Της Μιράντας Λυσάνδρου

Την αποτυχία της λειτουργίας του «Target Model» στην Κύπρο, δηλαδή της πλήρους μετάβασης στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας όπως αυτή καθορίζεται από την ΕΕ, προδιαγράφει με δηλώσεις του ο καθ’ ύλην αρμόδιος Υπουργός Γιώργος Παπαναστασίου.

Ο Υπουργός Ενέργειας σε χθεσινές του δηλώσεις (9/6/2025) όχι μόνο δεν διέψευσε δημοσίευμα της «Αλήθειας» περί προώθησης ενός άλλου, μονοπωλιακού μοντέλου αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά, εμμέσως πλην σαφώς, επιβεβαίωσε τις πληροφορίες της εφημερίδας.

Η Κυβέρνηση επιχειρεί, όπως όλα δείχνουν, να διαχειριστεί εκ των προτέρων τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης που δεν αναμένεται να δει ουσιαστική μείωση στους λογαριασμούς ρεύματος από τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς χωρίς έλευση φυσικού αερίου και χωρίς υποδομές αποθήκευσης πράσινης ενέργειας.

Στις δηλώσεις του ο κ. Παπαναστασίου υπέδειξε μεν ότι «η Κυβέρνηση θα τιμήσει την απόφαση για την εφαρμογή του «μοντέλου στόχος» και είναι δική της επιτυχία η έναρξη της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού την 1η Οκτωβρίου», ωστόσο, επικαλούμενος μειονεκτήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή του στα πλείστα ευρωπαϊκά κράτη, και δη αμφιβολίες από το γεγονός ότι δεν δοκιμάστηκε σε μικρές αγορές, πρόσθεσε ότι: «Το Υπουργείο θα παρακολουθεί την εφαρμογή της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού και διατηρεί το δικαίωμά του να παρέμβει, σε περίπτωση που η κατεύθυνση που παίρνει θα οδηγήσει σε αυξήσεις τιμών». Σε νέες δηλώσεις του σήμερα από τη Λεμεσό προέβη σε διορθωτικές δηλώσεις λέγοντας πως παρόλο που πρόκειται για μικρή αγορά, αν δουλέψει πραγματικά ο ανταγωνισμός θα επιφέρει μειώσεις στην τιμή του ηλεκτρισμού.

Πάντως ο κ. Υπουργός δεν έκρυψε τη λύση την οποία ο ίδιος ευνοεί. Ερωτηθείς ποιο μοντέλο θα επέλεγε ο ίδιος να εφαρμοστεί στην Κύπρο σήμερα, αν δεν είχε προηγηθεί η απόφαση και οι ενέργειες για το άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς, είπε: «Εγώ χωρίς ηλεκτρική διασύνδεση σε ένα ενεργειακά απομονωμένο σύστημα ηλεκτρισμού θα επέλεγα το μοντέλο του μοναδικού αγοραστή, με ρυθμίσεις με τις οποίες να φροντίζουμε ο συγκεκριμένος αγοραστής-προμηθευτής, που πιθανότατα να κατέληγε στην ΑΗΚ, ότι δεν εκμεταλλεύεται το μοντέλο».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Παπαναστασίου: Θα παρέμβουμε αν δούμε αυξήσεις τιμών με την ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού

Αυτό είπε και στις σημερινές του του δηλώσεις: «Αν υπάρχει λανθασμένη κατεύθυνση με την ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού, δηλαδή αν δούμε κρούσματα που αυξάνουν τις τιμές του ηλεκτρισμού, τότε το Υπουργείο, αυτή η Κυβέρνηση δεν θα διστάσει να κάνει παρέμβαση, η οποία να είναι έννομη».

Τι σημαίνει αυτό; Ότι όλοι οι ανεξάρτητοι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, που σήμερα μαζί με την ΑΗΚ Προμήθεια ανέρχονται στις οκτώ οντότητες, θα πρέπει να κλείσουν και να παραμείνει μόνο η ΑΗΚ Προμήθεια η οποία θεσμικά ανήκει στον ημικρατικό οργανισμό. Σήμερα οι ανεξάρτητοι προμηθευτές, που αγοράζουν ενέργεια από τα φωτοβολταϊκά πάρκα, την πωλούν σε μεγάλους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας τουλάχιστον 10% φθηνότερα. Αυτό που προτείνεται από τον Υπουργό είναι μήπως η «εφεύρεση» μίας αγνώστου περιεχομένου μεθοδολογίας, κατά την οποία όλη η παραγόμενη ενέργεια θα καταλήγει στην ΑΗΚ, προμήθεια, δηλαδή στο κράτος;

Πάντως εδώ και αρκετούς μήνες ο Υπουργός Ενέργειας μέσα από τις δηλώσεις του φαίνεται να προετοιμάζει το έδαφος στην περίπτωση που η ανταγωνιστική αγορά δεν ρίξει τις τιμές ρεύματος. Σύμφωνα με αναλυτές του τομέα, η ανταγωνιστική αγορά ενέργειας στην Κύπρο χωρίς τα απαιτούμενα εργαλεία, που είναι το φθηνότερο καύσιμο παραγωγής συμβατικής ενέργειας, δηλαδή χωρίς φυσικό αέριο, χωρίς διασύνδεση με άλλα ευρωπαϊκά ηλεκτρικά δίκτυα και χωρίς συστήματα αποθήκευσης, δεν αναμένεται να επιφέρει ουσιαστικές μειώσεις στην τιμή του ηλεκτρισμού.

