"Εάν υπάρχει μετά θάνατον ζωή, θα τα κουβαλάμε και εκεί"..
Ένας αιχμάλωτος πολέμου, ξεδιπλώνει μνήμες του μαύρου Ιούλη του 1974 και μιλά για τις κακουχίες, τα βασανιστήρια και τα όσα βίωσε στα χέρια του Αττίλα. Το AlphaNews.Live συνάντησε στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας τον Πρόεδρο του Παγκύπριου Συνδέσμου Αιχμαλώτων Πολέμου του 1974, Βάσο Χρίστου.
Σε ένα σημείο που ο ίδιος αποκάλεσε σημείο αναφοράς. Εκεί όπου .. ξαναγεννήθηκε.
"25 Σεπτεμβρίου ήταν τα δεύτερα γενέθλιά του. Γεννηθήκαμε ξανά και αναπνεύσαμε αέρα ελευθερίας από αυτό εδώ το σημείο. Μας έφεραν τα λεωφορεία, μετά από δυο μήνες αιχμαλωσίας. Ήταν η μέρα που ξαναγεννήθηκα, εγώ και πολλοί άλλοι αιχμάλωτοι πολέμου οι οποίοι βιώσαμε τα πάνδηνα στα χέρια του βάρβαρου τούρκου εισβολέα. Βιώσαμε κακουχίες, βασανιστήρια, εκτελέσεις και ότιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί ο νους του ανθρώπου. Όλα αυτά που ζήσαμε εκείνες τις ημέρες από τους Τούρκους έρχονται κάθε μέρα στη μνήμη μας, κάθε νύχτα μας κρατάνε ξύπνιους και δεν μας αφήνουν να κοιμηθούμε. Δεν μπορεί κανείς να τα ξεχάσει. Μόνο ο θάνατος μπορεί να μας κάνει να ξεχάσουμε. Αν υπάρχει μεταθάνατο ζωή θα τα κουβαλούμε και στην επόμενή μας ζωή".
Διαβάστε αυτούσια τη συνέντευξη
"ΕΙΔΑΜΕ ΦΑΓΗΤΟ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΗΝΕΣ"
Μάτια γεμάτα αγωνία, πόνο και φόβο είναι τα όσα αντίκρυσε φτάνοντας στη ξενοδοχειακή σχολή.
"Θυμάμαι τον κόσμο που ήταν γύρω από τον δρόμο, μας χειροκροτούσαν αλλά με το βλέμμα εκείνο που περίμεναν του δικούς τους ανθρώπους. Κατεβαίναμε εκεί, ταλαιπωρημένοι. Πηγαίναμε στην είσοδο και εκεί ήταν οι μάνες των αγνοουμένων. Δεν τις άφηναν να έρθουν σε επαφή μαζί μας γιατί φοβούνταν για μολυσματικές ασθένειες. Μπήκαμε στη ξενοδοχειακή σχολή, αρχικά μας εμβολίασαν και στη συνέχεια κάναμε ντους. Είχε ένα τραπέζι με ρούχα και θυμάμαι πήραμε ένα παντελόνι και ένα πουκάμισο. Ακολούθως μας μετέφεραν στην τραπεζαρία και βλέπαμε φαγητό μετά από μήνες. Το βλέπαμε και κάποιοι κομπάζαμε να φάμε. Δεν κάναμε όπως τους πεινασμένους λύκους αλλά η πείνα μας έκανε να πάθουμε ανοσία. Στη συνέχεια μας έδωσαν και δυο λίρες και μας είπαν να φύγουμε".
Συναντώντας και πάλι την ίδια εικόνα.
"Με τις μανάδες, τις συζύγους και τους συγγενείς των αγνοουμένων που μας εκλιπαρούσαν να μάθουν κάτι για τους δικούς τους. Πολλοί γνώριζαν για σκοτωμένους αλλά δεν μίλησαν. Κάποιοι λένε τι να πω σε μια γυναίκα, ότι είδα τον γιο της σκοτωμένο; Ήρθε μια έγκυος γυναίκα, πως μπορούσα να της πω ότι ο άντρας της σκοτώθηκε; Αυτά τα γνωρίζουν οι αρμόδιοι, δεν έγιναν οι απαραίτητες διερευνήσεις για το θέμα των αγνοουμένων".
Γκαράζ Παυλίδη.. ένας από τους χώρους που έμελλε να γίνει η φυλακή τους.
"Πήγα στις 22 Αυγούστου, την προηγούμενη πήραν εκεί τους Ασσιώτες και όταν τους κατέβασαν επιβίβασαν πίσω σε δυο λεωφορεία τους άνδρες που ήταν 45 ετών και άνω. Με το πρόσχημα ότι θα τους μεταφέρουν πίσω στην Άσσια. Δόθηκε μια εντολή ΄εκτελέστε τους αιχμαλώτους΄. Αυτούς τους ανθρώπους τους πήραν μεταξύ Άσσιας και Αφάνειας. Στην τοποθεσία Ορνίθι. Υπήρχαν δυο λάκκοι, εκτέλεσαν 84 άτομα και τους έριξαν στα πηγάδια".
