Γράφει ο Παναγιώτης Χατζηαποστόλου
p.hadjiapostolou@alphacyprus.com.cy
Ανοιχτό αφήνει το ενδεχόμενο να γίνονται παράνομα πληρωμές για λογαριασμό των υποψηφίων βουλευτών από τρίτους ή/και από πολιτικά κόμματα, χωρίς αυτές να προσμετρούν για σκοπούς ελέγχου της τήρησης του ορίου εξόδων των υποψηφίων, ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας Οδυσσέας Μιχαηλίδης.
Αυτό προκύπτει από τα ευρήματα της έκθεσης την οποία δημοσιοποίησε χθες η Ελεγκτική Υπηρεσίας με τίτλο «Έλεγχος εκθέσεων εκλογικών εξόδων υποψήφιων για τις εκλογές μελών της Βουλής των Αντιπρόσωπων που διεξήχθησαν στις 30.5.2021». Ως εκ τούτου ο Γενικός Ελεγκτής της Δημοκρατίας εισηγείται, την όσο το δυνατόν συντομότερη προώθηση νομοσχεδίου το οποίο θα αποσκοπεί στην αναθεώρηση και εκσυγχρονισμό των νομοθεσιών σχετικά με τα διαφημιστικά έξοδα των υποψηφίων βουλευτών, ώστε αυτές να εναρμονιστούν, διευκρινιστούν και να διασφαλίζεται η αποτελεσματική εφαρμογή τους.
Σύμφωνα με την έκθεση, κατά την επισκόπηση των εκθέσεων εκλογικών εξόδων των υποψηφίων, εντοπίστηκαν διάφορες αδυναμίες και παραλείψεις, που αφορούν στην κατάλληλη/ορθή και ομοιόμορφη συμπλήρωσή τους από όλους τους υποψηφίους. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, εντοπίστηκαν σημαντικές αδυναμίες, στο νομοθετικό πλαίσιο, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι ενδεχομένως να γίνονται, παράνομα, πληρωμές για λογαριασμό των υποψηφίων από τρίτους ή/και από πολιτικά κόμματα, χωρίς αυτές να προσμετρούν για σκοπούς ελέγχου της τήρησης του ορίου εξόδων των υποψηφίων.
Δαπάνες που διενεργήθηκαν από τρίτα πρόσωπα/εταιρείες
Κατά τον δειγματοληπτικό έλεγχο των αποδεικτικών στοιχείων που κατέθεσαν οι 24 υποψήφιοι, μαζί με τις εκθέσεις εκλογικών εξόδων που υπέβαλαν, καθώς και την πληροφόρηση από τις συγκεντρωτικές καταστάσεις που λήφθηκαν από τους διαφημιστικούς φορείς για τις υπηρεσίες που προσέφεραν στους υποψήφιους βουλευτές ή για λογαριασμό τους, εντοπίστηκαν περιπτώσεις όπου υπήρξε παραβίαση των προνοιών του άρθρου 45 του περί Εκλογής Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων Νόμου.
Τσιρίδου Φωτεινή/ ΔΗΣΥ - Λεμεσός:
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, διαπιστώθηκε ότι στην πλειονότητά τους οι πληρωμές γίνονταν από τον τραπεζικό λογαριασμό συγκεκριμένου δικηγορικού γραφείου, που φαίνεται να σχετίζεται με την υποψήφια. Επίσης, τιμολόγιο που εκδόθηκε από την εταιρεία MC Digital Media Ltd προς την κα Τσιρίδου, ημερ. 25.6.2021, ύψους €1.275,68, σύμφωνα με την «Κατάσταση λογαριασμού», φαίνεται να εξοφλήθηκε από την εταιρεία Mavromatis Estates στις 25.6.2021. Επίσης, προσκομίστηκε απόδειξη είσπραξης, ημερ. 19.4.2021, που εκδόθηκε από το Κοινοτικό Συμβούλιο Αγίου Τύχωνα προς την εταιρεία MC Digital Media Ltd για το ποσό των €3.145, αναφορικά με «Άδειες Διαφημίσεων σε Billboards».