Οι δηλώσεις του κ. Παπαναστασίου προκαλούν σωρεία ερωτημάτων δεδομένου ότι η έξοδος από το ευρωπαϊκό πρότυπο του «Target Model», για την εφαρμογή του οποίου δαπανήθηκαν πολλά εκατομμύρια και έγιναν δεκάδες προσλήψεις, δεν είναι εύκολη υπόθεση.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γιατί είναι δύσκολο να παρέμβει ο Παπαναστασίου στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού

Πρώτον, μήπως επιχειρείται αποποίηση ευθυνών εκ μέρους της Κυβέρνησης δεδομένου ότι οι καταναλωτές προσδοκούν ότι θα πέσουν αισθητά οι τιμές της ενέργειας με την είσοδο της ανταγωνιστικής αγοράς ενώ κάτι τέτοιο μόνο από τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς δεν θα γίνει; Συνεπώς αντί να εργαστεί με τη βιομηχανία της ενέργειας ώστε να δουλέψει η αγορά σωστά, ο κ. Παπαναστασίου σπέρνει αμφιβολίες και ετοιμάζει το άλλοθι αποτυχίας πριν καν ξεκινήσει;

Δεύτερον, μήπως γίνεται προσπάθεια για να μετριαστεί η ευθύνη από την αποτυχία έλευσης φυσικού αερίου πριν την έναρξη της ανταγωνιστής αγοράς, κάτι που θα έριχνε τις τιμές 25-30% και θα έδινε ανάσα στους καταναλωτές;

Τρίτον, με τις τοποθετήσεις τύπου «το μοντέλο-στόχος σχετίζεται με την τιμολόγηση στη βάση του πιο ακριβού παραγωγού, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η ΑΗΚ, αφήνει σοβαρό περιθώριο κέρδους για εκείνους του παραγωγούς που παράγουν με ΑΠΕ», διασκεδάζονται μήπως οι ανησυχίες του ΑΚΕΛ περί φορολόγησης των υπερκερδών, που ενόψει της προεκλογικής θα βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα του;

Τέταρτο, εάν με το αφήγημα της αποτυχίας σπέρνονται αμφιβολίες για την ανταγωνιστική αγορά ενέργειας, μήπως σείεται συθέμελα και η πολιτική του ίδιου Υπουργείου για έλευση πράσινων επενδύσεων;

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: ΣΑΗ για Παπαναστασίου: Προκαλεί αχρείαστη αβεβαιότητα και ανασφάλεια

Σύνδεσμος Αγοράς Ηλεκτρισμού: Απαιτείται θεσμική σοβαρότητα

Σε ανακοίνωσή του ο Σύνδεσμος Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΣΑΗ) θεωρεί ιδιαίτερα ανησυχητικές τις δηλώσεις του Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας. «Λιγότερο από 4 μήνες πριν την έναρξη της ΑΑΗ, αντί να εκπέμπονται μηνύματα σταθερότητας προς την αγορά, ο κ. Παπαναστασίου επιλέγει να επαναφέρει δημόσια, την προσωπική του προτίμηση σε ένα διαφορετικό μοντέλο (αυτό του μοναδικού αγοραστή), αμφισβητώντας ουσιαστικά την ίδια τη στρατηγική επιλογή της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ΡΑΕΚ, η οποία βασίστηκε σε τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες και διαβουλεύσεις με θεσμούς της ΕΕ. Πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι ακόμα και προσωπικές απόψεις όταν εκφέρονται σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο, έχουν βαρύτητα και επιφέρουν αρνητικές συνέπειες».

Όπως αναφέρεται στην ίδια ανακοίνωση: «Σε μια περίοδο όπου έχουν επενδυθεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από δεκάδες φορείς της αγοράς για την υλοποίηση των απαιτούμενων υποδομών, οι δηλώσεις αυτές όχι μόνο δεν ενισχύουν την εμπιστοσύνη, αλλά καλλιεργούν επενδυτική ανασφάλεια, προκαλώντας αχρείαστη αβεβαιότητα που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην αγορά ενέργειας και κατ’ επέκταση στην οικονομία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Υπ. Ενέργειας: Η μείωση της τιμής ηλεκτρισμού θα επέλθει μέσω της ανταγωνιστικής αγοράς

Τονίζουμε ότι η επιτυχία της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού δεν θα κριθεί αποκλειστικά από την ημερομηνία ενεργοποίησής της, αλλά από το κατά πόσο θα εφαρμοστεί πλήρως και ολοκληρωμένα το σύνολο των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων στον ενεργειακό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της έλευσης φυσικού αερίου, της αναβάθμισης του δικτύου και της υλοποίησης έργων αποθήκευσης ενέργειας. Μόνο τότε θα μπορεί να αξιολογηθεί αντικειμενικά η πραγματική συνεισφορά της ΑΑΗ στη σταδιακή μείωση των τιμών ηλεκτρισμού.

Ο ΣΑΗ επαναλαμβάνει την προσήλωσή του στον στόχο της εύρυθμης λειτουργίας της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού και καλεί όλους τους αρμόδιους φορείς να επιδείξουν την απαιτούμενη θεσμική σοβαρότητα και αίσθημα ευθύνης σε αυτή την κρίσιμη φάση για την ενεργειακή πορεία της Κύπρου».