Η υπόθεση της καταδίκης της Κύπρου από το ΕΔΑΔ στις 3 Ιουλίου αναφορικά με τον καταγγελλόμενο βιασμό από νεαρή εναντίον πολιτικού προσώπου, υπόθεση που δεν έφτασε να δικαστεί ποτέ από κυπριακά δικαστήρια, λόγω αναστολής της ποινικής δίωξης του κατηγορουμένου από τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα Σάββα Αγγελίδη, προκάλεσε όπως ήταν φυσικό θύελλα αντιδράσεων.

Οι αντιδράσεις αυτές δεν επικεντρώνονταν τόσο στο αποτέλεσμα της απόφασης του ΕΔΑΔ που επιδίκασε αποζημίωση για την παραπονούμενη ύψους 35,000 ευρώ, όσο στο σκεπτικό της απόφασης, που επέκρινε τους χειρισμούς εκ μέρους Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, λέγοντας ότι οι κρίσεις του διαμορφώθηκαν με σεξιστικά κριτήρια και υπό τη σκιά έμφυλων διακρίσεων.

Η υπόθεση της νεαρής παραπονούμενης που τελικά δικαιώθηκε από το ΕΔΑΔ, δεν είναι πάντως η μοναδική στην οποία η Κυπριακή Δημοκρατία κρίθηκε υπόλογη για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από διωκτικές αρχές και το σύστημα δικαιοσύνης γενικότερα, με αποτέλεσμα να καλείται να καταβάλλει αποζημιώσεις δεκάδων χιλιάδων ευρώ σε προσφεύγοντες στο δικαστήριο του Στρασβούργου, αποζημιώσεις που στο τέλος της ημέρας βγαίνουν από την τσέπη του φορολογουμένου.

Εμείς συγκεντρώσαμε επτά χαρακτηριστικές υποθέσεις που εκδικάστηκαν από το ΕΔΑΔ τα τελευταία χρόνια, και στις οποίες η Κύπρος βρέθηκε στο σκαμνί για παραβιάσεις που είχαν να κάνουν με το όλο σύστημα της Δικαιοσύνης στη χώρα μας, είτε αυτό αφορούσε συνθήκες κράτησης ανθρώπων σε αστυνομικά τμήματα, είτε παράτυπες επαναπροωθήσεις προσφύγων από εμπόλεμες ζώνες (pushback), είτε ακόμη και παραλείψεις στη διερεύνηση σοβαρότατων υποθέσεων καταγγελλόμενων εγκλημάτων, όπως η υπόθεση φερόμενου βιασμού νεαρής Βρετανίδας στην Αγία Νάπα.

ΥΠΟΘΕΣΗ X v. Cyprus

27/05/2025

Στην πολύκροτη υπόθεση ομαδικού βιασμού νεαρής Βρετανίδας στην Αγία Νάπα, η οποία μετά από προσφυγή της κοπέλας, κατέληξε στο ΕΔΑΔ, οι κυπριακές αρχές βρέθηκαν υπόλογες για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε σχέση με τον χειρισμό της υπόθεσης.

Συγκεκριμένα, η παραπονούμενη κατήγγειλε τις κυπριακές αρχές στο ΕΔΑΔ, ότι παρέλειψαν να  εκπληρώσουν αποτελεσματικά τις θετικές υποχρεώσεις τους βάσει των άρθρων 3 και 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ), ώστε να διερευνήσουν και να διώξουν ποινικά τις καταγγελίες που είχε προβεί για βιασμό.

Με βάση το Άρθρο 3 της ΕΣΔΑ:  «Κανείς δεν μπορεί να υποβληθεί σε βασανιστήρια ή σε απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία.»

Με βάση το Άρθρο 8 της ΕΣΔΑ: «1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στο σεβασμό της ιδιωτικής του ζωής […]».

