Η αυξανόμενη παραβατικότητα κάποιων μαθητών αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα που απαιτεί άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις. Την ίδια ώρα απουσιάζουν από το Δημόσιο Σχολείο οι ουσιαστικές στρατηγικές πρόληψης της παραβατικότητας. 

Αυτό ανέφερε μιλώντας στο AlphaNews.Live o Πρόεδρος του Κλάδου Εκπαιδευτικών της Παγκύπριας Συντεχνίας ΙΣΟΤΗΤΑ, Αλέξιος Σαββίδης, σε σχέση με το θέμα του Εναλλακτικού Σχολείου που έχει τεθεί ήδη σε πιλοτική εφαρμογή.

Ο κ. Σαββίδης παρουσιάζοντας τις θέσεις του Κλαδικού των Εκπαιδευτικών της ΙΣΟΤΗΤΑΣ, δήλωσε πεπεισμένος ότι στρατηγικές πρόληψης της παραβατικότητας είναι επιβεβλημένο να υπάρχουν και να ενεργοποιούνται με την εισδοχή του παιδιού στο εκπαιδευτικό σύστημα, ακόμα κι από το Νηπιαγωγείο.

Από την άλλη, η ενδυνάμωση της οικογένειας είναι μια πολύ σοβαρή παράμετρος που θα βοηθήσει στην πρόληψη, μάς είπε ο κ. Σαββίδης αναφέροντας ενδεικτικά παραδείγματα, την παροχή προγραμμάτων γονικών δεξιοτήτων, καθώς επίσης και το υποστηρικτικό σχολικό κλίμα που θα προάγουν τη συχνή επικοινωνία μεταξύ οικογένειας και σχολείου.

Τώρα όσον αφορά στην παραβατικότητα των εφήβων,  ο Πρόεδρος του Κλαδικού Εκπαιδευτικών της ΙΣΟΤΗΤΑΣ. τόνισε πως ήδη έχει προταθεί, από τους αρμόδιους, η ίδρυση ενός εναλλακτικού σχολείου, ως η ύστατη ευκαιρία για μαθητές που έχουν λάβει άλλες ευκαιρίες συμμόρφωσης, προτού αποβληθούν μόνιμα από το εκπαιδευτικό σύστημα.

Σε σχέση με τα χαρακτηριστικά του εναλλακτικού σχολείου, ο κ. Σαββίδης είπε πως αυτά είναι:

• Διάρκεια λειτουργίας: το εναλλακτικό σχολείο, σε πρώτη φάση, θα λειτουργήσει πιλοτικά για 4 μήνες.
• Προγράμματα σπουδών:  οι μαθητές θα διδάσκονται τα βασικά μαθήματα του αναλυτικού προγράμματος. Η εκπαίδευση τους θα υποστηρίζεται από ειδικούς επαγγελματίες.
• Σκοπός: η ομαλή επανένταξη των μαθητών στο σχολείο από το οποίο απομακρύνθηκαν.

Ωστόσο στο όλο πλάνο οι εκπαιδευτικοί της ΙΣΟΤΗΤΑΣ εκφράζουν προβληματισμούς ως προς τρία σημεία. Συγκεκριμένα, αναφέρουν:

1. Ενδεχόμενο κίνδυνο για στιγματισμό και απομόνωση αυτών των μαθητών.
2. Ανησυχίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα του όλου προγράμματος καθώς και επιφυλάξεις κατά πόσον θα μπορεί να είναι εφικτή η συνεχής επίβλεψη και υποστήριξη των μαθητών.
3. Πιθανή απουσία εκείνων των οικονομικών πόρων που απαιτούνται για την ουσιαστική και αποτελεσματική υλοποίηση του όλου εγχειρήματος.

Παρόλες τις επιφυλάξεις, οι εκπαιδευτικοί της ΙΣΟΤΗΤΑΣ θεωρούν ότι υπάρχουν πλεονεκτήματα στο εγχείρημα όπως:

1. Απομάκρυνση μαθητών: διαχρονικά έχει διαπιστωθεί ότι η απομάκρυνση μαθητών με ακραία συμπεριφορά, βελτίωσε την πειθαρχία και την ασφάλεια στα σχολεία.
2. Διασφάλιση δικαιωμάτων όλων των παιδιών: είναι σημαντικό να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη εκπαιδευτική διαδικασία σε ένα ήρεμο και ασφαλές σχολικό περιβάλλον.
3. Μηδενική ανοχή: στόχος είναι η μηδενική ανοχή στην παραβατικότητα, στη βία και στον μπούλινγκ κάτι που όμως προϋποθέτει αυστηρά μέτρα και πολιτικές για την προστασία τόσο των θυμάτων όσο και των θυτών.
4. Πρόληψη της κλιμάκωσης παραβατικών συμπεριφορών.
5. Υπευθυνότητα και οριοθέτηση.

Ο Πρόεδρος του Κλαδικού της ΙΣΟΤΗΤΑΣ παρέθεσε πάντως, προτάσεις και εισηγήσεις των εκπαιδευτικών της συντεχνίας που θεωρούν θα ενισχύσουν και θα βελτιώσουν την όλη προσπάθεια.