Το γκαράζ Παυλίδη λειτούργησε τον Σεπτέμβριο του 1956 και βρίσκεται στην οδό Βικτωρίας στην κατεχόμενη Λευκωσία. Από το 1964, χρησιμοποιήθηκε από τους Τουρκοκύπριους για τις ανάγκες του δημοτικού σχολείου "Αραμπαχμέτ". Από ένα εντυπωσιακό για την τότε εποχή γκαράζ οχημάτων, μετατράπηκε το καλοκαίρι του 1974 σε χώρο αιχμαλωσίας. Εκεί κρατήθηκαν εκατοντάδες ΕλληνοΚύπριοι από κάθε γωνιά της Κύπρου και κάτω από αντίξοες συνθήκες.
*Φωτογραφία από το Γκαράζ Παυλίδη, όπως είναι σήμερα.
Η "ΛΙΣΤΑ" ΤΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ
Στις αιματηρές σελίδες της κυπριακής ιστορίας, στο κεφάλαιο αιχμάλωτοι πολέμου 1974 καταγράφει 2.467 ονόματα.
"Συγκριτικά με τους τουρκοκύπριους που ήταν 3.199. Όταν γίνονταν ανταλλαγές σε αυτό το χώρο οι τ/κ θυμάμαι έρχονταν με τα λεωφορεία καλοντυμένοι, ευδιάθετοι και οι χώροι κράτησής τους στη Λεμεσό τους προμήθευσαν οι δικοί τους με φαγητό και φάρμακα. Δεν είχαν την ίδια μεταχείρηση με εμάς. Όταν έρχονταν εδώ στην απόλυση τους βλέπαμε".
«ΟΥΤΕ ΝΕΡΟ, ΟΥΤΕ ΦΑΓΗΤΟ»
Ο Βάσος Χρίστου μας μίλησε για τις αντίξοες συνθήκες κράτησής τους.
"Μας μετέφεραν στην Τουρκία, κάτω από αντίξοες συνθήκες η κράτησή μας. Το φαγητό; Τις πρώτες μέρες της κράτησής μας εκεί στην μάντρα στην Αγύρτα ήταν ένα κομμάτι ψωμί όπως το αντίδωρο και δυο ελιές. Όταν ζητούσαμε νερό τις πρώτες ημέρες μας έλεγαν μην φοβάστε, εκεί που θα πάτε ούτε νερό, ούτε φαγητό. Μας πανικόβαλαν για να μας σπάσουν το ηθικό. Ξέρεις τι είναι να μένεις σε μια μάντρα μέσα στον Αύγουστο; Έφυγαν τα ζώα και μας έβαλαν εκεί μέσα. Δεν άκουσα να λένε για τις κρατήσεις τουρκοκυπρίων, γιατί αυτούς ήταν ανθρώπινες".
*Η μάντρα στην Αγύρτα όπως είναι σήμερα
*Φωτογραφία από το εσωτερικό των φυλακών Σεραγίου
Η πολιτεία μας έχει ξεχάσει, μας είπε με παράπονο, κάνοντας λόγο για επίδομα .. ντροπής.
" 47 χρόνια τώρα προσπαθούμε και ζητιανεύουμε την αξιοπρέπειά μας σαν αιχμάλωτοι πολέμου. Είχαμε μια δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη που μας έδωσε η Πολιτεία το 2008 με νόμο που ψήφισε η Βουλή. Ενώ δινόταν δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στους τουρκοκύπριους το 2003 που άνοιξαν τα οδοφράγματα ανεξαρτήτως, δεν υπάρχαν κριτήρια και εμείς πληρώναμε. Όταν μας έδωσαν το 2008 το αυτονόητο, το 2013 μας το έκοψαν. Τόσο άξιζε η αξιοπρέπειά μας σαν άνθρωποι και σαν αιχμάλωτοι πολέμου, που για να υπάρχει σήμερα κράτος, Βουλή και όλοι αυτοί είναι γιατί υπήρξαν αιχμάλωτοι, τραυματίες και ανάπηροι πολέμου. Όλοι αυτοί που έδωσαν άνιση μάχη με τον εχθρό. Το χειρότερο για μένα, αυτοί που έδωσαν ότι πολυτιμότερο είχαν.. τη ζωή τους. Αυτό το κράτος επιτέλους πρέπει να μας δει σαν άνθρωπους. Μας έδωσε τιμητικό επίδομα.. πέντε ευρώ;"
47 χρόνια μετά, κ. Χρίστου συνεχίζει τον αγώνα.
Στόχος ζωής η δημιουργία ενός μνημείου αφιερωμένο στους αιχμαλώτους πολέμου του 1974, μια ανάσα από το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας.
