Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι ο εθνικός σχεδιασμός για την ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας στην Κύπρο, που θα επιτρέψει υψηλότερα ποσοστά διείσδυσης των ΑΠΕ, επιφέροντας παράλληλα και την ανάλογη μείωση στο κόστος της ηλεκτροπαραγωγής, έτυχε συστηματικής υπόσκαψης εδώ και χρόνια, με αποτέλεσμα να παρεμποδιστεί και σήμερα να μην υφίσταται.

Όσες φορές κι αν η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας ζήτησε από τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς και τον Διαχειριστή Συστήματος Διανομής, μελέτη και εξέταση συγκεκριμένων σεναρίων γύρω από τη διείσδυση των ΑΠΕ και την παράλληλη χρήση αποθήκευσης, σε βάθος δεκαετίας (2021-2030), κατέληγε πάντοτε στις εξής διαπιστώσεις: Οι δύο Διαχειριστές αγνοούσαν τις υποδείξεις της και υπέβαλλαν ελλιπή μελέτη, από την οποία απουσίαζαν τα συστήματα αποθήκευσης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΣΑΗ: Προβληματισμός και ανάγκη διασφάλισης της διαφάνειας στην παρέκκλιση για αποθήκευση ενέργειας από τον ΔΣΜΚ

Κανένα έργο σε λειτουργία

Η ΡΑΕΚ, μετά την ψήφιση του εναρμονιστικού νόμου περί αγοράς ηλεκτρισμού του 2021, ρύθμισε εγκαίρως το πλαίσιο συμμετοχής των συστημάτων αποθήκευσης στον ανταγωνισμό, αδειοδοτώντας ιδιωτικά έργα (όπως προνοεί η ευρωπαϊκή οδηγία). Σήμερα, ωστόσο, κανένα από αυτά δεν βρίσκεται σε λειτουργία.

Μάλιστα, οκτώ από τα έργα κεντρικής αποθήκευσης, συνολικής ισχύος 372MW, εξακολουθούν να αναμένουν τους τελικούς όρους σύνδεσης, κι ενώ μας χωρίζουν μόλις δύο μήνες από την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς, που θα είναι κουτσουρεμένη μετά τα διάφορα εμπόδια που έριξαν στον δρόμο της όσοι εργάζονται για να την υπονομεύσουν, ανάμεσά τους και ο Υπουργός Ενέργειας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Το Μοντέλο Στόχος και η αδόκιμη σύγκριση της χώρας μας με τη Μάλτα

Άλλη η έγνοια του Υπουργού

Ο Γιώργος Παπαναστασίου, καθ’ ύλην αρμόδιος τα τελευταία δυόμιση χρόνια, μεταξύ άλλων και για την υλοποίηση της ενεργειακής στρατηγικής της Κυπριακής Δημοκρατίας, αδιαφόρησε για το γεγονός ότι οι δύο Διαχειριστές δεν παρουσίασαν τη μελέτη που τους ζητήθηκε από τη ΡΑΕΚ για τη διείσδυση των ΑΠΕ και για τα συστήματα αποθήκευσης.

Η προσοχή του επικεντρώθηκε στο πώς θα εξασφαλιστεί παρέκκλιση ώστε ο ΔΣΜΚ να εγκαταστήσει κεντρική αποθήκευση (σε τρεις υποσταθμούς της ιδιοκτήτριας του Συστήματος Μεταφοράς, ΑΗΚ), παρακάμπτοντας τη ΡΑΕΚ, τον ACER και αιτιολογώντας διαφορετικά στις Βρυξέλλες τον σκοπό της παρέκκλισης (εξισορρόπηση συχνότητας), από τα όσα δηλώνει στο κυπριακό ακροατήριο (εμπορική λειτουργία). Μετατρέποντας τον ΔΣΜΚ στον τριπλό και πλήρως ασύμβατο ρόλο του αδειοδότη, του λειτουργού και του συμμετέχοντα.

Τα γεγονότα βοούν για την παρεμπόδιση της δραστηριοποίησης των ιδιωτών επενδυτών στην κεντρική αποθήκευση, που θα σήμαινε και υψηλότερη διείσδυση ΑΠΕ για σκοπούς (επικουρικής) ηλεκτροπαραγωγής, μεγαλύτερη προσφορά πράσινης ενέργειας και διαμόρφωση συνθηκών για χαμηλότερες τιμές στους καταναλωτές. Το προνοεί ρητά το μοντέλο του ανταγωνισμού στον ηλεκτρισμό που ομόφωνα η Πολιτεία αποφάσισε να υιοθετήσει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Παπαναστασίου: Άλλα λέει στις Βρυξέλλες κι άλλα στη Λευκωσία, για την αποθήκευση ΑΠΕ

Ας θυμηθούμε το ιστορικό:

• Τα πέντε σενάρια διείσδυσης ΑΠΕ

Η ΡΑΕΚ είχε συγκαλέσει την πρώτη συνάντηση με τους Διαχειριστές Μεταφοράς και Διανομής για το θέμα της αποθήκευσης, τον Δεκέμβριο του 2017 και με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τα ποσοστά διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά τη δεκαετία 2021-2030. Συμφωνήθηκε όπως εκπονηθεί μελέτη.

