Εύκολο ή δύσκολο ήταν το γραπτό των Νέων Ελληνικών στις Παγκύπριες Εξετάσεις; Ρωτήσαμε το Chat GPT και του ζητήσαμε να λύσει το δοκίμιο.
«Το γραπτό δεν ήταν “παγίδα”, αλλά δεν ήταν και εντελώς εύκολο. Ήταν καλοστημένο, ισορροπημένο, με ευκρινή ζητούμενα, αλλά απαιτούσε κριτική σκέψη, γλωσσική ακρίβεια και βαθιά κατανόηση της λογοτεχνίας.»
Του στείλαμε το γραπτό και όντως έδωσε απαντήσεις ως εξής:
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Α.Ι.1. Περίληψη (120-140 λέξεις)
Το κείμενο αναλύει τις επιπτώσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) στην εκπαίδευση. Παρουσιάζει τις δυνατότητές της, όπως την εξατομίκευση της μάθησης, την αυτοματοποιημένη αξιολόγηση και την παροχή αναλύσεων, που συμβάλλουν στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Παράλληλα, επισημαίνονται ηθικά ζητήματα, όπως η προστασία των δεδομένων, η αλγοριθμική προκατάληψη και ο περιορισμός της αυτονομίας των εκπαιδευτικών. Ο συγγραφέας συσχετίζει αυτά τα διλήμματα με τις αξίες της ελληνικής φιλοσοφίας, δίνοντας έμφαση σε έννοιες όπως η γνώση, η ηθική και η ανθρώπινη ανάπτυξη. Τονίζει την ανάγκη για κριτική αξιολόγηση της χρήσης της ΤΝ, ώστε να μην υποβαθμιστούν σημαντικές δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη και η δημιουργικότητα.
Α.Ι.2. Τρόπος και μέσο πειθούς (4η παράγραφος)
Ο τρόπος πειθούς είναι επίκληση στη λογική, καθώς ο συγγραφέας παραθέτει παραδείγματα για να αποδείξει τη μεροληψία της ΤΝ (π.χ. σύστημα εισαγωγής σε πανεπιστήμια που ενισχύει κοινωνικές ανισότητες).
Το αντίστοιχο μέσο πειθούς είναι το παράδειγμα: «εάν ένα αυτοματοποιημένο σύστημα εισαγωγής σε Πανεπιστήμια… μπορεί να συνεχίσει να ευνοεί τις προνομιούχες ομάδες…».
Α.Ι.3. Δύο τρόποι επαναστατικής αλλαγής στην εκπαίδευση
- Εξατομίκευση της μάθησης μέσω προσαρμοστικών πλατφορμών.
- Αυτοματοποιημένη βαθμολόγηση, που μειώνει τον φόρτο των εκπαιδευτικών και παρέχει άμεση ανατροφοδότηση.
Α.Ι.4. Σκοπός χρήσης α΄ πληθυντικού προσώπου
Η χρήση του α΄ πληθυντικού:
- Ενισχύει τη συλλογικότητα, εμπλέκοντας τον αναγνώστη στη συζήτηση.
- Δημιουργεί αίσθημα κοινής ευθύνης, δείχνοντας ότι οι ηθικές προκλήσεις μάς αφορούν όλους.
Α.Ι.5. Δύο λόγοι για ταχεία αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος
- Η τεχνολογική πρόοδος απαιτεί την ενσωμάτωση νέων εργαλείων και μεθόδων για πιο αποτελεσματική και εξατομικευμένη μάθηση.
- Οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές δημιουργούν την ανάγκη για καλλιέργεια νέων δεξιοτήτων (κριτική σκέψη, ψηφιακός γραμματισμός), που το παραδοσιακό σύστημα δεν καλύπτει επαρκώς.
