Ηλεκτρονικό έγκλημα, ένας υπόκοσμος στριμωγμένος σε μια οθόνη. Ανώνυμοι θύτες, πολλές φορές και ανώνυμα θύματα. Όλα όσα μπορούν να γίνουν στο πεζοδρόμιο μιας κακόφημης συνοικίας, μπορούν να γίνουν και εδώ. Η μόνη διαφορά… Η εξιχνίαση στη δεύτερη περίπτωση τρομακτικά δυσκολότερη. Ταγμένοι στο επιπονο έργο της διερεύνησης εγκλημάτων που διαπράττονται μέσω τεχνολογίας είναι η Υποδιεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, τμήμα της Kυπριακής Αστυνομίας που αναλαμβάνει όλα όσα με κάποιο τρόπο συνέχονται με ψηφιακές συσκευές.
Η κάμερα του AlphaNews.Live εισέβαλε στα άδυτα της ΥΗΕ και μίλησε με τον Διευθυντή της, Ανδρέα Αναστασιάδη, αλλά και με ανθρώπους που τη στελεχώνουν, δίνοντας καθημερινά τον αγώνα τους απέναντι σε απρόσωπους θύτες.
Η Υποδιεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (ΥΗΕ) ιδρύθηκε το 2020. Προηγουμένως λειτουργούσε υπό την μορφή γραφείου καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
Στην υπηρεσία βρίσκονται αυτή τη στιγμή 29 αστυνομικοί, οι οποίοι έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι και με νέες προκλήσεις, υπό το φως της τάχιστης εξέλιξης της τεχνολογίας, αλλά και με δράστες που χρησιμοποιούν την τεχνολογία αυτή παραβατικά προς ίδιον όφελος.
Ανδρέας Αναστασιάδης-Διευθυντής Υποδιεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
"Αναλαμβάνουμε σωρεία από αδικήματα όπως ναρκωτικά, φόνοι. Πάρα πολλές φορές η συμβολή μας σε τέτοιου είδους υποθέσεις είναι καθοριστική"
Ο ρόλος της ΥΗΕ, ωστόσο, δεν περιορίζεται στο αμιγώς ηλεκτρονικό έγκλημα, αλλά επεκτείνεται σε κάθε μορφής έγκλημα, συμβάλλοντας στο έργο των ανακριτικών αρχών, κάποιες φορές ακόμη και καθοριστικά.
Σε κάθε περίπτωση πάντως όταν μιλάμε για την αστυνομία, μόνιμο αγκάθι αποτελεί η υποστελέχωση, η οποία εκτός του ότι δυσκολεύει το έργο των μελών της, επενεργεί και ανασταλτικά στην αποδοτικότητά τους.
Παιδική πορνογραφία
Μία από τις σοβαρότερες μορφές εγκλήματος που καλείται να αντιμετωπίσει η Υπηρεσία Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, είναι αυτό της παιδικής πορνογραφίας. Μία παγκόσμια μάστιγα με τα πλοκάμια της να έχουν αγγίξει για τα καλά τη χώρα μας.
Στις αρμοδιότητες των αστυνομικών της υπηρεσίας, πέραν της εξιχνίασης υποθέσεων παιδικής πορνογραφίας, είναι και η πρόληψη μέσα από την οποία επιδιώκεται να μειωθούν οι αριθμοί και να χτυπηθεί το κακό εν τη γενέσει του.
Ανδρέας Αναστασιάδης-Διευθυντής Υποδιεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
"Χρειάζεται η καθοριστική συμβολή της Υπηρεσίας μας ούτως ώστε να περιορίσουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τη διάδοση τέτοιου υλικού"
Στην Κύπρο το 2022 διερευνήθηκαν 237 υποθέσεις, ενώ μέχρι στιγμής για το 2023, ενώπιον της Υπηρεσίας έχουν έρθει 150 υποθέσεις.
Η αυξητική τάση του εν λόγω εγκληματικού φαινομένου γίνεται πιο ξεκάθαρη αν αναλογιστούμε ότι πριν μερικά χρόνια και συγκεκριμένα το 2019 οι υποθέσεις που διερευνήθηκαν δεν ξεπέρασαν τις 170. Η άνοδος αυτή ωστόσο, δεν εκπλήσσει την Europol που τη θεωρεί φυσικό απότοκο της συνεχώς αυξανόμενης χρήσης του διαδικτύου παγκοσμίως.
