Η τεχνητή νοημοσύνη έχει εισβάλει δυναμικά στην καθημερινότητά μας, κάνοντάς την πιο εύκολη, γρήγορη αλλά και, ίσως, πιο «τεμπέλικη» για τον εγκέφαλό μας. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μασαχουσέτης (Μ.Ι.Τ), η χρήση εργαλείων όπως το ChatGPT φαίνεται να σχετίζεται με μείωση της μνήμης και της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, το 83% των χρηστών δεν θυμούνταν τι έγραψαν όταν χρησιμοποίησαν το εργαλείο, έναντι μόλις 11% όταν έγραψαν μόνοι τους.

Πόσο επηρεάζει αυτή η τεχνολογική «ευκολία» τον τρόπο που σκεφτόμαστε; Μπορεί η χρήση του ChatGPT να «χαλαρώνει» τον εγκέφαλο σε σημείο που να χάνει τη δεξιότητά του; Ή μήπως απλώς πρόκειται για ένα νέο εργαλείο, που – όπως όλα – χρειάζεται σωστή χρήση και μέτρο; Ο ψυχίατρος Γιώργος Μικελλίδης μιλά στην εκπομπή Alpha Ενημέρωση και μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις επιπτώσεις αυτού του φαινομένου στη μνήμη, τη συγκέντρωση και τη γενικότερη νοητική υγεία.

«Ξεκάθαρα η τεχνική νοημοσύνη έχει έρθει και θα μείνει και θα βοηθήσει τους ανθρώπους αλλά ταυτοχρόνως θα δημιουργήσει και πολλά θέματα αν οι άνθρωποι δεν είναι έτοιμοι να τη χρησιμοποιήσουν σωστά. Αυτή η μελέτη θα έλεγα είναι ένα καμπανάκι στο τι αρνητικά μπορεί να δημιουργήσει. Άρα για παράδειγμα πρέπει να συνδημιουργούμε μαζί με την τεχνητή νοημοσύνη και να μην αφηνόμαστε στην τεμπελιά και να περιμένουμε τα πάντα να γίνονται από αυτή τη διαδικασία.»

«Μπορεί να μας βοηθήσει πάρα πολύ αλλά ταυτοχρόνως μπορεί να δημιουργήσει και προβλήματα και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις αλλά και στην εγκεφαλική λειτουργία», επισημαίνει.

«Ο εγκέφαλος αδρανοποιείται όταν του προσφέρεις τα πάντα στο πιάτο», αναφέρει ο Δρ Μικελλίδης και εξηγεί…

«Ο εγκέφαλος δεν είναι μυς αλλά κάπως έτσι ίσως πρέπει να τον φανταζόμαστε. Όπως ασκούμε το σώμα και θέλουμε να έχουμε ένα καλλίγραμμο σώμα, το ίδιο πρέπει να είναι και η εγκεφαλική λειτουργία. Όταν σταματά η νοητική εξάσκηση τότε θα αναμένουμε προβλήματα, ίσως μείωση των διαφόρων λειτουργιών του εγκεφάλου, ακόμη και το ίδιο το μέγεθος του εγκεφάλου μπορεί να μειωθεί, ακόμη και οι ίδιες οι συνάψεις του εγκεφάλου μπορεί να μειωθούν, ακόμη αυτό που ονομάζουμε νευροπλαστικότητα, δηλαδή τη δυνατότητα που έχει ο εγκέφαλος να αναπλάθεται να δημιουργεί καινούργιες συνάψεις και να βελτιώνει τη δομή του, να έχει μία αρνητική ανταπόκριση ανάλογα με τα εξωτερικά και τα εσωτερικά ερεθίσματα που δέχεται.»

Κληθείς να σχολιάσει πως επηρεάζει τα παιδιά η χρήση των έξυπνων συσκευών και της τεχνητής νοημοσύνης, ο Δρ Μικελλίδης επισημαίνει ότι μπορεί να έχει θετικά στοιχεία αλλά θα πρέπει να εστιάσουμε και στο πως επηρεάζεται η συγκέντρωσή τους.

«Άρα το θέμα είναι πώς τα χρησιμοποιούμε, πόσες φορές τα χρησιμοποιούμε και πρέπει κάποτε να βάζουμε και κάποια όρια ανάλογα με τη βιβλιογραφία εννοείται πόσο θα πρέπει να χρησιμοποιούμε αυτές τις συσκευές και ταυτοχρόνως στην τεχνητή νοημοσύνη. Άρα το πώς θα βάλουμε εμείς τα όρια είναι στο να μας δώσει ό,τι καλύτερο και ό,τι το δυνατόν καλύτερο γίνεται και για την εγκεφαλική λειτουργία αλλά και την ανθρώπινα εμπειρία γενικότερα. Αν αναμένουμε ότι τα πάντα θα γίνονται από τις μηχανές, τότε θα αναμένουμε και πολλά προβλήματα στον ψυχικών κόσμο των ανθρώπων και με επακόλουθο την ίδια σωματική υγεία.»

Προσθέτει ότι από την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης επηρεάζεται και η ψυχική υγεία.

«Υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να συσχετιστεί και η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές αναλόγως με το πόσες ώρες περνάμε και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στο πώς ζούμε διαδραστικά καθημερινά μέσα στη ζωή μας. Η έλλειψη της ανθρώπινης επικοινωνίας και τη μοναξιά η οποία δημιουργείται, Δηλαδή αν η τεχνητή νοημοσύνη δρα ως υποκατάστατο της ανθρώπινης εμπειρίας και της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης, δηλαδή περνάμε λιγότερο κοινωνικό χρόνο με άλλους ανθρώπους, τότε αυτό θα μας οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε αισθήματα κενού, ανησυχίας, άγχους και ενδεχομένως μιας καταθληπτικής κατάστασης.»

Επεξηγεί ότι αν χρησιμοποιείται με όριο, μπορεί να λειτουργήσει θετικά, χωρίς όριο ωστόσο μπορεί να φέρει αντίθετα αποτελέσματα.

«Αν το χρησιμοποιούμε ως ολικό υποκατάστατο και μας απομονώνει περισσότερο από τους άλλους ανθρώπους, τότε θα είναι επακόλουθο οι ψυχικές διαταραχές και η μοναξιά συσχετίζεται επίσης με αυτό που βλέπουμε ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικίες. Βασικά θα αυξηθεί κατά 50% ο κίνδυνος άνοιας ανθρώπων που βιώνουν μοναξιά και επίσης κατά 30% μπορούμε να δούμε αύξηση σε καρδιακά επεισόδια και σε εγκεφαλικά επεισόδια λόγω της μοναξιάς.»

Υπογραμμίζει ότι είναι τεράστιες οι δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη εμπειρία.