Το δικαστήριο στην απόφασή του έκρινε τελικά ότι οι κυπριακές αρχές πράγματι παρέλειψαν να εκπληρώσουν την υποχρέωσή τους να διερευνήσουν αποτελεσματικά την καταγγελία της προσφεύγουσας για βιασμό και να υιοθετήσουν μια προσέγγιση ευαίσθητη προς τα θύματα κατά τη διερεύνηση της υπόθεσης. Το Δικαστήριο – περαιτέρω – δήλωσε πεπεισμένο ότι η προσφεύγουσα πρέπει να θεωρηθεί ότι υπέστη ψυχική οδύνη και ταλαιπωρία λόγω της παράλειψης των αρχών να διερευνήσουν αποτελεσματικά την καταγγελία της.

Επιδίκασε αποζημίωση στην προσφεύγουσα ύψους 20.000 ευρώ για ηθική βλάβη, πλέον των τυχόν φόρων, αλλά και 5.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.

ΥΠΟΘΕΣΗ Monir Lotfy v. Cyprus

29/09/2021

Στην υπόθεση Monir Lotfy v. Cyprus ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι η κράτησή του με σκοπό την απέλασή του ήταν παράνομη και ότι δεν υπήρχαν διαθέσιμα ένδικα μέσα για την προσφυγή κατά της κράτησης αυτής. Ισχυρίστηκε επίσης ότι οι συνθήκες κράτησής του ήταν κακές, ότι δεν είχε πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη και ότι υπέστη κακομεταχείριση κατά τη διάρκεια της κράτησής του. Επικαλέστηκε το άρθρο 3 και το άρθρο 5 παράγραφοι 1 και 4 της Σύμβασης.

Σε σχέση με την κράτησή του που διήρκησε από τις 11 Φεβρουαρίου 2013 έως την απέλασή του στις 8 Ιουλίου 2014 αυτή κρίθηκε από το ΕΔΑΔ ότι παραβίαζε το άρθρο 5 παράγραφος 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και με βάση το οποίο: « Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια του προσώπου του. Κανείς δεν μπορεί να στερηθεί την ελευθερία του, παρά μόνο για τους ακόλουθους λόγους και σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται από το νόμο».

Το δικαστήριο έκρινε επίσης ότι υπήρξε και παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης λόγω των συνθηκών κράτησης του προσφεύγοντος στο κέντρο κράτησης της Μενόγια.

Ενόψει των πιο πάνω το ΕΔΑΔ καταδίκασε την Κυπριακή Δημοκρατίας να καταβάλλει στον παραπονούμενο αποζημίωση 26.000 πλέον τυχόν φόρων για ηθική βλάβη και 4,867.99 πλέον τυχόν φόρων, για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.

ΥΠΟΘΕΣΗ M.A. v. Cyprus

23/10/2013

Στην υπόθεση M.A. v. Cyprus, η Κυπριακή Δημοκρατία κατηγορήθηκε για σωρεία παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που είχαν να κάνουν με την κράτηση και απέλαση αλλοδαπού στη Συρία όπου και διέτρεχε κίνδυνο θανάτου ή βασανιστηρίων.

Το δικαστήριο έκρινε πως οι κυπριακές αρχές στην περίπτωσή του είχαν παραβιάσει τα Άρθα 2, 3, 5, 13 καθώς και του Άρθρου 4 του Πρωτοκόλλου 4 της Σύμβασης.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε συγκεκριμένα παραβίαση του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης όσον αφορά το σύνολο της περιόδου κράτησης του προσφεύγοντος, δηλαδή από τις 11 Ιουνίου 2010 έως τις 3 Μαΐου 2011.

Επίσης κρίθηκε πως εκ μέρους αρχών υπήρξε παραβίαση του άρθρου 4 του Πρωτοκόλλου 4, διότι οι αρχές επρόκειτο να τον απελάσουν συλλογικά μαζί με άλλους χωρίς να έχουν προβεί σε ατομική αξιολόγηση και εξέταση της υπόθεσής του.

