Του Στέφανου Χρίστου, Founder of NEXTLEVEL Data

Η πραγματικότητα του να ξεκινάς νέος

Σε μια Κύπρο όπου οι ευκαιρίες είναι λίγες, η νοοτροπία συγκεκριμένη και οι περισσότεροι περιμένουν να ακολουθήσεις τον συνηθισμένο δρόμο, πολλές φορές η πορεία ενός νέου επιχειρηματία ίσως να μοιάζει μοναχική. Στην πραγματικότητα όμως, αυτή η μοναξιά είναι που χτίζει χαρακτήρα, αντοχή και αυτοπεποίθηση: τα πιο σημαντικά θεμέλια για όσα ακολουθούν.

Αν νιώθεις πραγματικά ότι πρέπει να δημιουργήσεις κάτι δικό σου, πρέπει να μάθεις να αμφισβητείς τις σταθερές των άλλων και να χαράζεις τη δική σου πορεία. Όσο πιο νωρίς αρχίσεις, τόσο περισσότερες φορές μπορείς να δοκιμάσεις, να αποτύχεις, να ξανασηκωθείς. Και κάθε φορά θα βγαίνεις πιο δυνατός, πιο έτοιμος, πιο κοντά σε αυτό που θέλεις να χτίσεις.

Η απόφαση στα 18

Στα 18 μου βρέθηκα μπροστά σε μια δύσκολη συνειδητοποίηση: τα επόμενα 4 χρόνια της ζωής μου μπορούσαν πολύ εύκολα να πάνε χαμένα. Να περάσουν απλά περιμένοντας ένα χαρτί που δεν θα με εξέφραζε, ένα πτυχίο που δεν θα μου έδινε τον δρόμο που ήθελα. Εκείνη τη στιγμή πήρα μια απόφαση. Αντί να περιμένω, θα εκμεταλλευόμουν αυτά τα 4 χρόνια για να χτίσω κάτι δικό μου, κάτι που θα μείνει.

Δεν ήξερα ποιο θα ήταν αυτό το «κάτι». Ήξερα όμως πως έπρεπε να ξεκινήσω. Άρχισα να δοκιμάζω τα πάντα. Τα πάντα. Resale προϊόντων από την Κίνα με τον κολλητό μου, web scraping, data analysis, NFTs… Οτιδήποτε μπορούσε να μου μάθει κάτι καινούριο. Δεν έψαχνα απλώς την ιδέα που θα με καθόριζε: έψαχνα να απορροφήσω γνώσεις, ήθελα να μάθω όσα περισσότερα μπορώ, να αποτύχω όσες περισσότερες φορές γίνεται. 

Αυτή η διαδικασία δεν με οδήγησε μόνο σε νέες δεξιότητες. Με έκανε να καταλάβω πως ο δρόμος του επιχειρηματία δεν είναι μια γραμμή που ξεκινά από ένα σημείο και τελειώνει σε άλλο. Είναι μια σειρά από διαδρομές που άλλοτε σε οδηγούν σε αδιέξοδα και άλλοτε σε ευκαιρίες. Κάθε φορά μαθαίνεις κάτι καινούργιο όμως, το θέμα είναι να είσαι έτοιμος να το αποδεχτείς και να κάνεις ένα βήμα μπροστά. Όσο πιο νωρίς αρχίσεις να περπατάς αυτές τις διαδρομές, τόσο πιο γρήγορα ανακαλύπτεις ποια είναι η δική σου.

Τα πρώτα βήματα

Όταν ξεκίνησα, δεν είχα ξεκάθαρο σχέδιο ούτε εμπειρία. Ήξερα όμως ότι θα πετύχω, με οποιονδήποτε τρόπο. Έπιανα το τηλέφωνο και καλούσα εταιρείες στη Κύπρο, προσφέροντας υπηρεσίες που ξόδευα όλες μου τις ημέρες μαθαίνοντας. Υπηρεσίες που μέχρι πριν κάποιο καιρό δεν είχα καν ακούσει. Δεν με σταματούσε αυτό. Δεν κοιμόμουν σχεδόν καθόλου. Διάβαζα, έψαχνα, προετοιμαζόμουν μέχρι να νιώσω σίγουρος. Ήξερα ότι εάν έβρισκα πελάτη θα ήμουν έτοιμος. Ήξερα ότι γνώριζα πολλά περισσότερα από ολόκληρες εταιρείες.

Έκανα εκατοντάδες τηλεφωνήματα. Καθημερινά περίπου 40. Υπήρχαν μέρες που το ποσοστό αποτυχίας ήταν 100%. Κανένα «ναι». Αλλά δεν με αποθάρρυνε αυτό. Αντίθετα, ήταν η καλύτερη εκπαίδευση που μπορούσα να έχω. Ανέλυα κάθε κλήση, τις σκεφτόμουν ξανά και ξανά, σημείωνα τα λάθη μου και προσπαθούσα στην επόμενη κλήση να τα διορθώσω. Έμαθα πώς να χειρίζομαι τη σιωπή, πώς να κρατάω τον ρυθμό μιας συζήτησης, πώς να δείχνω αξία από την πρώτη φράση. Αν ήξερες ότι είσαι 100 τηλέφωνα μακριά από την επιτυχία σου, πόσο γρήγορα θα έκανες αυτά τα τηλέφωνα;

Αυτό που έμαθα εκείνη την περίοδο ήταν ότι η επιτυχία δεν έρχεται από το ένα «ναι», αλλά από τα εκατό «όχι». Κάθε αποτυχία, κάθε άρνηση, κάθε τηλεφώνημα που έληγε άδοξα, ήταν ένα βήμα πιο κοντά στη βελτίωση. Η πειθαρχία να σηκώνω το τηλέφωνο ξανά και ξανά, ακόμα και μετά από μέρες χωρίς αποτέλεσμα, ήταν αυτή που τελικά άρχισε να φέρνει τα πρώτα ραντεβού. Ήξερα πως από την φωνή μου καταλαμβαίναν και το νεαρό της ηλικίας μου, άρα το τι έλεγα έπρεπε να είναι πολύ στοχευμένο.