Στις 29 Ιανουαρίου του 2018 ακολούθησε νέα συνάντηση κατά την οποία συμφωνήθηκε ότι η μελέτη θα εξετάσει πέντε διαφορετικά σενάρια διείσδυσης ΑΠΕ: Σε ποσοστό 30%, 40%, 50%, 60% καθώς και το χειρότερο σενάριο της απουσίας συστημάτων αποθήκευσης (όπως συμβαίνει έκτοτε). Θα εξεταζόταν επίσης η χρήση συστημάτων αποθήκευσης και ο επανασχεδιασμός με προσανατολισμό ένα αμφίδρομο σύστημα.

Στις 12 Ιουλίου του 2018, σε συνάντηση με σκοπό την παρουσίαση της προόδου της μελέτης, διαφάνηκε η απουσία των διαφόρων σεναρίων που είχε συμφωνηθεί να εξεταστούν σχετικά με τη διείσδυση των ΑΠΕ και σε συνδυασμό με συστήματα αποθήκευσης. Στις 12 Ιανουαρίου του 2019 έγινε νέα συνάντηση με το ίδιο αντικείμενο αλλά και πάλι διαπιστώθηκε πως οι Διαχειριστές δεν είχαν προχωρήσει στη μελέτη που τους ζητήθηκε.

• Η σημαντική απόφαση που αγνόησαν

Στις 18 Ιουνίου του 2019, η ΡΑΕΚ απέστειλε επιστολή στους Διαχειριστές  επισημαίνοντας ότι κατόπιν εξέτασης της μελέτης που της υπέβαλαν, τα συμφωνηθέντα σενάρια διείσδυσης των ΑΠΕ και χρήσης συστημάτων αποθήκευσης για τη δεκαετία 2021-2030 δεν έχουν εξεταστεί επαρκώς. Τους γνωστοποίησε μάλιστα την έκδοση της -σημαντικής- ρυθμιστικής απόφασης 02/2019, «περί εκπόνησης εμπεριστατωμένης τεχνοοικονομικής μελέτης επανασχεδιασμού  Συστήματος Μεταφοράς και Συστήματος Διανομής 2021-2030». Οι πρόνοιες της συγκεκριμένης απόφασης ήταν σαφείς:

• Να καταστεί δυνατή η εγκατάσταση περισσότερων ΑΠΕ και να εξαλειφθούν τα προβλήματα έλλειψης δυνατότητας απορρόφησης ισχύος νέων μονάδων ΑΠΕ.
• Να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η πιθανή σημαντική αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ που δύναται να επιτευχθεί μέσω των εκάστοτε τεχνολογιών αποθήκευσης και άλλων τεχνολογιών, μεθόδων και συστημάτων ώστε να αυξηθεί η ευελιξία των σταθμών παραγωγής, στη διαχείριση του Συστήματος Μεταφοράς και του Συστήματος Διανομής και η επάρκεια ισχύος αλλά. Παράλληλα να ελαχιστοποιηθούν οι περικοπές από ΑΠΕ.
• Να αποκλειστεί το ενδεχόμενο το Σύστημα Μεταφοράς ή και Διανομής να καταστεί ανασταλτικός παράγοντας για την προβλεπόμενη σημαντική αύξηση επέκτασης των ΑΠΕ.

Άφαντη η συμπληρωματική μελέτη;

Το καλοκαίρι του 2021, η υποβληθείσα μελέτη από τους δύο Διαχειριστές, κρίθηκε ότι δεν πληρούσε τα κριτήρια καθώς οι διεισδύσεις των ΑΠΕ που μελετήθηκαν ήταν χαμηλότερες των αναμενόμενων. Ακολούθως, οι δύο Διαχειριστές ενημέρωσαν τη ΡΑΕΚ ότι θα υποβληθεί μια πιο αξιόλογη και αξιόπιστη συμπληρωματική μελέτη για τη συμπερίληψη των σεναρίων υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ που τους ζητήθηκαν.

Τους δόθηκε χρονικό περιθώριο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024. Έκτοτε δεν φαίνεται να υπήρξε ενημέρωση είτε από τη ΡΑΕΚ είτε από τους δύο Διαχειριστές, αν έκανε τελικά την εμφάνισή της εκείνη η πολυαναμενόμενη αξιόπιστη συμπληρωματική μελέτη.