Η άμεση επιβολή διοικητικού προστίμου και κυρώσεων, από την Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή του Υπουργείου Εμπορίου, χωρίς να αναμένεται να υποβληθεί και να εξεταστεί ιεραρχική προσφυγή, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αλλαγές του νόμου για την Προστασία των Καταναλωτών, ο οποίος ψηφίστηκε πριν τη διάλυση της Βουλής για τις βουλευτικές εκλογές, δήλωσε η Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Νατάσα Πηλείδου, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι «ο καταναλωτής έχει τώρα τη δυνατότητα αποζημίωσης» σε σχέση με την αγορά ενός προϊόντος ή υπηρεσίας, σε αντίθεση με προηγουμένως που «υπήρχε μόνο η δυνατότητα επιβολής κυρώσεων στην επιχείρηση».
Αυτό «διευκολύνει τη θέση μας αλλά και τις εξουσίες της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή (ΥΠΚ)» του Υπουργείου Εμπορίου, είπε η κ. Πηλείδου στο πλαίσιο διάσκεψης Τύπου για την παρουσίαση του νέου ενοποιημένου νομοθετικού πλαισίου, το οποίο ενδυναμώνει την προστασία των καταναλωτών.
Ταυτόχρονα, η κ. Πηλείδου αναφέρθηκε στην ετοιμασία νομοσχεδίου που αφορά αυτή τη φορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το οποίο βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία του κράτους για νομοτεχνικό έλεγχο.
Πέραν αυτού, συνέχισε, με το νέο νόμο για την προστασία του καταναλωτή η ΥΠΚ «έχει και τη δυνατότητα άμεσης επιβολής απαγορευτικού διατάγματος», ενώ σε σχέση με την ιεραρχική προσφυγή, η κ. Πηλείδου είπε ότι «τίθενται και κάποια χρονοδιαγράμματα (εντός 30 ημερών κάποιος καταστηματάρχης ή επιχείρηση πρέπει να υποβάλει την προσφυγή και ο Υπουργός έχει 90 ημέρες να την εξετάσει) που επιτρέπουν να είμαστε πολύ πιο αποτελεσματικοί».
Ο σχετικός νόμος, ο οποίος ενσωματώνει επτά νομοθεσίες που ρυθμίζουν τα οικονομικά συμφέροντα των καταναλωτών, αναμένεται να δημοσιευθεί σήμερα ή αύριο στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας και να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή και περιλαμβάνει μια σειρά από νέες πρόνοιες, οι οποίες κατοχυρώνουν τους καταναλωτές σε θέματα που άπτονται της προστασίας των οικονομικών τους συμφερόντων, αλλά και του αναφαίρετου δικαιώματός τους να έχουν την ορθή και ακριβή ενημέρωση πριν λάβουν την απόφαση να προβούν σε μία συναλλαγή.
«Ο καταναλωτής δεν είχε τις θεραπείες που έχει τώρα στην διάθεση του που είναι και η αποζημίωση και ενδεχομένως ο τερματισμός ή επιπτώσεις πάνω στην σύμβαση όπως και η αλλαγή της τιμής του προϊόντος ή της υπηρεσίας», υπογράμμισε.
Αναφορικά με την ενημέρωση του καταναλωτή από μια επιχείρηση, η Υπουργός Εμπορίου είπε ότι «στις περιόδους εκπτώσεων πρέπει να αναγράφεται η τιμή έκπτωσης αλλά και η προηγούμενη τιμή, ούτως ώστε να μπορούμε όλοι να συγκρίνουμε την ακριβή τιμή με την προηγούμενη τιμή», ενώ σε σχέση με τα καταστήματα παροχής υπηρεσίας, ανέφερε ότι «πρέπει να παρέχουν τιμοκατάλογο πλέον».
Είπε ακόμη ότι «όλες οι επιχειρήσεις πολύ ξεκάθαρα πρέπει να ενημερώνουν για την πολιτική επιστροφής προϊόντων με τρόπο ο οποίος να είναι αντιληπτός στον καταναλωτή».
Η κ. Πηλείδου, αφού ευχαρίστησε τα κοινοβουλευτικά κόμματα για τη συνεργασία τους αλλά και την Επιτροπή Εμπορίου της Βουλής για την εργασία που επιτέλεσε επί μήνες με το Υπουργείο Εμπορίου «για να βρεθεί η κοινή συνισταμένη», είπε ότι «είναι καίριας σημασίας η ενημέρωση των καταναλωτών και των εμπορευόμενων για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που επιβάλλει ο νόμος, γιατί χωρίς την ενεργή συμμετοχή τους δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί ούτε η επαρκής εφαρμογή του ούτε η βελτίωση των συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού, αλλά ούτε και η αναβάθμιση του επιπέδου της προστασίας του καταναλωτή».