Η ηλικία δεν είναι μειονέκτημα

Στα πρώτα μου meetings, το ένιωθα αμέσως. Τα βλέμματα, οι σιωπές, οι μισές φράσεις. Δεν χρειάζεται να στο πουν, το καταλαβαίνεις από τον τρόπο που σε κοιτάζουν: «Είναι πολύ μικρός, δεν γίνεται να ξέρει». Στην Κύπρο, η ηλικία συχνά δουλεύει εναντίον σου.

Αυτό όμως ποτέ δεν με πτόησε. Δεν προσπάθησα να απολογηθώ ούτε να κρυφτώ πίσω από την ηλικία μου. Το γύρισα σε προνόμιο. Αν ήθελα να με εμπιστευτούν, έπρεπε να αποδείξω ότι δεν ήμουν απλώς «αρκετά καλός». Έπρεπε να είμαι πολλές φορές καλύτερος από τους υπόλοιπους. Να ξέρω το προϊόν, την αγορά, τον ανταγωνισμό, τους αριθμούς. Να έχω αυτοπεποίθηση, αλλά και σεβασμό. Να δείχνω πως δεν μπήκα στο δωμάτιο τυχαία, αλλά γιατί αξίζω περισσότερa από τους υπόλοιπους.

Αυτή η νοοτροπία με έκανε να δουλεύω ασταμάτητα. Τα τελευταία 4.5 χρόνια δεν ξέρω αν υπήρξε μέρα που δούλεψα λιγότερο από δέκα ώρες. Όχι επειδή κάποιος με ανάγκαζε. Αλλά επειδή ήξερα πως για να ξεπεράσω την αμφισβήτηση, έπρεπε να είμαι πιο διαβασμένος, πιο προετοιμασμένος, πιο committed από οποιονδήποτε άλλο. Αυτό δεν γίνεται με «λίγο διάβασμα» ή «λίγη προσπάθεια». Γίνεται μόνο αν είσαι πραγματικά εθισμένος με αυτό που κάνεις. Πλέον, για εμένα είναι τρόπος ζωής.

Ο κύκλος σου: το θεμέλιο της διαδρομής

Αν υπάρχει κάτι που έμαθα από νωρίς, είναι πως κανείς δεν χτίζει αυτοκρατορία μόνος του. Μπορείς να έχεις όραμα, πειθαρχία και πάθος, αλλά αν δεν έχεις τους σωστούς ανθρώπους δίπλα σου, η διαδρομή γίνεται πολύ πιο δύσκολη.

Ήμουν και είμαι τυχερός. Τα άτομα μαζί μου δεν είναι απλώς παιδικοί φίλοι. Είναι άνθρωποι που στάθηκαν δίπλα μου από την πρώτη στιγμή, σε κάθε βήμα, σε κάθε ρίσκο, σε κάθε ιδέα.  Αυτό που κάνει τη διαφορά δεν είναι να έχεις πολλούς ανθρώπους γύρω σου, αλλά να έχεις έστω και έναν που σε καταλαβαίνει και σε στηρίζει πραγματικά. Αν βρεις αυτούς τους ανθρώπους, κράτα τους κοντά σου. Γιατί όσο ταλέντο κι αν έχεις, όσο σκληρά κι αν δουλεύεις, η διαδρομή είναι πάντα πιο σταθερή όταν έχεις δίπλα σου ανθρώπους που πιστεύουν σε σένα. Είμαι πάρα πολύ τυχερός που τους έχω και τους ευχαριστώ καθημερινά. 

Ο σωστός κύκλος δεν είναι απλώς παρέα, είναι πυλώνας. Είναι η βάση πάνω στην οποία μπορείς να χτίσεις, να αντέξεις και να προχωρήσεις. 

Ξεκίνα τώρα

Κάθε αρχή είναι δύσκολη και κάθε διαδρομή έχει εμπόδια. Αν νιώθεις όμως πραγματικά παγιδευμένος σε ένα μονοπάτι που δεν σε εκφράζει, τότε πρέπει να ξεκινήσεις. Όχι αύριο, όχι όταν «έρθει η σωστή στιγμή», σήμερα. Μην φοβάσαι την αποτυχία, είναι ο πιο σίγουρος τρόπος να ανακαλύψεις τι αξίζει. Δεσμεύσου και μην χάσεις ούτε μία ημέρα, γιατί μόνο έτσι θα βρεις αυτό το ένα πράγμα που θα καθορίσει τη ζωή σου.

Μην συγκρίνεις τον δρόμο σου με των άλλων. Εκείνοι μπορεί να θέλουν να φτάσουν στο 5, αν θες να φτάσεις στο 50, θα χρειαστεί να κινηθείς με τρόπους που οι περισσότεροι δεν θα καταλάβουν ούτε θα στηρίξουν. Αυτό δεν πρέπει να σε σταματήσει. Αντίθετα, είναι η απόδειξη ότι βρίσκεσαι στο σωστό μονοπάτι.

Ξεκίνα. Επέμεινε. Μην σταματήσεις σε τίποτε. Και να θυμάσαι: οι δυσκολίες που συναντάς στην αρχή δεν είναι εμπόδια για να σε σταματήσουν, αλλά δοκιμασίες που σε χτίζουν για να αντέξεις.