Α.Ι.6. Συνώνυμα λέξεων
α. παροχή → ii. προσφορά
β. ενισχύοντας → i. εντείνοντας
Α.Ι.7. Ανάλυση λέξεων στα συνθετικά μέρη
α. μεροληψίας = μερο- + -ληψία
(πρόθεση «μέρος» + «λαμβάνω»)
β. δημιουργεί = δημιουργ- + -εί
(δημιουργ(ός) + κατάληξη ρήματος)
Α.Ι.8. Πίνακας με παράγωγα ουσιαστικά και επίθετα
| ΡΗΜΑ | ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ | ΕΠΙΘΕΤΟ |
|---|---|---|
| εγείρει | εγερτήριο | εγερτικός |
| φέρουν | προσφορά / φόρος | φορητός / φερτός |
Β1. Οδ. Ελύτης – Άσμα ι’ (Το Άξιον Εστί)
α) Ταύτιση ποιητικού υποκειμένου με την πατρίδα (μον. 6)
- «Της πατρίδας μου πάλι / μες στις πέτρες άνθισα» → Το υποκείμενο αυτοπαρουσιάζεται ως αναγεννημένο μέσα στον τόπο του, υπονοώντας πλήρη ταύτιση με τη γη και την ιστορία της πατρίδας.
- «και μεγάλωσα / με φως / ξεπληρώνω / Των φονιάδων το αίμα» → Δηλώνεται ότι με την ύπαρξή του εκπληρώνει χρέος απέναντι στην πατρίδα, επισφραγίζοντας την ένωση του ατομικού με το συλλογικό.
β) Συναισθηματική κατάσταση & σχήματα λόγου (μον. 6)
Η συναισθηματική κατάσταση στην πρώτη στροφή είναι πόνος και θλίψη, συνυφασμένη με βαθιά αγάπη και υπαρξιακή φθορά.
Σχήματα λόγου:
- Μεταφορά: «της αγάπης αίματα» – αποδίδει στην αγάπη ένταση και θυσία.
- Υπερβολή/Οξυμωρία: «χαρές ανείδωτες» – τονίζει το ανεκπλήρωτο και το ματαιωμένο.
Β2. Γ.Φ. Πιερίδης & Ρ. Ρούφος – Θυσία Αρτέμη & Λευτέρη
α) Σύγκριση Πετρή και παππού (μον. 6)
- Ο Πετρής αντιδρά με σιωπηλή οργή και εσωτερική πνευματική ανάταση: δε φωνάζει, δε θρηνεί, συγκρατεί τη γυναίκα του και ζει μια “μεταρσιωμένη” εμπειρία.
- Ο παππούς του Λευτέρη αντιδρά συλλογικά και ηρωικά: παρίσταται ψύχραιμος, απαγγέλλει έναν επικό αποχαιρετισμό και μετατρέπεται σε σύμβολο αρχαιοπρεπούς αξιοπρέπειας και συνέχειας της παράδοσης.
Και οι δύο ενσαρκώνουν την ήρεμη αξιοπρέπεια και τη συνείδηση ιστορικής ευθύνης, χωρίς συναισθηματικές εκρήξεις.
β) Κοινοί αφηγηματικοί τρόποι (μον. 4)
- Διάλογος – προφορική αναγγελία: Στον Πορτοκαλόκηπο, το παιδί αφηγείται τον θάνατο του Αρτέμη. Στη Χάλκινη Εποχή, η μαγείρισσα περιγράφει με λυγμούς τη σκηνή.
- Οπτική γωνία τρίτου προσώπου με συναισθηματικό βάθος: Και στα δύο αποσπάσματα αποδίδεται το τραγικό γεγονός μέσα από τις αντιδράσεις άλλων προσώπων, μεταφέροντας συγκίνηση και ένταση.
Β3. Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος – Έρση (μον. 8)
Η Έρση σκιαγραφείται ως ευαίσθητη, συμπονετική και ηθικά ώριμη. Φροντίζει αφοσιωμένα τον Άγγελο, του συμπαραστέκεται πρακτικά και συναισθηματικά, παρά τις δυσκολίες.
Επιπλέον, με τη βαθιά κοινωνική της ενσυναίσθηση, εκφράζει προβληματισμό για τους κατατρεγμένους της κοινωνίας (χτικιασμένους, πρόσφυγες, φτωχούς). Η φράση της «λίγη ανθρωπιά μάς χρειάζεται…» φανερώνει ηθική συγκρότηση, κοινωνική ευθύνη και ανθρωπιστικό όραμα, πέρα από απλοϊκές ιδεολογικές «διορθώσεις».