Κυβερνοεπιθέσεις
Χάκινγκ ή αλλιώς κυβερνοεπιθέσεις. Ένας ολοένα και πιο ενοχλητικός βραχνάς για εταιρείες και μεγάλους οργανισμούς, που από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να βρεθούν εγκλωβισμένοι σε εκβιασμούς δραστών, που τους ζητούν την καταβολή λύτρων προκειμένου να μην διαρρεύσουν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα ή προκειμένου να ξεκλειδώσουν κρίσιμα αρχεία τους.
Ανδρέας Αναστασιάδης-Διευθυντής Υποδιεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
"Υπάρχει και εδώ ανησυχία γιατί υπάρχουν στοχευμένες επιθέσεις με σκοπό την εξασφάλιση λύτρων. Είμαστε σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, μπορούμε να αναλύσουμε και να δούμε τι συμβαίνει και αν υπάρχουν κοινές επιθέσεις σε άλλες εταιρείες, σε άλλες χώρες, ούτως ώστε να τις αντιμετωπίσουμε"
Τον τελευταίο χρόνο οι κυβερνοεπιθέσεις μπήκαν δυναμικά στον εγκληματικό χάρτη της χώρας μας, με μεγάλες εταιρείες και οργανισμούς να δέχονται σοβαρά χτυπήματα κάτω από τη μέση, από παράνομα δίκτυα του εξωτερικού.
Ανωνυμία
Το μεγαλύτερο ατού των δραστών ηλεκτρονικού εγκλήματος είναι χωρίς αμφιβολία η ανωνυμία. Αν στον πραγματικό κόσμο η διάπραξη ενός εγκλήματος απαιτεί τη φυσική παρουσία του δράστη στη σκηνή, στον ψηφιακό κόσμο αυτό είναι περιττό, αφού οι επιτήδειοι δρουν εκ του μακρόθεν και πίσω από οποιοδήποτε προσωπείο αυτοί επιλέγουν.
Σκοτεινό διαδίκτυο-Dark Web
Ο τρομακτικός χώρος του σκοτεινού διαδικτύου, το γνωστό "Dark Web" που αποτελεί τον υπόκοσμο του cyber crime, αποτελεί κεντρικό σημείο έρευνας των διωκτικών αρχών τόσο στην Κύπρο, όσο και διεθνώς. Ωστόσο η παρουσία εγχώριας εγκληματικότητας στο Dark Web για την ώρα φαίνεται να είναι περιορισμένη.
Ανδρέας Αναστασιάδης-Διευθυντής Υποδιεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
"Το σκοτεινό δίκτυο χρησιμοποιείται για να παρέχεται στους δράστες ανωνυμία. Με συντονισμένες επιχειρήσεις της Europol και του FBI, αντιμετωπίσαμε τέτοιους είδους οργανωμένους εγκληματίες του σκοτεινού διαδικτύου"
Τρομοκρατία
Στον χείμαρρο της ανωνυμίας του διαδικτύου έχει βρει καταφύγιο ακόμη μία σοβαρή μορφή εγκλήματος, αυτή της τρομοκρατίας. Από τα τρία βασικά στάδια της τρομοκρατικής δράσης: στρατολόγηση, προετοιμασία και εκτέλεση, τα δύο πρώτα διενεργούνται ως επί το πλείστον μέσω διαδικτύου.
Ρητορική μίσους
Αυξημένη εξάλλου και η παρουσία περιστατικών ρητορικής μίσους και διάδοσής της από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Προθέσεις αυτοχειρίας
Κραυγές απόγνωσης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Απόγνωση που μπορεί να οδηγήσει κάποιους ακόμη και στο απονενοημένο διάβημα.
Την τελευταία δεκαετία η Υποδιεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος αντιμετώπισε 74 τέτοιες υποθέσεις και μάλιστα με απόλυτη επιτυχία.