Τέλος, ευχαρίστησε και τον Χρηματοοικονομικό Επίτροπο Παύλο Ιωάννου, ο οποίος ετοίμασε ένα παράλληλο νομοσχέδιο το οποίο αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ο Αναπληρωτής Διευθυντής της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή Αντώνης Ιωάννου είπε ότι στόχος του νομοσχεδίου είναι μεν η προστασία του καταναλωτή αλλά «και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης μεταξύ του καταναλωτή και των επιχειρήσεων», προσθέτοντας ότι «είμαστε συνεργάτες με τις επιχειρήσεις και θέλουμε η εσωτερική αγορά να είναι αποδοτική».
Απαριθμώντας τις βασικές αλλαγές που επέρχονται με την εφαρμογή της νομοθεσίας, ο κ. Ιωάννου είπε μεταξύ άλλων ότι καταργείται η αυτοδίκαιη αναστολή είσπραξης διοικητικού προστίμου, για σκοπούς διαφύλαξης της αποτρεπτικότητας της ποινής και ως εκ τούτου και ο παραβάτης γνωρίζει ότι το πρόστιμο καθίσταται πληρωτέο με την επιβολή του, ενώ η ΥΠΚ έχει την εξουσία λήψης μέτρων για έκδοση απαγορευτικού διατάγματος, ώστε να καθίσταται δυνατή η άμεση άρση μιας παράβασης (π.χ. άμεση παύση μιας παραπλανητικής διαφήμισης) και πλέον η άσκηση ιεραρχικής προσφυγής ενώπιον της Υπουργού θα πρέπει να πραγματοποιείται εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης στον παραβάτη, με υποχρέωση λήψης απόφασης από αυτήν εντός 90 ημερών.
Ανέφερε επίσης ότι δίνεται η δυνατότητα στον καταναλωτή, του οποίου τα οικονομικά συμφέροντα έχουν θιγεί συνεπεία οποιασδήποτε παράβασης των προνοιών του Νόμου, να εγείρει αγωγή ενώπιον αρμόδιου Δικαστηρίου για αποκατάσταση ή επανόρθωση της βλάβης που έχει υποστεί, ενώ εισάγεται η δυνατότητα αγοράς αγαθών ή υπηρεσιών από λειτουργούς της ΥΠΚ, ακόμη και με καλυμμένη ταυτότητα (mystery shopping), με σκοπό τον εντοπισμό τυχόν παραβάσεων και τη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων.
Επιπλέον, ο κ. Ιωάννου είπε ότι αλλάζει ο τρόπος αναγραφής τιμών σε περίοδο εκπτώσεων. Πρέπει να αναγράφονται τόσο η νέα μειωμένη τιμή όσο και η προηγούμενη και εισάγεται υποχρέωση των καταστημάτων παροχής υπηρεσιών (π.χ. κουρεία, κομμωτήρια, γυμναστήρια) όπως αναρτούν τιμοκατάλογο με τις τιμές των βασικών υπηρεσιών που προσφέρουν.
Ανέφερε επίσης ότι η νομοθεσία προνοεί δύο χρόνια εγγύηση για τα καινούργια αγαθά και ότι αποτελεί πλέον υποχρέωση εκ μέρους του πωλητή να ενημερώνει γραπτώς τον καταναλωτή για την πολιτική επιστροφών και αλλαγών των καταστημάτων, καθώς και για το δικαίωμα νόμιμης εγγύησης.
Είπε ακόμη ότι έχει αυξηθεί σε ένα χρόνο (από έξι μήνες) η υποχρέωση του πωλητή να δεχτεί επιστροφή προϊόντος ως ελαττωματικό, χωρίς ο καταναλωτής να πρέπει να αποδείξει ότι το ελάττωμα δεν είναι αποτέλεσμα κακής χρήσης από τον ίδιο και πρόσθεσε πως το χρονικό διάστημα κατά το οποίο το προϊόν βρίσκεται στην κατοχή του πωλητή για σκοπούς επισκευής, εξαιρείται της χρονικής διάρκειας της νόμιμης εγγύησης.
Ενημερώνοντας πιο πρακτικά για τις πρόνοιες του νέου νόμου και για το πως μπορεί να προστατευτεί καλύτερα ο καταναλωτής, ο κ. Ιωάννου έφερε ως παράδειγμα σε σχέση με την αθέμιτη εμπορική πρακτική ότι κατάστημα πώλησης ηλεκτρονικών ειδών, δηλώνει ψευδώς ότι κάποιο προϊόν θα είναι διαθέσιμο μόνο για την περίοδο του Black Friday σε κάποια συγκεκριμένη τιμή, με αποτέλεσμα να ασκείται πίεση στον καταναλωτή να λάβει βεβιασμένη απόφαση συναλλαγής. «Αυτό συνιστά παραπλανητική πράξη, η οποία ενδεχομένως να δικαιολογεί την επιβολή διοικητικού προστίμου», σημείωσε.
