Μια βαλίτσα, δεκατρία κρυφά ταξίδια στην κατεχόμενη Άχνα...
Αύγουστος 1974, τα τουρκικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Άχνα. Οι κάτοικοι τρέπονται σε άτακτη φυγή. Αφήνουν πίσω τα υπάρχοντά τους και τρέχουν να σωθούν. Η βαλίτσα της Αντρικούς Ηλία Κυριάκου έκανε δεκατρία κρυφά ταξίδια στην κατεχόμενη Άχνα, κουβαλώντας τρόφιμα στους πρόσφυγες.
Ο Πανίκος Χριστοφίδης διηγείται την ιστορία της βαλίτσας της μητέρας του, τη βαλίτσα με την οποία από το 1954 η μητέρα του ταξίδευε στην Αγγλία.
"Όταν μπήκαν οι Τούρκοι στην Άχνα δεν πήραμε τίποτα μαζί μας. Ο πατέρας μου το πρώτο βράδυ επέστρεψε στο χωριό και έφερε με τη βαλίτσα τρόφιμα, ζάχαρη, αλεύρι και πόλιμπιφ. Από εκείνη τη μέρα ο πατέρας μου με τη βαλίτσα και το τρακτέρ του μπαινόβγαινε στην Άχνα και μετέφερε πράγματα. Πήγε στην Άχνα 13 φορές αυτή η βαλίτσα."
Πως όμως κατάφερε αυτή η βαλίτσα να "ξεγελάσει" τις τουρκικές περιπολίες;
"Την δεύτερη μέρα της προσφυγιάς οι Εγγλέζοι έστησαν φυλάκιο στην Άχνα. Ο πατέρας μου τους πλησίασε και τους έδειξε το αγγλικό του διαβατήριο. Κέρασε τους Άγγλους μπύρες και εκείνοι του έδωσαν πληροφορίες για τις ώρες περιπολίας των Τούρκων στο χωριό. Έτσι το δεύτερο βράδυ μαζί με άλλους Αχνιώτες μπήκε στην Άχνα και πήραν πάλι τρόφιμα."
Χάρη στα κρυφά τους ταξίδια, κατάφεραν να εξασφαλίσουν τρόφιμα και να τα προσφέρουν και στους υπόλοιπους πρόσφυγες. Μέχρι που ένα βράδυ...
"Ο πατέρας μου κινδύνεψε. Τον είδαν οι Τούρκοι! Κατάφερε να τους ξεφύγει. Κρύφτηκε στα χωράφια ενός γείτονα και τις πρωινές ώρες πήρε το τρακτέρ με τα πράγματα και έφυγε."
Οι μαθητές της Στ' Τάξης του Δημοτικού Σχολείου Δάσους Άχνας αναπαρέστησαν, με φόντο το δάσος και την κατεχόμενη Άχνα, τα δεκατρία κρυφά ταξίδια της βαλίτσας και δημιούργησαν, με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών Φούλλα Παπαπαναγιώτου, Μαρία Κλεάνθους, Στέλλα Στυλιανού και Βάσω Παναγή, τη συλλογή φωτογραφιών με τίτλο "13 φορές", η οποία βραβεύθηκε με πρώτο βραβείο στον 5ο Πανελλήνιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα "Κύπρος, Ελλάδα, Ομογένεια, εκπαιδευτικές γέφυρες".
Η εκπαιδευτικός Βάσω Παναγή, εμπνευσμένη από την ιστορία της βαλίτσας, έγραψε:
«Και κάπου εκεί
σ’ ένα δρόμο που έχει πια σκουριάσει
με τα παπούτσια που έχουν ματώσει
και τα όνειρα που έχουν ξεφτίσει
εσύ.Εσύ,
σε μια διαδρομή που παραμένει σιωπηλή
και μια βροχή να μαρτυρεί
ότι έμεινε κρυφό
ότι τσάκισε κι ανάστησε.Και εσύ εκεί,
απέναντι
σε μια φωτογραφία
δεκατρείς φορές
αγκαλιά με τη βαλίτσα
να σκύβεις και να ψιθυρίζεις
πως ήθελες μονάχα
λίγο ν’ ανασάνεις.»13 φορές
Βάσω Παναγή
"Η βαλίτσα της προσφυγιάς"
Τι βάζει άραγε μέσα σε μια μόνο βαλίτσα ένας άνθρωπος ενώ ηχούν οι σειρήνες του πολέμου και τα τουρκικά στρατεύματα ζυγώνουν;
Έτσι απαντούν στην ερώτηση οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Δάσους Άχνας "Φώτης Πίττα", με την εικαστική παρέμβαση "η βαλίτσα της προσφυγιάς":
Η δημιουργία των μαθητών της Στ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Δάσους Άχνας – «Φώτης Πίττας», με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών Φούλλας Παπαπαναγιώτου, Μαρίας Κλεάνθους, Βάσως Παναγή και Στέλλας Στυλιανού.
Πίσω η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας στην κατεχόμενη Άχνα, μπροστά της ένας ηλικιωμένος πρόσφυγας με έκδηλη θλίψη στο βλέμμα του. Στη βαλίτσα, τα αντικείμενα που οι μαθητές επέλεξαν να "πάρουν" μαζί τους την ώρα της άτακτης φυγής και στο πλάι, μια πράσινη κορδέλα, σύμβολο της ελπίδας για επιστροφή.