Σε σχέση με τα άρθρα 2,3 το δικαστήριο έκρινε ότι η επικείμενη απέλαση του προσφεύγοντος στη Συρία τον έθετε σε πραγματικό κίνδυνο θανάτου ή βασανιστηρίων ή απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης. Σε σχέση με το άρθρο 13 εξάλλου, το δικαστήριο αποδέχθηκε την καταγγελία του για έλλειψη αποτελεσματικής εσωτερικής ένδικης προστασίας όσον αφορά τις προηγούμενες καταγγελίες του βάσει των άρθρων 2 και 3. Πάνω σε αυτό ο παραπονούμενος είχε καταγγείλει στο ΕΔΑΔ συγκεκριμένα, ότι η προσφυγή κατά των αποφάσεων της Αρχής Αναθεώρησης και των διαταγών απέλασης και κράτησης δεν είχε αυτόματη ανασταλτική ισχύ και δεν συνεπαγόταν εξέταση της ουσίας των διοικητικών αποφάσεων.

Το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Κυπριακή Δημοκρατία να καταβάλλει στον παραπονούμενο το ποσό των 10.000 ευρώ, πλέον τυχόν φόρων, για ηθική βλάβη.

ΥΠΟΘΕΣΗ M.A. AND Z.R. v. CYPRUS

08/01/2025

Μία άλλη γνωστή υπόθεση που απασχόλησε αρχές του χρόνου την επικαιρότητα ήταν το pushback σε βάρος δύο Σύρων προσφύγων που είχαν καταφθάσει με βάρκα μαζί άλλους πρόσφυγες στα κυπριακά παράλια. Εκεί η βάρκα τους εμποδίστηκε από σκάφη της λιμενικής Αστυνομίας, μέλη των οποίων τελικά τους συνόδευσαν πίσω στον Λίβανο, αγνοώντας την πρόθεσή τους να υποβάλλουν στις κυπριακές αρχές αίτημα ασύλου.

Στην περίπτωση των M.A. και Z.R. το ΕΔΑΔ έκρινε ότι είχε παραβιαστεί το άρθρο 3 της Σύμβασης και το άρθρο 4 του Πρωτοκόλλου αριθ. 4 λόγω της επιστροφής των αιτούντων στο Λίβανο.

Επίσης το δικαστήριο έκρινε πως υπήρξε παραβίαση εκ μέρους των κυπριακών αρχών σε σχέση με το άρθρο 13 της Σύμβασης, σε συνδυασμό με το άρθρο 3 και το άρθρο 4 του Πρωτοκόλλου αριθ. 4, λόγω της επιστροφής των αιτούντων στο Λίβανο, αλλά και παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης λόγω της μεταχείρισης των αιτούντων από τις κυπριακές αρχές.

Η Κυπριακή Δημοκρατία καταδικάστηκε να καταβάλλει 22,000 ευρώ αποζημίωση στον καθένα από τους παραπονούμενους, καθώς και 4,700 ευρώ δικαστικά έξοδα.

KHOKHLOV v. CYPRUS

13/09/2023

Στην υπόθεση αυτή ο παραπονούμενος εναντίον του οποίου είχε εκδοθεί μετά από αίτημα των ρωσικών αρχών διεθνές ένταλμα σύλληψης για απάτη, συνελήφθη κατά την άφιξή του στις 22 Οκτωβρίου του 2018, στο αεροδρόμιο Λάρνακας με το δικαστήριο να διατάσσει την επομένη την κίνηση των διαδικασιών για έκδοσή του στη Ρωσία. Ωστόσο η έκδοση του συλληφθέντα έγινε εφικτή στις 6 Δεκεμβρίου 2020, δύο και πλέον χρόνια αργότερα. Στο διάστημα αυτό ο παραπονούμενος παράμεινε υπό κράτηση από τις κυπριακές αρχές.

Ο προσφεύγων κατήγγειλε στο ΕΔΑΔ την παράνομη και την αδικαιολόγητη διάρκεια της κράτησής του εν αναμονή της έκδοσής του, κατά παράβαση του άρθρου 5 § 1 της Σύμβασης, ενώ υποστήριξε ότι η διαδικασία προσφυγής ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου ήταν υπερβολικά μακρά και δεν συμμορφώθηκε με την απαίτηση της «ταχύτητας» που προβλέπεται στο άρθρο 5 § 4 της Σύμβασης.

