Σας έτυχε ποτέ να κοιμάστε και ταυτόχρονα να είστε ξύπνιοι; Μήπως κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας εμπειρίας, βλέπατε πράγματα ή ακούγατε ήχους που σας τρόμαζαν και προσπαθώντας να σηκωθείτε, αυτό ήταν αδύνατο γιατί το σώμα σας είχε παραλύσει πλήρως; Αν και ακούγεται σαν σενάριο τρόμου, δεν χρειάζεται πανικός. Το μόνο που ενδεχομένως ζήσατε ήταν μια εμπειρία «Υπνικής Παράλυσης» ή όπως αλλιώς ονομάζεται… «Μόρα».

Η λέξη «Μόρα» στα σλαβικά μεταφράζεται ως «εφιάλτης». Ουσιαστικά η Μόρα είναι για τους Σλάβους ένα μυθικό πρόσωπο δαίμονα, τμήμα της λαϊκής τους παράδοσης.

Τι είναι η υπνική παράλυση

Η Υπνική Παράλυση ή  Υπνοπαράλυση είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από προσωρινή παράλυση του σώματος, η οποία συμβαίνει κατά το ξύπνημα (υπνοπομπική, ή μεταϋπνική παράλυση ύπνου )ή -λιγότερο συχνά- στα αρχικά στάδια του ύπνου (υπναγωγική, ή προϋπνική παράλυση ύπνου).

Το άτομο κατά τη διάρκειά της, έχει αίσθηση του περιβάλλοντος και συνείδηση του τι συμβαίνει γύρω του, αλλά δεν μπορεί να κινηθεί, να μιλήσει και να ανταποκριθεί.

Η κατάσταση αυτή μπορεί να κρατήσει από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι και μερικά λεπτά.

Μερικοί άνθρωποι μπορεί επίσης να αισθάνονται πίεση στο σώμα τους, ή μια αίσθηση πνιγμού. 

Τι ακριβώς συμβαίνει

Η παράλυση ύπνου συμβαίνει όταν ο εγκέφαλος ξυπνάει μετά από κατάσταση REM, αλλά η σωματική παράλυση παραμένει. Αυτό έχει ως συνέπεια ένα άτομο να καταλαβαίνει τι του συμβαίνει αλλά να μην μπορεί να κινηθεί. Επιπρόσθετα η κατάσταση μπορεί να επιφέρει και υπναγωγικές παραισθήσεις.

Αρκετά συχνά, όταν κάποιος βιώνει παράλυση ύπνου έχει την εντύπωση ότι βλέπει όνειρο. Αυτό εξηγεί αρκετές περιγραφές ονείρων στα οποία το άτομο βρίσκεται ξαπλωμένο και ανίκανο να κινηθεί.

Παραισθήσεις

Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν παραισθήσεις κατά τη διάρκεια της παράλυσης του ύπνου. Οι παραισθήσεις μπορεί να διαρκέσουν από λίγα δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η αιτία αυτών των παραισθήσεων μπορεί να είναι μια παροδική και ακίνδυνη νευρολογική διαταραχή.

Οι παραισθήσεις μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ένα τρομερό άγχος (αίσθημα ότι κάτι κακό θα συμβεί)
• Μια αίσθηση ότι κάποιος βρίσκεται στην κρεβατοκάμαρα
• Αίσθημα ότι κάποιος ή κάτι είναι εκεί στο στήθος σας ή σας πνίγει
• Μια εικόνα ενός τρομακτικού πλάσματος όπως ένα φάντασμα, ένα τέρας, μια μάγισσα ή έναν δαίμονα κοντά σας

Ποια τα πιθανά αίτια

Λίγα είναι γνωστά για τη φυσιολογία της παράλυσης του ύπνου. Ωστόσο, έχει προταθεί ότι η διαταραχή οφείλεται στη μετασυναπτική αναστολή των κινητικών νευρώνων στην περιοχή της γέφυρας στον εγκέφαλο.

Συγκεκριμένα, χαμηλά επίπεδα μελατονίνης μπορούν να σταματήσουν το ρεύμα αποπόλωσης στα νεύρα, κάτι που εμποδίζει την ενεργοποίηση των μυών έτσι ώστε κάποιος να μην κινείται όταν ονειρεύεται.

Συχνότητα

Περίπου το 40% των ανθρώπων μπορεί να βιώσει τουλάχιστον ένα περιστατικό στη διάρκεια της ζωής του,

Είναι μια σχετικά κοινή κατάσταση που παρατηρείται συνήθως στα εφηβικά χρόνια.

Άνδρες και οι γυναίκες κάθε ηλικίας μπορούν να το βιώσουν, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι είναι μια κατάσταση που μπορεί να έχει και κληρονομικά χαρακτηριστικά. 

Ορισμένα από τα άτομα που βιώνουν αυτή την κατάσταση, ενδεχομένως να  υποφέρουν επίσης από ναρκοληψία.

Ευνοϊκοί παράγοντες

Παράγοντες που ενδεχομένως αυξάνουν την πιθανότητα της εμφάνισης της παράλυσης ύπνου (με ή χωρίς παραισθήσεις) είναι:

• Όταν κάποιος κοιμάται κοιτάζοντας προς τα επάνω (ανάσκελα)
• Το ακανόνιστο πρόγραμμα ύπνου
• Το αυξημένο στρες
• Οι ξαφνικές αλλαγές στο περιβάλλον ή τη ζωή ενός ατόμου
• Ένα συνειδητό όνειρο που προηγείται του επεισοδίου
• Φάρμακα που βοηθούν στον ύπνο
• Παραισθησιογόνα φάρμακα ή ναρκωτικά

Πώς αντιμετωπίζεται;

Πρόκειται όπως είπαμε για μία κατάσταση παροδική με διάρκεια μερικών δευτερολέπτων.

Την ώρα που συμβαίνει μπορείτε να προσπαθήσετε να υπενθυμίσετε στον εαυτό σας ότι είναι μια ακίνδυνη εμπειρία και να επικεντρωθείτε σε κάποια καλή ανάμνηση ή σε μια μικρή προσευχή που σας ηρεμεί.

Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, συστήνεται επίσης στα άτομα που το βιώνουν να προσπαθήσουν να ηρεμήσουν και να κινούν τους μύες τους, καθώς κάτι τέτοιο μειώνει τη διάρκεια της παράλυσης.

Πώς μπορείτε να αποτρέψετε την παράλυση ύπνου;

Μπορείτε, ωστόσο, να αποτρέψετε τα επεισόδια παράλυσης ύπνου με τους ακόλουθους τρόπους:

• Διαχειριστείτε το άγχος χρησιμοποιώντας διαλογισμό/γιόγκα/ακούγοντας χαλαρωτική μουσική
• Κάντε τακτική άσκηση, αλλά αποφύγετε την άσκηση ακριβώς πριν τον ύπνο
• Εφαρμόστε ένα τακτικό πρόγραμμα να πηγαίνετε για ύπνο την ίδια ώρα και να ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε μέρα
• Αποφύγετε να κοιμάστε ανάσκελα, καθώς έχει συνδεθεί με την πάθηση
• Εάν αντιμετωπίζετε κατάθλιψη ή άγχος, ζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία υγείας

Πηγές: MedicineNet/Wikipedia