"Θεός αν είναι" και "Βενζινάδικο": ο άνθρωπος που κρύβεται πίσω από τη μουσική τους. Γκόραν Μπρέγκοβιτς. Ο πασίγνωστος Γιουγκοσλάβος μουσικοσυνθέτης βρέθηκε στη Λεμεσό για μια και μοναδική συναυλία και μίλησε αποκλειστικά στο AlphaNewsLive που ήταν χορηγός επικοινωνίας της ξεχωριστής βραδιάς. Ερχόμενος από μια χώρα που σβήστηκε από τον χάρτη, σε μια υπό κατοχή χώρα, μιλά για τη δική του πατρίδα.
«Η χώρα που γεννήθηκες και μορφώθηκες εξαφανίστηκε ξαφνικά, η γλώσσα στην οποία γράφεις εξαφανίστηκε. Οπότε αναρωτιέσαι ποια είναι η πατρίδα σου και ανακαλύπτεις ότι πατρίδα δεν είναι τίποτα το γεωγραφικό ή πολιτικό. Είναι μια συναισθηματική επικράτεια, δεν έχει να κάνει με σύνορα ή πολιτική. Οπότε θεωρώ ότι προέρχομαι από μια χώρα που δεν υπάρχει αλλά η συναισθηματική μου περιοχή είναι αυτή η χώρα.»
Τι σημαίνει για εσάς η μουσική;
Ξέρεις, η μουσική δεν είναι τίποτα το αναγκαίο πραγματικά. Δεν είναι οξυγόνο, νερό ή σεξ. Μπορείς να την συγκρίνεις με το αλάτι, μπορείς να φας χωρίς αυτό αλλά δεν θα έχει την ίδια γεύση. Οπότε η ζωή χωρίς μουσική θα ήταν κάτι όπως το φαγητό χωρίς αλάτι.
Τα πρώτα του βήματα τα περπάτησε στην rock n roll μουσική και παρόλο έλαμψε το αστέρι του στη χώρα του, δεν είχε συνειδητοποιήσει την στροφή και την μεγάλη διεθνή καριέρα που έμελλε να του φέρει η μοίρα.
«Ήμουν αστέρι της rock n roll στη χώρα μου πριν τον πόλεμο, οπότε θεωρούσα ότι αυτό ήταν το μεγαλύτερο πράγμα που μπορούσε να μου συμβεί. Τότε, μια μέρα, θυμάμαι, ένας γύφτος μου διάβασε το χέρι και είπε «μπροστά σου έχεις μεγάλη καριέρα» και είπα εντάξει, χάλασαν και οι γύφτοι. Τότε έγινε ο πόλεμος και έπρεπε να ξαναξεκινήσω από το μηδέν και έκανα καριέρα, ακόμα μεγαλύτερη από πριν.»
Η αλήθεια είναι ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς προσπάθησε να αποφύγει το πεπρωμένο, μα κάθε βήμα του τον οδηγούσε στον ίδιο πάντα δρόμο. Τη μουσική.
«Ξέρεις, κυρίως δεν μπορείς να αποφύγεις αυτό που πρόκειται να κάνεις στη ζωή σου. Δεν μπορούσα να αποφύγω να γίνω συνθέτης. Ήμουν μουσικός σε στριπτιτζάδικα όταν ήμουν νεαρός. Στην δεκαετία του ’80 ήμουν στην Ιταλία κι έπαιζα σε στριπτιτζάδικα και τότε υποσχέθηκα στη μητέρα μου ότι δεν θα έπαιζα μουσική γιατί για αυτήν ήταν συνδεδεμένη με τα ναρκωτικά. Οπότε σπούδασα φιλοσοφία και κοινωνιολογία και στον Κομμουνισμό, όταν σπούδαζες φιλοσοφία γινόσουν καθηγητής Μαρξισμού. Οπότε απέφυγα αυτή τη μοίρα για 4 χρόνια σπουδών μέχρι το πρώτο μου άλμπουμ, έγινε αμέσως πολύ επιτυχημένο οπότε απέφυγα να γίνω καθηγητής Μαρξισμού. Αυτό είναι το μόνο πράγμα που ξέρω να κάνω, ποτέ δεν έμαθα κάτι άλλο εκτός από το να γράφω μουσική.»
Στην καριέρα του συνεργάστηκε με μεγάλους Έλληνες καλλιτέχνες, όπως Λίνα Νικολακοπούλου, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Γιώργος Νταλάρας και πάντρεψε κάπως έτσι το ελληνικό πεντάγραμμο με τα πνευστά των Βαλκανίων. Χαρακτηριστικό το άλμπουμ του 1997 με τον Γιώργο Νταλάρα, που από τη δισκοθήκη μας, επέστρεψε για λίγο στα χέρια του συνθέτη του για να του φέρει νοσταλγία.