Το ΕΔΑΔ έκρινε ότι όντως υπήρξαν παραβιάσεις εκ μέρους Κυπριακής Δημοκρατίας και σε σχέση με το άρθρο 5 § 4 της Σύμβασης, αλλά και σε σχέση με το άρθρο 5 § 1, διατάσσοντας το εναγόμενο κράτος (Κύπρος) να καταβάλλει στον προσφεύγοντα αποζημίωση ύψους 26.000 ευρώ συν τυχόν φόρους, για ηθική βλάβη και 4.800 ευρώ πλέον τυχόν φόρους, για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.

KHANI KABBARA v. CYPRUS

05/09/2018

Ο αιτών στην υπόθεση αυτή κατήγγειλε στο ΕΔΑΔ ότι κατά τη διάρκεια της κράτησής του σε αστυνομικό τμήμα στις 27 Φεβρουαρίου 2011 υπέστη από τους αστυνομικούς μεταχείριση που παραβίαζε το άρθρο 3 της Σύμβασης (βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία»)  και ότι δεν διενεργήθηκε αποτελεσματική έρευνα σχετικά με το θέμα αυτό.

Μάλιστα είχε προσκομίσει στο δικαστήριο δύο ιατρικά πορίσματα από γιατρούς που τον εξέτασαν στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού επτά ώρες μετά τη σύλληψή του. Τα πορίσματα αυτά διαπίστωναν σημάδια από χτυπήματα κυρίως στο στήθος και στο πρόσωπο, κρανιοεγκεφαλική αιμορραγία στην δεξιά κροταφική περιοχή, εκδορές στην βρεγματική περιοχή, εκδορές και ήπιο οίδημα στη μύτη, μώλωπες στο κάτω χείλος, σπασμένο άνω κοπτήρα, μώλωπες στον αριστερό ημιθώρακα με ευαισθησία και μερικές εκδορές, οίδημα και εκδορές και στους δύο καρπούς, μερικές εκδορές στα γόνατα και απώλεια της καμπύλης του αυχένα.

Το ΕΔΑΔ στην απόφασή του έκρινε πως υπήρξε από τις κυπριακές αρχές παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, τόσο ως προς την ουσία όσο και ως προς τη διαδικασία και επιδίκασε στον παραπονούμενο 25,000 ευρώ αποζημίωση για ηθική βλάβη και 3,000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.

ΥΠΟΘΕΣΗ HAGHILO v. CYPRUS

26/06/2019

Στην υπόθεση HAGHILO v. CYPRUS το ΕΔΑΔ διαπίστωσε παραβιάσεις των άρθρων 3 και 5 της ΕΣΔΑ.

Ο παραπονούμενος στην προσφυγή του στο ΕΔΑΔ κατήγγειλε συγκεκριμένα ότι οι συνθήκες κράτησής του στα αστυνομικά τμήματα της Αμμοχώστου, της Πάφου και της Αραδίππου και μάλιστα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα (από τις 4 Απριλίου 2011 έως την αποφυλάκισή του στις 25 Οκτωβρίου 2012) συνιστούσαν απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση, κατά παράβαση του άρθρου 3 της Σύμβασης.

Σε σχέση με αυτές τις συνθήκες κράτησης σε αστυνομικά τμήματα, ο παραπονούμενος είχε καταγγείλει στο ΕΔΑΔ ότι, κατά τη διάρκεια της κράτησής του σε ένα από αυτά, πρέπει να φιλοξενούσε περίπου είκοσι κρατούμενους. Μοιραζόταν ένα κελί, το οποίο εκτιμούσε ότι είχε εμβαδόν περίπου 20 ή 25 τ.μ., με άλλους οκτώ κρατούμενους.