Χατζημανώλη Γλυκή Μαρίνα/ ΔΗΣΥ - Λεμεσός
Στα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, περιλαμβάνονται τιμολόγια που εκδόθηκαν από την εταιρεία Facebook Ireland Ltd που εκδόθηκαν στο όνομα συγκεκριμένου προσώπου, που φαίνεται να ανήκει στο στενό οικογενειακό περιβάλλον της και πληρώθηκαν με Master Card.Λεωνίδου Πανίκος/ ΔΗΚΟ - Λεμεσός
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, πραγματοποιήθηκαν εξοφλήσεις τιμολογίων από συγκεκριμένο Δικηγορικό Γραφείο, που φαίνεται να σχετίζεται με τον υποψήφιο (11.2.2021 για ποσό €1.190 και 29.4.2021 για ποσό €2.261). Επίσης, τα τιμολόγια που εκδόθηκαν από την εταιρεία Facebook Ireland Ltd εκδόθηκαν στο όνομα συγκεκριμένου προσώπου και Υποψήφιος/Κόμμα Επαρχία Δαπάνες που διενεργήθηκαν από τρίτα πρόσωπα/εταιρείες και δηλώθηκαν από τους υποψηφίους πληρώθηκαν με visa €233,50. Τα ταχυδρομικά τέλη πληρώθηκαν από
συγκεκριμένη εταιρεία, που φαίνεται να σχετίζεται με τον υποψήφιο, ύψους €1.101,28.Σταύρου Ελένη/ ΔΗΣΥ - Λεμεσός
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, εκδόθηκε απόδειξη λιανικής πώλησης από την εταιρεία ESHOP CYPRUS Ltd προς συγκεκριμένο πρόσωπο για το ποσό των €180 (οξύμετρο – εισφορά προς το Νοσοκομείο Λεμεσού).Κουντούρης Γιώργος/ ΔΗΚΟ - Λευκωσία
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, σχεδόν όλα τα
τιμολόγια που προσκομίστηκαν εκδόθηκαν προς το πολιτικό κόμμα «Εγώ ο
Πολίτης».Αναστασίου Πάνος/ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ - Λεμεσός
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, εντοπίστηκαν
τιμολόγια που εκδόθηκαν από εταιρείες προς την Maximea Ltd (από Emilio
signs για το ποσό των €2.093,60, MC Digital για €1.190, ΜΙΡΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΛΤΔ για €595, P & E για €1.785 & Triple One για €2.356,20).Διογένους Γιώργος/ ΔΗΣΥ - Λεμεσός
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, εκδόθηκε επιταγή
της εταιρείας OINOESSA Ltd για την εξόφληση του τιμολογίου της εταιρείας
ΜΙΡΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΛΤΔ το οποίο εκδόθηκε προς τον κ. Διογένους για το ποσό των €2.380.Ποιητής Παντελής/ ΔΗΣΥ - Λάρνακα
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, η εταιρεία Medici
Estates Ltd μέσω τραπεζικής πληρωμής εξόφλησε το τιμολόγιο της εταιρείας
SPP Media Ltd το οποίο εκδόθηκε προς τον κ. Ποιητή για το ποσό των €2.975.Οδυσσέως Κωνσταντίνος (Ντίνος)/ ΔΗΣΥ - Αμμόχωστος
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, εκδόθηκαν από την εταιρεία Direct Way Promo Ltd τιμολόγια συνολικής αξίας €6.691,38 προς την Digitrum Media Services. Στην παράγραφο «Εισπράξεις» της έκθεσης δηλώθηκε το όνομα της πιο πάνω εταιρείας για το ποσό των €7.026 για διαφήμιση σε Facebook και άλλο προωθητικό διαφημιστικό υλικό.Σαββίδης Χρύσανθος/ ΔΗΚΟ – Πάφος
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, εκδόθηκαν από την εταιρεία ΠΑΦΩΝΗ Λτδ τέσσερα τιμολόγια προς την εταιρεία DANALIRA συνολικής αξίας €571,20, καθώς επίσης και δύο αποδείξεις είσπραξης για ταχυδρομικά τέλη συνολικής αξίας €1.849,80. Ακόμα η εταιρεία Landas
Colour Ltd έκδωσε προς συγκεκριμένο ιδιωτικό φροντιστήριο, που φαίνεται να σχετίζεται με τον υποψήφιο, τρία τιμολόγια συνολικής αξίας €1.529,15 (εκδόθηκαν 1/2021 δηλαδή εκτός της καθορισμένης προθεσμίας από τη νομοθεσία).Χατζηχαραλάμπους Στέλιος/ ΔΗΚΟ - Λεμεσός
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, όλα τα τιμολόγια εκδόθηκαν προς συγκεκριμένη εταιρεία, που φαίνεται να σχετίζεται με τον υποψήφιο.
