάσταση του περιβάλλοντος χώρου και των σπιτιών του φαροφύλακα, ως ενιαίο δομικό σύνολο καθώς και στην ετοιμασία έκθεσης με τίτλο “Κύπρος και Θάλασσα”. Σκοπός η διαφύλαξη της ναυτικής παράδοσης της Κύπρου, ως αναπόσπαστου μέρους της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών ανακαλύφθηκε δεξαμενή με βοτσαλωτό δάπεδο και κανάλι. Ύστερα από ανασκαφικές έρευνες, διαπιστώθηκε ότι αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου συστήματος διαχείρισης υδάτων της Ρωμαϊκής περιόδου.
Η έκθεση δείχνει τη σημασία της θάλασσας στην εξέλιξη του κυπριακού πολιτισμού διαχρονικά και τονίζει το ρόλο που διαδραμάτισε η Κύπρος στη διαμόρφωση του παγκόσμιου πολιτισμού, μέσα από τις θαλάσσιες επικοινωνίες.
Κύπριοι Φαροφύλακες
Στην έκθεση του Τμήματος Αρχαιοτήτων για τους Φάρους της Κύπρου, που στεγάζεται σε μία από τις βοηθητικές κατοικίες του φαροφύλακα δίπλα στον Φάρο της Πάφου, παρουσιάζονται και αναφορές για τους φαροφύλακες της Κύπρου.
Ιστορίες για διάσωση ναυαγών και άλλες αφηγήσεις για φουρτουνιασμένες θάλασσες μιας άλλης εποχής.
Ο εκτοπισμός του φαροφύλακα, λόγω της αυτοματοποίησης των φάρων, καθιστά αυτές τις πληροφορίες ζωντανά μνημεία, εμπλουτίζοντας την πολιτιστική και ναυτική κληρονομιά μας.
Ναυάγια, ενάλια αρχαιολογία και “καραβάκια”
Από την εποχή του Χαλκού μέχρι τους Παλαιοχριστιανικούς χρόνους παρουσιάζεται ο ρόλος της θάλασσας όπως και ναυάγια, η ενάλια αρχαιολογική έρευνα στην Κύπρο και κατασκευάστηκαν χάρτινα αντίγραφα πήλινων ομοιωμάτων καραβιών της Εποχής των Κυπριακών Βασιλείων, τα οποία ανευρέθηκαν κυρίως σε τάφους.
Προβάλλεται ακόμα και ντοκιμαντέρ για το καράβι της Κερύνειας.
Αρχαιότητες και φυσικό περιβάλλον
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων συνεργάστηκε με το Τμήμα Περιβάλλοντος, την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας και τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο Κύπρου για τη δημιουργία πληροφοριακού υλικού και πινακίδων σχετικά με τη χλωρίδα, την πανίδα και τα πουλιά της περιοχής.
Στόχος η ανάδειξη του συνόλου των αξιών που αντιπροσωπεύει η περιοχή, για τη δημιουργία πολιτιστικής και περιβαλλοντικής συνείδησης.