Ανδρέας Αναστασιάδης-Διευθυντής Υποδιεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
"Από το 2013 μέχρι σήμερα είχαμε 74 περιπτώσεις. Ευτυχώς δεν υπήρξε οποιαδήποτε υλοποίηση της πρόθεσης αυτής, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις προλάβαμε στο παρά πέντε τετοιες προθέσεις"
Η πρώτη γραμμή
Στην υποδιεύθυνση ηλεκτρονικού εγκλήματος επί καθημερινής βάσεως από τις 7 το πρωί μέχρι και τις 7 το βράδυ λειτουργεί υπηρεσία άμεσης ανταπόκρισης προς το κοινό για οτιδήποτε το απασχολεί σε σχέση με το ηλεκτρονικό έγκλημα. Για τον ίδιο σκοπό λειτουργεί και η ιστοσελίδα www.cyberalert.cy όπου οι επισκέπτες μπορούν να βρουν πλατφόρμα υποβολής παραπόνων. Στην πλατφόρμα αυτή υποβάλλονται κάθε χρόνο 1500-2000 παράπονα.
Δικανική ανάλυση
Στρατηγείο της ΥΗΕ, το δικανικό εργαστήριο, εκεί όπου εξετάζονται και αναλύονται τα πάντα, από ηλεκτρονικά δεδομένα υποθέσεων που απασχολούν την κυπριακή Αστυνομία, μέχρι παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο της διαδικτυακής εγκληματικότητας παγκοσμίως.
Στέφανος Απέητος-Δικανικός Αναλυτής ΥΗΕ
"Σκοπός του δικανικού εργαστηρίου της ΥΗΕ είναι η εξασφάλιση ηλεκτρονικών δεδομένων από όλες τις υποθέσεις που απασχολούν την Αστυνομία, η εξέτασή τους και η παρουσίαση του υλικού ενώπιον δικαστηρίου εφόσον χρειαστεί"
Όσο βρισκόμασταν με την κάμερα του AlphaNews.Live στο δικανικό εργαστήριο της ΥΗΕ, καταγράφονταν στις ΗΠΑ 205 κυβερνοεπιθέσεις το δευτερόλεπτο!
Από την άλλη, οι άνθρωποι της δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος καλούνται καθημερινά να έρθουν σε επαφή με υλικό που ξεπερνά σε σκληρότητα και διαστροφή ακόμη και την πιο νοσηρή φαντασία.
Ανακριτική
Σημαντικό κομμάτι στην εξιχνίαση του ηλεκτρονικού εγκλήματος, όπως και κάθε είδους εγκλήματος, αποτελεί η ανακριτική διαδικασία.
Στην περίπτωση ωστόσο του cyber crime, και όταν η υπό έρευνα υπόθεση αφορά σεξουαλική κακοποίηση παιδιού, οι ανακριτές καλούνται να διαχειριστούν με λεπτούς χειρισμούς, εκτός από τον θύτη, και ένα ευάλωτο παιδί-θύμα.
Μαρία Πενταλιώτου-Ανακρίτρια Κλάδου Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της ΥΗΕ
"Είναι ένα από τα δυσκολότερα κομμάτια της διαδικασίας. Έχουμε εκπαιδευτεί γι' αυτό. Αφού αναγνωρίσουμε τα στοιχεία του παιδιού, προχωράμε σε συνάντηση με το παιδί σε συνεργασία και με άλλους ειδικούς. Εκεί καλείται το παιδί να μας πει τι έχει συμβεί και κάτω από ποιες συνθήκες έχει συμβεί ότι έχει συμβεί. Είναι μία αρκετά δύσκολη διαδικασία"
Καθοριστικός σε κάθε περίπτωση όπως σημειώνουν οι αστυνομικοί της ΥΗΕ, είναι ο παράγων χρόνος.
Μαρία Πενταλιώτου-Ανακρίτρια Κλάδου Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της ΥΗΕ
"Στη διερεύνηση οποιασδήποτε υπόθεσης, χρειάζεται να γίνεται σύντομα. Ο χρόνος είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για το τι θα ακολουθήσει, τόσο για τον θύτη, όσο και για το θύμα, αλλά και για την Αστυνομία"