Συγκεκριμένα η ΙΣΟΤΗΤΑ προτείνει:

Στρατηγική αξιολόγησης: η έλλειψη σαφούς στρατηγικής για την αξιολόγηση και παρακολούθηση της προόδου των μαθητών μπορεί να είναι προβληματική. Γι’ αυτό συνιστάται η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και καλά οργανωμένου σχεδίου.
Συμβουλευτική και ψυχολογική στήριξη στα θύματα: γρήγορη, άμεση και δίκαιη παρέμβαση.
Συνεργασία με γονείς: πρέπει να ενθαρρύνεται η ενεργή συμμετοχή των γονέων για να διασφαλίζεται ετσι, με την έμπρακτη υποστήριξή τους, η ομαλή εφαρμογή του προγράμματος. Η εμπλοκή γονέων καθώς και εκπαιδευτικών, σε πρακτικό επίπεδο, μπορεί να επιτευχθεί μέσω σεμινάριων και εργαστηρίων.
Διεθνείς εμπειρίες: σε πολλές χώρες, υπάρχουν αντίστοιχα σχολεία ή εναλλακτικές εκπαιδευτικές δομές για παραβατικούς μαθητές. Για παράδειγμα:

1. Ηνωμένες Πολιτείες:  αναπτύσσονται εναλλακτικά σχολεία με την ονομασία alternative schools, που παρέχουν εξατομικευμένη υποστήριξη και ψυχολογική θεραπεία.
2. Ηνωμένο Βασίλειο: οι μονάδες Pupil Referral Units (PRUs) λειτουργούν ως εναλλακτικά σχολεία για μαθητές που έχουν αποκλειστεί. Ωστόσο έχει παρατηρηθεί ότι σε κάποιες περιπτώσεις οι μονάδες αυτές δεν κατάφεραν να προσφέρουν την απαραίτητη στήριξη, με αποτέλεσμα οι μαθητές που παρακολουθούσαν αυτά τα προγράμματα να αντιμετώπισαν δυσκολίες στην επανένταξη τους στα σχολεία.
3. Σκανδιναβικές χώρες: στις χώρες όπως η Σουηδία, η Νορβηγία και η Φιλανδία υπάρχουν εξειδικευμένα σχολεία που προσφέρουν ψυχολογική και εκπαιδευτική υποστήριξη.
4. Αυστραλία: υπάρχουν ειδικά προγράμματα για μαθητές με εναλλακτικές προσεγγίσεις στην εκπαίδευση. Στόχος η επανένταξή των παιδιών στην κανονική εκπαιδευτική διαδικασία (Flexible Learning centers).

Σε σχέση με τις προκλήσεις και τους κινδύνους στιγματισμού, η ΙΣΟΤΗΤΑ εκτιμά πως αυτοί εντοπίζονται στην παρουσία εναλλακτικών δομών, κάτι που μπορεί, όπως σημειώνουν, να συνοδεύεται από τον κίνδυνο του στιγματισμού των μαθητών.

Συγκεκριμένα:

1. Κοινωνική απομόνωση: οι μαθητές που θα απομακρυνθούν από τους συνομηλίκους τους, το πιθανότερο, θα βιώσουν  αίσθημα μοναξιάς.
2. Αυτοεκτίμηση: η συνειδητοποίηση εκ μερους των μαθητών ότι είναι παραβατικοί, μπορεί να πλήξει την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή τους.
3. Δυσκολίες στην επανένταξη: ο πιθανός στιγματισμός των παιδιών ίσως δημιουργήσει δυσκολίες και εμπόδια στην επανένταξη τους στα σχολεία.
4. Αν τα αίτια της παραβατικότητας είναι οικογενειακά και συναισθηματικά, τα παιδιά θύτες μπορεί να διολισθήσουν σε ακόμα πιο ακραίες συμπεριφορές – αγνόηση βαθύτερων αιτιών.
5. Φόβος για αδικίες μέσα από τους άκαμπτους κανόνες πειθαρχίας και διαπαιδαγωγησης.

Το εναλλακτικό σχολείο μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της παραβατικότητας εφόσον όμως το όλο προγραμμα σχεδιαστεί και εφαρμοστεί προσεκτικά, τονίζει ο κ. Σαββίδης, σημειώνοντας την ίδια ώρα ότι οι προκλήσεις είναι πολλές, αλλά με την κατάλληλη στήριξη και στρατηγική θα μπορούσε το σχολείο αυτό να προσφέρει μια δεύτερη ευκαιρία σε μαθητές που το έχουν ανάγκη.

Κατά τη γνώμη των εκπαιδευτικών της ΙΣΟΤΗΤΑΣ η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του εναλλακτικού σχολείου πρέπει να έχει τα πιο κάτω χαρακτηριστικά:

• Συνεχής επικοινωνία μεταξύ σχολείου, οικογένειας και κοινοτικών υπηρεσιών.
• Αρχή του mentorship, δηλαδή οι απόφοιτοι να συνδέονται με μέντορες που τους στηρίζουν στην μετάβαση τους στο σχολείο και ακολούθως στην κοινωνία και στην αγορά εργασίας.
• Να αξιολογείται συνεχώς από αρμόδιους και να υπάρχει ευελιξία για πιθανή διαφοροποίηση.
• Να υπάρχουν εξατομικευμένα σχέδια δράσης.
• Εκπαιδευτικά προγράμματα – παιδαγωγικές προσεγγίσεις (οι μαθητές να έχουν την αίσθηση ότι δεν τους πέταξαν έξω από το σχολείο, αλλά είναι εκεί για να βελτιωθούν και να επιστρέψουν πίσω).
• Διατήρηση δεσμών με το κανονικό σχολείο τους.
• Δικλείδες ασφαλείας για αποφυγή αρνητικής δημοσιότητας.

Τέλος, όπως μάς είπε ο κ. Σαββίδης, για να καταστεί επιτυχής η όλη προσπάθεια πρέπει να δοθεί έμφαση στους σωστούς χειρισμούς που πρέπει να γίνονται, τόσο για την απομακρυνση ενός παραβατικού παιδιού από το σχολείο του, όσο και για την επανένταξη του πίσω σε αυτό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Σε λειτουργία με τέσσερις μαθητές το εναλλακτικό σχολείο για παραβατική συμπεριφορά | AlphaNews