Αυστηρότερες ποινές, αυστηρές προθεσμίες και μηδενική ανοχή στις καθυστερήσεις φέρνει η νέα εγκύκλιος του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας για τα πειθαρχικά των φοιτητών στα ΑΕΙ Ελλάδας.

Με ενιαίο πειθαρχικό συμβούλιο ανά ίδρυμα και σύνδεση με το ποινικό δίκαιο, το νέο πλαίσιο στοχεύει να τερματίσει χρόνια φαινόμενα ατιμωρησίας και διοικητικής ολιγωρίας. Ειδικότερα, καταγράφονται λεπτομερώς τα βασικά πειθαρχικά παραπτώματα και οι προβλεπόμενες ποινές τους.

Οι διαδικασίες και τα χρονικά όρια, που πρέπει να τηρούνται. Ο ρόλος και η σύνθεση του πειθαρχικού συμβουλίου. Οι κίνδυνοι παρελκυστικής πολιτικής από τις πρυτανικές αρχές, η ευθύνη των φοιτητών για αποκατάσταση ζημιών και τα μέτρα που οφείλουν να λάβουν τα ΑΕΙ για την ασφάλεια και τη διασφάλιση των υποδομών τους.

Πειθαρχικά παραπτώματα και ποινές – Η «βαθμίδα» των παραβάσεων

Σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας, η λίστα με τα πειθαρχικά παραπτώματα είναι σαφής και περιοριστική.

Οι κατηγορίες είναι οι εξής:

• Παραβίαση του αδιάβλητου των εξετάσεων — δηλαδή αντιγραφή, χρήση αθέμιτων βοηθημάτων, ή παρέμβαση που υποσκάπτει την ακεραιότητα των εξετάσεων.
• Λογοκλοπή ή αποσιώπηση συμβολής άλλων (σε ερευνητικό έργο ή εργασία).
• Καταστροφή περιουσίας του ΑΕΙ — κινητής ή ακίνητης — δηλαδή φθορές, βανδαλισμοί, πρόκληση ζημιών.
• Παρεμπόδιση της εύρυθμης λειτουργίας του ιδρύματος — πρόσκρουση σε εκπαιδευτικές, διοικητικές ή ερευνητικές διεργασίες, ακύρωση ή παρεμπόδιση λειτουργίας υπηρεσιών, συλλογικών οργάνων, χρήση εγκαταστάσεων με τρόπο που διαταράσσει τη λειτουργία.
• Χρήση χώρων / εγκαταστάσεων / εξοπλισμού χωρίς άδεια — δηλαδή είσοδος ή χρήση χωρίς έγκριση.
• Χρήση για ασύμβατους σκοπούς ή διευκόλυνση τρίτων — δηλαδή χρήση των υποδομών για δραστηριότητες που δεν εξυπηρετούν την αποστολή της πανεπιστημιακής κοινότητας ή επιτρέπουν σε τρίτους να τις χρησιμοποιήσουν για στόχους εκτός του πλαισίου του ΑΕΙ.
• Ρύπανση ή ηχορύπανση — απόρριψη σκουπιδιών, παράνομη απορρίμματα, υπέρβαση ορίου θορύβου εντός του campus.
• Χρήση απαγορευμένων ουσιών / συμβολή σε διακίνηση — δηλαδή παράνομες ουσίες εντός των εγκαταστάσεων ή μύησή τους σε διακίνηση.
• Τέλεση πλημμελήματος ή κακουργήματος εντός του ιδρύματος ή παροχή βοήθειας σε τρίτους για τέτοια αδικήματα.

Η νομική πρόβλεψη εξασφαλίζει ότι δεν υπάρχει ένας ευρύς «μηχανισμός τιμώρησης» αόριστων παραπτωμάτων. Αντιθέτως, ο νόμος θέτει όρια, ώστε να μην υπάρχει υποκειμενική υπερβολική ερμηνεία.

Οι πειθαρχικές ποινές, όπως προβλέπονται στο άρθρο 198, διαβαθμίζονται επίσης με αυστηρότητα και δυνατότητα κλιμάκωσης:

• Έγγραφη επίπληξη
• Απαγόρευση συμμετοχής σε εξετάσεις
• Απαγόρευση χρήσης εγκαταστάσεων / εξοπλισμού
• Αναστολή φοιτητικής ιδιότητας (1 έως 24 μήνες)

Οριστική διαγραφή

Στην πράξη, για τις «ελαφρότερες» παραβάσεις, όπως η παραβίαση αδιάβλητου ή η λογοκλοπή, επιτρέπεται η επιβολή οποιασδήποτε από τις πρώτες τέσσερις ποινές ανάλογα με τη βαρύτητα.

Όμως, για τα πιο σοβαρά — όπως καταστροφή περιουσίας, παρεμπόδιση λειτουργίας, χρήση ουσιών ή τέλεση κακουργήματος — ο νόμος επιτάσσει, ως ελάχιστη ποινή, την αναστολή της φοιτητικής ιδιότητας, ενώ μπορεί να επιβληθεί και η οριστική διαγραφή – σε ειδικές περιπτώσεις, είναι υποχρεωτική.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι, ότι αν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη και έχει εκδοθεί αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση για αδικήματα βάσει του άρθρου 168 παρ. 6 του Ποινικού Κώδικα (σχετικά με εγκληματικές πράξεις), τότε η οριστική διαγραφή είναι υποχρεωτική — δεν αποτελεί απλώς επιλογή. Με άλλα λόγια, ο νόμος συνδέει άμεσα το πειθαρχικό με το ποινικό δίκαιο σε αυτές τις περιπτώσεις.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι περιορίζεται η δυνατότητα επιβολής ποινών «εκ των υστέρων»: οι ποινές που δεν εκτελέστηκαν εντός τριών ετών μετά την επιβολή παύουν να ισχύουν (διακοπή της δυνατότητας εφαρμογής).