Οι υγειονομικές εγκαταστάσεις ήταν ανεπαρκείς: το κέντρο κράτησης διέθετε μόνο λίγες τουαλέτες και ντους, τα οποία δεν καθαρίζονταν ούτε απολυμαίνονταν κατάλληλα. Οι κρατούμενοι δεν είχαν στη διάθεσή τους βασικά προϊόντα υγιεινής, όπως χαρτί υγείας, σαπούνι και σαμπουάν, τα οποία τους παρέχονταν από τους αξιωματικούς μόνο μετά από επίμονες εκκλήσεις τους.

Ο προσφεύγων έπρεπε να παραμένει στο κελί του όλη την ώρα, καθώς δεν υπήρχε αυλή για άσκηση και, ως εκ τούτου, δεν υπήρχε δυνατότητα για οποιαδήποτε δραστηριότητα στο ύπαιθρο.

Το φαγητό ήταν πολύ κακό και οι ποσότητες ανεπαρκείς και δεν κάλυπταν τις διατροφικές ανάγκες των μουσουλμάνων κρατουμένων κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού.

Επιπλέον, οι κρατούμενοι ήταν δεμένοι με χειροπέδες κατά τη διάρκεια των επισκέψεων.

Σε άλλο αστυνομικό τμήμα που μεταφέρθηκε, ο προσφεύγων είχε πει πως κρατείτο σε κελί μόνος του. Το κελί είχε εμβαδόν περίπου 8 έως 10 τ.μ. Στο κελί υπήρχε τουαλέτα και ντους, τα οποία όμως δεν ήταν χωριστά από το υπόλοιπο κελί και ήταν ορατά από το προσωπικό. Τα κελιά δεν είχαν κανονικά παράθυρα, αλλά μόνο μικρά γυάλινα παράθυρα που δεν μπορούσαν να ανοίξουν. Επομένως, δεν υπήρχε φυσικός αερισμός και το κελί δεν είχε επαρκή φυσικό φως. Επιπλέον, όπως είχε υποστηρίξει, οι αστυνομικοί συχνά έκλειναν το σύστημα εξαερισμού ως μέσο τιμωρίας όταν οι κρατούμενοι διαμαρτύρονταν για διάφορα ζητήματα στις εγκαταστάσεις. Η δικηγόρος του δήλωσε ότι κατά μία από τις επισκέψεις της, το σύστημα εξαερισμού ήταν κλειστό και η ατμόσφαιρα – συμπεριλαμβανομένου του χώρου επισκεπτών – είχε καταστεί ανυπόφορη. Ο αιτών μάλιστα είχε μεταφεερθεί στον χώρο επισκεπτών με χειροπέδες.

Ο ίδιος ήταν υπεύθυνος για τον καθαρισμό του κελιού του, αλλά δεν είχαν δοθεί προϊόντα καθαρισμού στους κρατούμενους. Εκτός από χαρτί υγείας, δεν είχαν παρασχεθεί άλλα προϊόντα υγιεινής.

Επιπλέον, ανέφερε πως οι κρατούμενοι για θέματα μετανάστευσης και οι ύποπτοι για ποινικά αδικήματα κρατούνταν μαζί.

Σε ένα άλλο αστυνομικό τμήμα που μεταφέρθηκε, οι εγκαταστάσεις υγιεινής βρίσκονταν έξω από το κελί και ήταν κοινές για όλους τους κρατούμενους. Υπήρχε τηλεόραση, την οποία οι κρατούμενοι μπορούσαν μερικές φορές να παρακολουθήσουν. Δεν υπήρχε φυσικό φως ή αερισμός και οι συνθήκες υγιεινής ήταν κακές, ενώ το φαγητό ήταν κακό και ανεπαρκές.

Το ΕΔΑΔ τελικά καταδίκασε την Κυπριακή Δημοκρατία να καταβάλλει αποζημίωση 30,000 ευρώ πλέον φόροι, στον παραπονούμενο  για ηθική βλάβη, καθώς και 4,124 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Με μετατρέψατε σε κατηγορούμενη»: Ξεσπά κατά Αγγελίδη η Ν.Τ. μετά το χαστούκι του ΕΔΑΔ | AlphaNews