Πενηνταέξ Γιώργος/ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ - Λευκωσία
Σύμφωνα με στοιχεία που λήφθηκαν από τη διαφημιστική εταιρεία Polytropo Advertising Ltd, τα τιμολόγια που εκδόθηκαν προς τον κ. Πενηνταέξ συνολικής αξίας €2.975 εξοφλήθηκαν από τον λογαριασμό της συζύγου του.
Ιασωνίδης Ιάσωνας/ΔΗΚΟ - Λάρνακα
Σύμφωνα με τα αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν, η εταιρεία EPIC Ltd έκδωσε 3 τιμολόγια προς το Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας Επαρχίας Λάρνακας και η ΑΗΚ ένα.
Αδυναμίες της νομοθεσίας/περιορισμοί στον έλεγχο
Από τον έλεγχο διαπιστώθηκαν αδυναμίες, αναφορικά με τη σχετική νομοθεσία, που είχαν ως αποτέλεσμα την αδυναμία απόκτησης επαρκών και κατάλληλων ελεγκτικών τεκμηρίων, που οδήγησε σε περιορισμό στον έλεγχο που διεξάχθηκε.
α. Σύμφωνα με τη νομοθεσία (άρθρο 46(1)) «κάθε πληρωμή που διενεργείται από υποψήφιο ή τον εκλογικό του αντιπρόσωπο σε σχέση με δαπάνη για τη διεξαγωγή της εκλογής, υποστηρίζεται από τιμολόγιο ή απόδειξη και προκειμένου για ποσό πέραν των εκατόν ευρώ (€100) αυτή διενεργείται μέσω τραπεζικού εμβάσματος ή επιταγής». Στην υφιστάμενη νομοθεσία δεν έχει περιληφθεί κατάλληλη πρόνοια, για υποχρέωση υποβολής μαζί με την έκθεση εκλογικών εξόδων και των υποστηρικτικών εγγράφων/στοιχείων.
- Από σύνολο 656, εκ των 658 υποψηφίων που έλαβαν μέρος στη διαδικασία εκλογών, οι οποίοι υπέβαλαν έκθεση εκλογικών εξόδων, 28 δήλωσαν ως μοναδικό έξοδο τη πληρωμή του παραβόλου και 97 δεν κατέθεσαν οποιαδήποτε αποδεικτικά στοιχεία/τιμολόγια για τα έξοδα που δήλωσαν, αφού δεν προβλέπεται ρητά τέτοια υποχρέωση από τη νομοθεσία.
- Στην έκθεση εκλογικών εξόδων δεν απαιτείται να δηλώνεται κατά πόσο η πληρωμή διενεργήθηκε με μετρητά ή επιταγή.
β. Λόγω αδυναμίας που εντοπίζεται στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, ενδεχομένως να γίνονται παράνομα πληρωμές για λογαριασμό των υποψηφίων από τρίτους ή/και από πολιτικά κόμματα, χωρίς αυτές να προσμετρούν για σκοπούς ελέγχου της τήρησης του ορίου εξόδων των υποψηφίων.