Επίσης, ο χρόνος αναστολής δεν προσμετράται στο μέγιστο χρόνο φοίτησης, ούτε στην επίδραση σε πιθανή αίτηση αναστολής από τον φοιτητή.

Επισημαίνεται, ότι το συγκεκριμένο πλαίσιο εισάγει τόσο διαφάνεια όσο και περιορισμούς, ώστε να μη μετατραπεί η διαδικασία σε εργαλείο αυθαίρετης τιμωρίας.

Η διαδικασία – Χρονοδιαγράμματα και στάδια

Ένα από τα κρίσιμα στοιχεία της νέας ρύθμισης είναι η τήρηση αυστηρών χρονικών ορίων, ώστε η πειθαρχική διαδικασία να μην αιωρείται επ’ αόριστον — κάτι που στο παρελθόν ήταν σημείο αιχμής και αφορμή καταγγελιών για παρελκυστική πολιτική από τις διοικήσεις των ιδρυμάτων.

Τα απαραίτητα βήματα

Άσκηση πειθαρχικής δίωξης
 - Πρώτα, εντός δέκα (10) ημερών από το συμβάν, πρέπει να ασκήσει δίωξη ο Πρόεδρος του Τμήματος ή ο Κοσμήτορας (αν πρόκειται για Μονοτμηματική Σχολή).
 - Αν αυτή η προθεσμία εκπνεύσει χωρίς ενέργεια, άλλοι αρμόδιοι (πρύτανης ή αναπληρωτής) μπορούν εντός άλλων δέκα ημερών να αναλάβουν την άσκηση της δίωξης.
 - Η παράλειψη άσκησης εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών δεν καταργεί την υποχρέωση άσκησης της δίωξης, αλλά συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα για τον αρμόδιο ο οποίος καθυστερεί.

Έναρξη διαδικασίας απολογίας/ανάκρισης

 - Ο φοιτητής καλείται εγγράφως σε απολογία ή παραπέμπεται στο Πειθαρχικό Συμβούλιο.
 - Διεξάγεται πειθαρχική ανάκριση (εκτός των περιπτώσεων, που αυτό δεν απαιτείται ρητά) και ολοκληρώνεται εντός ενός (1) μήνα, με δυνατότητα παράτασης έως έναν επιπλέον μήνα.
 - Μετά την ανάκριση, ο φοιτητής καλείται εκ νέου σε ακρόαση, με εύλογο χρόνο τουλάχιστον πέντε (5) ημέρες για προετοιμασία της υπεράσπισής του.

Απόφαση του Πειθαρχικού Συμβουλίου

 - Η διαδικασία (από την άσκηση της δίωξης έως την απόφαση) πρέπει να ολοκληρωθεί εντός ενενήντα (90) ημερών.
 - Εφόσον χρειάζεται, μπορεί να δοθεί μία παράταση επιπλέον εξήντα (60) ημερών, με απόφαση του αρμόδιου πειθαρχικού οργάνου.
 - Η απόφαση λαμβάνεται με απλή πλειοψηφία των παρόντων. Αν η ετυμηγορία περί ενοχής είναι κατά πλειοψηφία, η επιμέτρηση της ποινής γίνεται με ψηφοφορία μεταξύ όλων των παρόντων.
 - Η απόφαση πρέπει να είναι αιτιολογημένη, με αναφορά στα πραγματικά περιστατικά, στα κριτήρια της επιμέτρησης (βαρύτητα, υπαιτιότητα, συνθήκες, συμμετοχή σε οργανωμένο σχέδιο, ρόλος) και στο δικαίωμα άσκησης ένδικων βοηθημάτων.

Αμφισβήτηση – Ένδικα μέσα

 - Εκτός από την έγγραφη επίπληξη, ο φοιτητής έχει δικαίωμα να προσφύγει με αίτηση ακύρωσης στο διοικητικό εφετείο της έδρας του ΑΕΙ.
 - Η εσωτερική διαδικασία των ΑΕΙ (κανονισμοί, πειθαρχικές επιτροπές) τελεί υπό έλεγχο νομιμότητας.

Πάντως, σε περιπτώσεις όπου τα πειθαρχικά παραπτώματα αποτελούν κακουργήματα ή πλημμελήματα, η πειθαρχική διαδικασία δεν αναστέλλεται αυτομάτως λόγω της ποινικής διαδικασίας, αν και το συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει αναστολή με αιτιολογία. Επίσης, όσο διαρκεί η αναστολή, διακόπτεται η παραγραφή του αδικήματος.

Επιπλέον, στις περιπτώσεις καταστροφής περιουσίας, η διαδικασία πειθαρχικής δίωξης συνυπάρχει με τη διαδικασία εκτίμησης ζημίας, για να διασφαλιστεί ότι η ποινή θα έχει αναλογικό χαρακτήρα και βασιστεί σε νομικά και πραγματικά δεδομένα.

Η διαδικασία παύει αν ο φοιτητής χάσει τη φοιτητική του ιδιότητα (π.χ. αποφοίτηση, διαγραφή κ.ο.κ.).

Πηγή: Πρώτο Θέμα