"Η βαλίτσα της προσφυγιάς" εξασφάλισε επίσης το πρώτο βραβείο στον 5ο Πανελλήνιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα "Κύπρος, Ελλάδα, Ομογένεια, εκπαιδευτικές γέφυρες".
Τρεις πανελλήνιες διακρίσεις
Το σχολείο διακρίθηκε συνολικά με τρία βραβεία:
- Πρώτο βραβείο για συλλογή φωτογραφιών με τίτλο "13 φορές"
- Πρώτο βραβείο για την τρισδιάστατη κατασκευή "Η βαλίτσα της προσφυγιάς"
- Δεύτερο βραβείο για την ταινία μικρού μήκους "Όλοι μαζί μπορούμε να την ανεβάσουμε ψηλά"
Στο διαγωνισμό συμμετείχαν 250 σχολεία και 14,500 μαθητές από την Ελλάδα, την Κύπρο και σχολεία της Ομογένειας.
Για "Μία βαλίτσα αναμνήσεις..." έγραψε η εκπαιδευτικός Βάσω Παναγή, εμπνέοντας τους μαθητές της να γεμίσουν τη βαλίτσα της προσφυγιάς. Αυτούσιο το κείμενο της:
Πόσες αναμνήσεις άραγε χωράει μια βαλίτσα; Το γιασεμί στη γλάστρα, τη λεμονιά στην αυλή, το ξύλινο τραπεζάκι στη γωνία με τις φωτογραφίες, το κεντητό τραπεζομάντηλο προικιό της μάνας να απλώνεται καμαρωτά στο τραπέζι τις μέρες του Πάσχα, τη μυρωδιά του φρέσκο ψημένου ψωμιού και εκείνο το γέλιο των παιδιών μας να αντηχεί απ´ τις αλάνες σαν γαργαλητό... Άραγε, ποιος θα μπορούσε να πιστέψει πως μια βαλίτσα μπορούσε να χωρέσει ένα ολάκερο κόσμο, μέχρι...
Μέχρι εκείνη τη στιγμή που η βαλίτσα κλείνει βιαστικά.Αλήθεια τι κρύβει μια βαλίτσα τη στιγμή της φυγής; Ένα εικόνισμα, πέντε λίρες κωνσταντινάτες, δυο φωτογραφίες, ένα χρυσό σταυρουδάκι, ένα καρβέλι ψωμί για αργότερα, μια ζακέτα, ένα ρούχο του μωρού, ίσως μια κουβέρτα και το κλειδί, το κλειδί του σπιτιού... και τις φωνές, τις κραυγές "Άχνα, Άχνα ακούει κανείς;" "Φύγετε, φύγετε έρχονται οι Τούρκοι"… Και μαζί ένα δάκρυ, ένα φιλί, ένα σταυροκόπημα στο στήθος και ένα κουβάρι από φόβο που ξετυλίγεται και σε ζώνει σιγά σιγά πριν προλάβει και σε πνίξει εκείνη η ίδια η τραγωδία του ανθρώπου που τον ξεριζώνουν απ´ τον τόπο του.
Αλήθεια, τι κρύβει μια βαλίτσα σε "ξένο" τόπο;
Λίγα ρούχα απ’ τον ερυθρό σταυρό, μια κούπα σούπα απ´ το συσσίτιο, το άσπρο καραβόπανο για σπίτι που μπάζει τη βροχή και εξανεμίζει τα όνειρα και το κρυφό πήγαινε-έλα στο ερημωμένο χωριό ν’ αρπάξουμε ότι απόμεινε από το ρημαγμένο μας νοικοκυριό... μια κατσαρόλα, δυο ποτήρια, δυο πιάτα, δυο καρέκλες και ... εκείνο το τραπεζάκι με τις φωτογραφίες...Τι βάζεις σε μια βαλίτσα τις ώρες του χαμού στη "ξενιτιά", τις στιγμές εκείνες που τα όνειρα λιγοστεύουν; Την πίστη μας... και το καμπαναριό στο κλαδί του πεύκου να σηματοδοτεί την κυριακάτικη λειτουργία σε ένα αντίσκηνο εκκλησιά, με τον Άγιο Δημητριανό προστάτη, φίλο κι αδερφό, να προσεύχεται μαζί μας, 45 ολόκληρα χρόνια, την πολυπόθητη επιστροφή.
Αλήθεια... τι κουβαλάει αυτή η βαλίτσα; Ολόσωμη την προσφυγιά μας!
Και η ελπίδα; Πως ξεδιπλώνεται η ελπίδα μέσα από τα συντρίμμια ενός τόπου που παραμένει αδειανός και μια βαλίτσα που δε χωράει πια άλλο πόνο;
"...και πιο πέρα
ένα δάσος με ένα σπιτάκι
ένα παιδάκι με ένα σχοινάκι
ένα ζευγάρι κόκκινα παπούτσια
ένα ζευγάρι κόκκινα όνειρα..."
Μια βαλίτσα αναμνήσεις…
Βάσω Παναγή