«Είχα την τύχη να συνθέσω δύο καλά άλμπουμ στην Ελλάδα, ένα με την Άλκηστις Πρωτοψάλτη και ένα με τον Γιώργο Νταλάρα, τα οποία είναι καλά άλμπουμ θεωρώ, δεν θα ντραπώ ποτέ για αυτά. Είμαι από το Σαράγεβο, η Λίνα (Νικολακοπούλου) και η Άλκηστις ήρθαν στο Σαράγεβο. Ήταν λίγους μήνες πριν τον πόλεμο, οπότε έκανα αυτά τα άλμπουμ για πλάκα, δεν ζήτησα πρακτικά τίποτα. Ο μόνος μου όρος ήταν ότι ήθελα να παίξω με τους μουσικούς που έπαιξαν το soundtrack για την ταινία «Ρεμπέτικο».»
Δηλώνει λάτρης των ρεμπέτικων και θεωρεί πως είναι το καλύτερο είδος μουσικής σε όλα τα Βαλκάνια.
Είπατε προηγουμένως ότι είστε μεγάλος θαυμαστής των ρεμπέτικων, έχετε ακόμα αυτό το πάθος για τα ρεμπέτικα;
Πως γράφονται αλήθεια οι επιτυχίες; Και πως αντανακλώνται διαμάντια πολιτισμού σε μια άλλη κουλτούρα;
«Δεν μπορείς να επιλέξεις τη μοίρα της μουσικής σου. Μόλις γίνει, πάει, πετάει χωρίς την άδεια σου. Οπότε δεν ξέρω πως θα ήταν ως σκοπός. Μετά τον Θεοδωράκη, οι άνθρωποι άρχισαν φυσικά να ενδιαφέρονται περισσότερο για τον ελληνικό πολιτισμό απ’ ό,τι πριν τον Θεοδωράκη. Ακόμα κι αν είσαι Έλληνας που άφησαν όσα είναι πολύτιμα σε αυτόν τον κόσμο. Οπότε νομίζω ότι γνωρίζοντας τον πολιτισμό κάποιου, αλλάζει τα πράγματα. Ελπίζω ότι ίσως αυτοί που θα είναι εδώ σήμερα, θα πάνε αύριο να ψάξουν στο διαδίκτυο και να βρουν κάποιους από τους συγγραφείς μας, κάποιους από τους ζωγράφους μας, κάποιες από τις ταινίες μας. Ποιος ξέρει;»
Ποια είναι όμως η γνώμη του μεγάλου μουσικοσυνθέτη για τα νέα είδη μουσικής;
«Έχω την εντύπωση ότι τίποτα καινούργιο δεν συμβαίνει. Οι άνθρωποι πάντα θέλουν να ακούν τον κόσμο. Στη γενιά μου είχαμε ποιητές που ήταν δημοφιλείς, από τον Γκίνσμπεργκ μέχρι μερικούς Ρώσους ποιητές. Τώρα απλώς βάζουν ρυθμό πάνω τους και έγινε αυτή η μοντέρνα μουσική. Είναι καλύτερα θεωρώ γιατί είναι πιο ρυθμική και πιο προσβάσιμη σε όλους.»
Δύο ακόμα πολύτιμα άλμπουμ προστίθενται σύντομα στην παγκόσμια δισκογραφία φέροντας την υπογραφή του Γκόραν Μπρέγκοβιτς.
«Έχω ένα νέο άλμπουμ το οποίο πρόκειται να κυκλοφορήσει τον Απρίλιο, είναι κονσέρτο βιολιού, το οποίο ονομάζεται Belly button of the world και είναι κονσέρτο βιολιού, είναι κομμάτια για βιολί για ορχήστρα και τραγουδιστές. Οπότε ανυπομονώ να δω πως θα είναι. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας έγραψα δύο άλμπουμ, τα οποία πλέον περιμένουν να εκδοθούν, το ένα είναι αυτό που θα βγει τον Απρίλιο και το άλλο τον επόμενο χρόνο.»
Ποια είναι η συμβουλή σας στους νεαρούς μουσικούς και συνθέτες;
Δεν είστε από έναν μικρό πολιτισμό όπως εγώ, είστε από έναν μεγάλο ελληνικό πολιτισμό, οπότε για εσάς όλα είναι ευκολότερα. Απλώς να εμπιστεύεστε την κουλτούρα σας, να έχετε εμπιστοσύνη στα όσα η γιαγιά, ο παππούς άφησαν σε εσάς. Είναι ο μόνος τρόπος γιατί η μουσική είναι επιστημονικά η πρώτη γλώσσα στην ανθρωπότητα. Οπότε σημαίνει οι άνθρωποι άρχισαν να παράγουν μουσική πριν αρχίσουν να μιλούν ή πριν να έχουν θρησκεία ή πολιτική. Οπότε αν θες να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου, πρέπει να πας βαθύτερα από τη γλώσσα και εκεί θα βρεις μουσική. Και πάντα θα βρίσκεις κάτι από την παράδοσή του εκεί.