Α.ΙΙ – Παραγωγή γραπτού λόγου (μον. 40)
📌 Θέμα:
«[…] Αν δεν είμαστε προσεκτικοί, η εκπαίδευση μπορεί να γίνει υπερβολικά μηχανοποιημένη, δίνοντας προτεραιότητα στην αποδοτικότητα και τις μετρήσεις απόδοσης έναντι της ανάπτυξης της κριτικής σκέψης, της δημιουργικότητας και της ηθικής κρίσης…»
Άρθρο για σχολική ιστοσελίδα
Τίτλος:
Τεχνητή Νοημοσύνη στην Εκπαίδευση: Μηχανές ή Άνθρωποι;
Η ραγδαία εξάπλωση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) προκαλεί εύλογα ερωτήματα σχετικά με τη θέση της στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αναμφίβολα, η τεχνολογία προσφέρει πρωτοφανείς δυνατότητες εξατομικευμένης μάθησης, βελτιωμένων αξιολογήσεων και άμεσης ανατροφοδότησης. Ωστόσο, υπάρχει ο κίνδυνος η εκπαίδευση να μετατραπεί σε μια απρόσωπη, μηχανοποιημένη διαδικασία που θα δίνει προτεραιότητα στους αριθμούς και τις μετρήσεις, παραμερίζοντας τον άνθρωπο.
Η μάθηση, όμως, δεν είναι απλώς η αποστήθιση ή η επίτευξη υψηλών επιδόσεων. Είναι καλλιέργεια, διάλογος, διαμόρφωση χαρακτήρα και συνείδησης. Η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η συναισθηματική νοημοσύνη και η ηθική κρίση δεν μπορούν να αναπτυχθούν αποκλειστικά μέσω αλγορίθμων. Αν η τεχνολογία χρησιμοποιηθεί άκριτα, κινδυνεύουμε να αποδυναμώσουμε τη ζωντανή, ανθρώπινη σχέση μεταξύ μαθητή και εκπαιδευτικού.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος του εκπαιδευτικού αποκτά νέο και σύνθετο περιεχόμενο. Οφείλει όχι να απορρίψει την ΤΝ, αλλά να τη διαχειριστεί με σύνεση και ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
1. Παιδαγωγική διαμεσολάβηση της τεχνολογίας
Ο εκπαιδευτικός πρέπει να λειτουργεί ως φίλτρο ανάμεσα στον μαθητή και το ψηφιακό περιβάλλον. Δεν είναι πια απλός μεταδότης γνώσης, αλλά καθοδηγητής που ερμηνεύει, επεξηγεί και διαμορφώνει νοηματοδότηση μέσα από τα τεχνολογικά εργαλεία. Έτσι, η μάθηση γίνεται ουσιαστική και όχι παθητική.
2. Ενίσχυση δεξιοτήτων του 21ου αιώνα
Πέρα από τις γνώσεις, ο εκπαιδευτικός καλείται να καλλιεργήσει δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη, η επίλυση προβλημάτων, η συνεργασία και η ηθική ευθύνη. Αυτά δεν μεταδίδονται μέσω chatbot ή quiz, αλλά μέσα από διάλογο, παραδείγματα και βιωματική μάθηση. Είναι ο ίδιος πρότυπο.
3. Καλλιέργεια ψηφιακού γραμματισμού και ηθικής τεχνολογικής συνείδησης
Οι μαθητές πρέπει να μάθουν να χρησιμοποιούν την ΤΝ υπεύθυνα: να αμφισβητούν τις πληροφορίες, να αναγνωρίζουν αλγοριθμικές προκαταλήψεις, να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να ανοίξει τέτοιες συζητήσεις στην τάξη και να δημιουργήσει ένα περιβάλλον ψηφιακής ωριμότητας.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμος σύμμαχος στην εκπαίδευση, εφόσον αξιοποιηθεί με ορθή παιδαγωγική καθοδήγηση και ανθρώπινη επίγνωση. Ο εκπαιδευτικός είναι εκείνος που θα εξισορροπήσει τις δυνάμεις της και θα εξασφαλίσει ότι η παιδεία θα συνεχίσει να υπηρετεί τον άνθρωπο και όχι το αντίστροφο.
Η πρόκληση του μέλλοντος είναι εδώ. Και η απάντηση βρίσκεται όχι στην τεχνολογία, αλλά στη σοφή χρήση της.