Αναφορικά με τις εξ αποστάσεως αγορές, ο Αναπληρωτής Διευθυντής της ΥΠΚ έφερε ως παράδειγμα καταναλωτή που αγοράζει από το διαδίκτυο είδη υπόδησης, τα οποία όταν παραλαμβάνει διαπιστώνει ότι είτε δεν του ταιριάζουν είτε δεν του κάνουν είτε απλά δεν του αρέσουν.
«Δικαιούται μέσα σε 14 ημέρες να υπαναχωρήσει από την εξ αποστάσεως σύμβαση, επιστρέφοντας το προϊόν χωρίς να είναι υποχρεωμένος να αναφέρει τους λόγους επιστροφής και χωρίς καμία επιβάρυνση», ανέφερε και πρόσθεσε πως «το συγκεκριμένο δικαίωμα πρέπει να γίνεται γνωστό στον καταναλωτή κατά τη στιγμή της αγοράς, παρέχοντάς του επίσης το έντυπο υπαναχώρησης».
Σε σχέση με τις εγγυήσεις, ο κ. Ιωάννου είπε ότι καταναλωτής έχει αγοράσει κινητό τηλέφωνο το οποίο εντός 12 μηνών παρουσιάζει πρόβλημα λειτουργίας, χωρίς ο καταναλωτής να έχει κάνει κακή χρήση.
Ανέφερε ότι «ο έμπορος θα πρέπει να αποκαταστήσει τη συμμόρφωση του αγαθού είτε επισκευάζοντάς το χωρίς επιβάρυνση είτε αντικαθιστώντας το είτε επιστρέφοντας στον καταναλωτή μέρος ή όλο το ποσό που είχε πληρώσει» και πρόσθεσε πως «αν το κινητό τηλέφωνο παρουσιάσει πρόβλημα μετά τους 12 μήνες έως και τους 24 μήνες που εμπίπτουν στην εγγύηση, τότε ο καταναλωτής θα πρέπει να αποδείξει ότι δεν έχει κάνει κακή χρήση για να ισχύσουν οι πιο πάνω θεραπείες».
Καταχρηστικές ρήτρες
Αναφορικά με καταχρηστικές ρήτρες μεταξύ άλλων σε δανειακές συμβάσεις, συμβάσεις αγοράς ακινήτων από εταιρείες ανάπτυξης γης και οικοδομών, ασφαλιστήρια συμβόλαια, συμβόλαια υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών, ο κ. Ιωάννου έφερε ως παράδειγμα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα το οποίο περιλαμβάνει στις δανειακές συμβάσεις που συνάπτει με τους καταναλωτές, συγκεκριμένη ρήτρα που του επιτρέπει π.χ. να τροποποιεί μονομερώς τους όρους της σύμβασης, χωρίς σοβαρό λόγο ο οποίος να προβλέπεται στη σύμβαση.
Ανέφερε ότι αυτό θεωρείται καταχρηστική ρήτρα, διότι δημιουργεί σε βάρος του καταναλωτή σημαντική ανισότητα ανάμεσα στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις των μερών που απορρέουν από τη σύμβαση και πρόσθεσε ότι «εάν μετά από καταγγελία ή κατόπιν αυτεπάγγελτης έρευνας της ΥΠΚ διαπιστωθεί το πιο πάνω, η Υπηρεσία έχει τη δυνατότητα επιβολής διοικητικού προστίμου, το οποίο είναι άμεσα πληρωτέο».
Ερωτηθείς αν τα ποσά των προστίμων θα είναι αποτρεπτικά, ο κ. Ιωάννου είπε ότι το θέμα συζητήθηκε πάρα πολύ στη Βουλή και πρόσθεσε ότι μέχρι τώρα το μέγιστο ποσό που μπορούσε να επιβάλει η Υπηρεσία ήταν 500.000 ευρώ, με το μέγιστο ποσό που έχει επιβληθεί μέχρι σήμερα να είναι οι 200.000 ευρώ.
Ανέφερε ότι «αυτή τη στιγμή μεταφέρθηκαν οι πρόνοιες προηγούμενων νομοθεσιών χωρίς να αυξήσουμε το ανώτατο όριο προστίμου» και πρόσθεσε ότι «αν στην πορεία φανεί ότι το πρόστιμο αυτό δεν είναι αποτρεπτικό, υπάρχει η δυνατότητα να αυξηθεί με τη νέα τροποποίηση που θα πρέπει να γίνει διότι θα πρέπει να προσθέσουμε κάποιο εναρμονιστικό».
