Η γλώσσα είναι αναμφίβολα η κυριότερη μορφή επικοινωνίας, που κρύβει μέσα της την ιστορία και τον πολιτισμό του κάθε ανθρώπου. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, πολλές γλώσσες κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, μαζί και η ταυτότητα ολόκληρων κοινοτήτων. Ένα φαινόμενο που παρατηρείται σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Στην Κύπρο υπάρχουν συνολικά τρεις γλώσσες που κινδυνεύουν να χαθούν: η κυπριακή μαρωνιτική αραβική (sanna), η δυτική αρμενική και η κουρμπέτικη γλώσσα.
Όπως ανέφερε στο Alphanews.live ο γλωσσολόγος Σπύρος Αρμοστής, στον χάρτη της UNESCO η κυπριακή μαρωνίτικη αραβική περιλαμβάνεται ως σοβαρά απειλούμενη με εξαφάνιση γλώσσα. Ιδιαίτερα μετά τα γεγονότα του 1974 και τον εκτοπισμό της κοινότητας του Κορμακίτη, έχει σταματήσει η μετάδοση της γλώσσας από γενιά σε γενιά, με αποτέλεσμα σήμερα να μην υπάρχουν νέοι ομιλητές.
Η sanna είχε μεγάλες εκροές από την κυπριακή ελληνική. Ιστορικά φαίνεται να είχαν μεγάλη επαφή καθώς επηρεάστηκε και η γραμματική της sanna από τα ελληνοκυπριακά.
Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν καταγεγραμμένοι πάνω από 3.500 Μαρωνίτες, οι φυσικοί ομιλητές της κυπριακής αραβικής είναι λιγότεροι από 1.000. «Άνθρωποι ηλικίας άνω των 50 ετών έχουν ως μια από τις δύο μητρικές τους γλώσσες την αραβική».
Όσον αφορά την δυτική αρμενική, είναι μια από τις δύο πρότυπες μορφές της αρμενικής γλώσσας που κινδυνεύει να εξαφανιστεί λόγω των λιγοστών ομιλητών που έχουν απομείνει.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 στο νησί υπάρχουν συνολικά 1.831 Αρμένιοι που μιλούν την Δυτική Αρμενική. Στην Κύπρο υπάρχουν επίσης και άτομα που ήρθαν από την Αρμενία τα οποία χρησιμοποιούν την Ανατολική Αρμενική.
Καταγραφή και διάσωση
Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χάρτη για τις Περιφερειακές ή Μειονοτικές Γλώσσες του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Κυπριακή Δημοκρατία αναγνώρισε την δυτική αρμενική (2002) και την κυπριακή μαρωνιτική αραβική (2008) ως μειονοτικές γλώσσες. Έκτοτε, άρχισε μια προσπάθεια για καταγραφή και διάσωση των δύο γλωσσών.
Το ερευνητικό πρόγραμμα για την καταγραφή, διάσωση και αναβίωση της Κυπριακής Αραβικής, που εφαρμόζει το Υπουργείο Παιδείας, έχει ως στόχο την καταγραφή της γλώσσας και την δημιουργία διδακτικού υλικού που θα μπορεί να χρησιμοποιείται εντός της κοινότητας.
Όσον αφορά την δυτική αρμενική τα πράγματα είναι πιο εύκολα καθώς πρόκειται για μια πρότυπη γλώσσα που έχει ήδη βιβλία διδασκαλίας και διδάσκεται παγκόσμια στην αρμενική κοινότητα.
Οι Αρμένιοι αν και μικροί σε αριθμό είναι πιο σταθεροί στην χρήση της δυτικής αρμενικής γλώσσας. Η γλώσσα διδάσκεται κανονικά στα σχολεία και η Αρμενική κοινότητα χρησιμοποιεί κανονικά την δυτική αρμενική.
Στο μεταξύ το Υπουργείο Παιδείας εφαρμόζει πρόγραμμα για την δημιουργία αρχείου προφορικής παράδοσης της αρμενικής κοινότητας, με ευρύτερο στόχο την καταγραφή του πολιτισμού της κοινότητας και κατ’ επέκταση της δυτικής αρμενικής.
Η μυστική γλώσσα της Κύπρου
Πέραν από τις δύο μειονοτικές γλώσσες που είναι αναγνωρισμένες από το Σύνταγμα, σοβαρά απειλούμενη γλώσσα είναι και η κουρμπέτικη που χρησιμοποιείται από Τουρκοκύπριους Ρομά (Κουρπέτες).
Το Συμβούλιο της Ευρώπης εκτιμά ότι στην Κύπρο υπάρχουν περίπου 1.250 Ρόμα οι οποίοι μιλούν την κουρμπέτικη γλώσσα.
Ο κ. Αρμοστής εξήγησε πως είναι μια γλώσσα με μεγάλη επιρροή από την τουρκοκυπριακή γλώσσα που περιέχει στοιχεία από τα ρομανί.
Πρόκειται για μια μυστική γλώσσα καθώς την μιλούν μόνο εντός της κοινότητας τους και ποτέ μπροστά σε μέλη εκτός κοινότητας.