γ. Δεν υπάρχει σαφής ορισμός στη νομοθεσία, αναφορικά με τις προσωπικές δαπάνες, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτός ο έλεγχος των δαπανών και των ανώτατων ορίων που προνοούνται στην κάθε κατηγορία δαπάνης από τη νομοθεσία. Για αυτό, η Υπηρεσία μας προέβη σε έλεγχο για διαπίστωση τυχόν υπέρβασης των επιτρεπόμενων εκλογικών δαπανών συνολικά.
δ. Κατά την επισκόπηση των εκθέσεων εκλογικών εξόδων των υποψηφίων ή/και από τους δειγματοληπτικούς ελέγχους που διεξήχθησαν, παρατηρήσαμε διάφορες αδυναμίες και παραλείψεις που αφορούν στην κατάλληλη/ορθή και ομοιόμορφη συμπλήρωσή τους από όλους τους υποψηφίους. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι παρατηρήθηκαν περιπτώσεις όπου υποψήφιοι είχαν καταγράψει αναλυτικά τα έξοδα που διενήργησαν, ενώ σε άλλες περιπτώσεις υποψήφιοι τα κατέγραψαν ως σύνολα, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις. Επίσης, παρατηρήθηκαν περιπτώσεις όπου οι υποψήφιοι δεν είχαν καταγράψει τα έξοδα στην έκθεση αλλά παρέπεμπαν σε καταστάσεις που επισύναψαν μαζί με τις εκθέσεις και οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις δεν παρουσίαζαν τα έξοδα, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση που υπάρχει στην έκθεση εκλογικών εξόδων.
ε. Η έκθεση εκλογικών εξόδων - Τύπος 2, προβλέπει όπως «εκτίθενται» συγκεκριμένα στοιχεία για τις εισπράξεις και τα προσωπικά έξοδα. Συγκεκριμένα, για μεν τις εισπράξεις «Εκθέσατε το όνομα και περιγραφήν παντός προσώπου (συμπεριλαμβανομένου και του υποψηφίου) … παρά του οποίου ελήφθησαν χρήματα, τίτλος ή πολύτιμον αντάλλαγμα … και το ποσόν το ληφθέν παρ’ εκάστου κεχωρισμένως και εκθέσατε ως προς έκαστον ποσόν εάν τούτο ελήφθη ως συνεισφορά, δάνειον, κατάθεσις ή άλλως», για δε τα προσωπικά έξοδα «το όνομα και περιγραφή εκάστου προσώπου προς το οποίο εγένετο η πληρωμή και το πληρωθέν εις έκαστον δέον να δεικνύεται κεχωρισμένως». Για τις δαπάνες που αφορούν στις διαφημίσεις, κάτι τέτοιο δεν προνοείται.
στ. Στην έκθεση εκλογικών εξόδων δεν απαιτείται να δηλώνονται στοιχεία επικοινωνίας με τους υποψηφίους, με αποτέλεσμα να μη διευκολύνεται ή να μην είναι δυνατή, η επικοινωνία μαζί τους για τυχόν διευκρινίσεις, σχετικά με ασάφειες στις δηλώσεις τους.
ζ. Λόγω της φύσης των εξόδων που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια μιας προεκλογικής εκστρατείας, είναι πρακτικά αδύνατος ο έλεγχος της πληρότητάς τους στις εκθέσεις εκλογικών εξόδων. Συναφώς αναφέρουμε ότι, στην τελική έκθεση της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ODIHR) για την αξιολόγηση των Βουλευτικών Εκλογών της 30ής Μαΐου 2021 [μετά από πρόσκληση της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Κυπριακής Δημοκρατίας στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ)], ημερ. 15.12.2021, συστήνεται, μεταξύ άλλων, να εξεταστεί το ενδεχόμενο συνολικής επανεξέτασης και εναρμόνισης της νομοθεσίας.
