Σε μια εποχή όπου η παραπληροφόρηση εξαπλώνεται ταχύτερα από ποτέ, το fact-checking μοιάζει να δίνει μια άνιση μάχη. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των οργανισμών που εργάζονται για την αποκάλυψη της αλήθειας πίσω από τα ψευδή δημοσιεύματα, οι κακόβουλοι παράγοντες φαίνεται να διατηρούν το πλεονέκτημα — παραμένοντας πάντα ένα βήμα μπροστά.

Το ερώτημα, πλέον, δεν είναι μόνο αν οι πολίτες διαβάζουν τις έρευνες επαλήθευσης, αλλά και αν αυτές καταφέρνουν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά τους. Πόσοι γνωρίζουν ποια είναι σήμερα τα κυρίαρχα ψευδή αφηγήματα που προσπαθούν να αποδομήσουν οι ευρωπαϊκές ομάδες fact-checking; Και κυρίως: μήπως το παραδοσιακό μοντέλο των μακροσκελών, ερευνητικών αναφορών έχει κουράσει το κοινό;

Η τεχνητή νοημοσύνη στο επίκεντρο της αλλαγής

Ενώ τα κράτη παγκοσμίως επενδύουν δισεκατομμύρια στην Τεχνητή Νοημοσύνη — με τις ΗΠΑ να δαπανούν 1,6 δισ. δολάρια το 2023 — η δημόσια συζήτηση επικεντρώνεται στη γενετική τεχνητή νοημοσύνη (Generative AI), τη δύναμη πίσω από εργαλεία όπως το ChatGPT.

Στον χώρο της δημοσιογραφίας, η χρήση της AI ανοίγει νέους ορίζοντες: από τη γρήγορη παραγωγή περιεχομένου μέχρι την ανάλυση δεδομένων. Ιδιαίτερα στη δημοσιογραφία δεδομένων (data journalism), η επίδραση της τεχνολογίας αυτής είναι καθοριστική. Η δυνατότητα επεξεργασίας τεράστιων όγκων πληροφοριών, εντοπισμού προτύπων, σύνοψης εγγράφων, μεταγραφής ή μετατροπής αρχείων σε αναγνώσιμες μορφές, δίνει νέα ώθηση σε κάθε ερευνητικό εγχείρημα.

Fact-checking στην εποχή της AI

Η εταιρεία ATC επιχειρεί να φέρει το fact-checking στο επίκεντρο αυτής της μετάβασης. Μέσα από μια νέα, συνεργατική πλατφόρμα, οι δημοσιογράφοι και οι επαληθευτές ειδήσεων καλούνται να συμπληρώνουν τα κρίσιμα στάδια της διαδικασίας ελέγχου μιας είδησης — από τη συλλογή των στοιχείων μέχρι την τελική αξιολόγηση.

Με τη βοήθεια της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης, η πλατφόρμα μετατρέπει αυτό το σύνολο δεδομένων σε ένα αυτόματα διαμορφωμένο, αλλά πλήρως επεξεργάσιμο, κείμενο αναφοράς. Το αποτέλεσμα είναι ένα fact-checking report έτοιμο για δημοσίευση — σύντομο, περιεκτικό και εύπεπτο για το κοινό.

Παράλληλα, έχει δημιουργηθεί ένα νέο ευρωπαϊκό αρχείο επαληθεύσεων, που καλύπτει το δίκτυο EDMO και περιλαμβάνει εργασίες από 27 χώρες της Ευρώπης. Κάθε οργάνωση μπορεί να τροφοδοτεί το αρχείο με το έργο της, το οποίο στη συνέχεια συνοψίζεται με τη χρήση AI, διευκολύνοντας τη διάδοση των αποτελεσμάτων σε ευρύτερο κοινό.

Από το περιθώριο στο κέντρο της δημόσιας συζήτησης

Οι πρωτοβουλίες αυτές έχουν έναν κοινό στόχο: να ανανεώσουν το ενδιαφέρον του κοινού για την επαλήθευση πληροφοριών και να εντάξουν το fact-checking στη ροή των καθημερινών δημόσιων συζητήσεων.

Εάν η τεχνητή νοημοσύνη καταφέρει να επιταχύνει και να απλοποιήσει τη διαδικασία παραγωγής ποιοτικών αναφορών, το γεγονός αυτό θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τη στάση της κοινωνίας απέναντι στην παραπληροφόρηση — καθιστώντας την επαλήθευση όχι απλώς ένα «αναγκαίο κακό», αλλά ένα εργαλείο δημοκρατίας που προστατεύει την αλήθεια και ενισχύει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και στα μέσα ενημέρωσης.

Όλα τα παραπάνω επισημαίνει ο Christos Gavalas, Δημοσιογράφος & Fact-Checking Manager στην ATC, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος IQ Media, που στοχεύει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πολιτών απέναντι στην παραπληροφόρηση και στη σύνδεση της δημοσιογραφίας με τα εργαλεία της νέας ψηφιακής εποχής.

*Το έργο «IQ Media» υλοποιείται με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι απόψεις και οι γνώμες που διατυπώνονται εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών και δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Η Ευρωπαϊκή Ενωση και ο EACEA δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για τις εκφραζόμενες απόψεις. Η παραπάνω δημοσίευση συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. στο πλαίσιο του προγράμματος “IQ Media: a collaborative framework towards business transformation, Innovation, Quality journalism, and advanced digital skills in the Media environment covering Greece, Cyprus, France, and Portugal.” -“IQMedia” με ΑΡΙΘΜΟ ΣΥΜΒΑΣΗΣ 101112285