Την ώρα που η ανθρωπότητα παρακολουθεί σε ζωντανή μετάδοση εικόνες λιμού και θανάτου στη Λωρίδα της Γάζας, στα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επικρατεί ο όρος «γενοκτονία». Τι σημαίνει όμως «γενοκτονία», πότε αναγνωρίζεται και από ποιον; Πώς διακρίνεται από τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και την εθνοκάθαρση;

Τις απαντήσεις δίνει μιλώντας στο AlphaNews.Live o Διεθνολόγος Χαράλαμπος Χρυσοστόμου και εξηγεί ότι η γενοκτονία είναι μία νομική έννοια του Διεθνούς Δικαίου που στοιχειοθετείται βάσει συγκεκριμένων ενεργειών.

Πώς ορίζεται η γενοκτονία;

Η γενοκτονία αποτελεί όρος διεθνούς δικαίου που καθιερώθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και αφορά στη συστηματική δίωξη ενός έθνους ή φυλής με απώτερο σκοπό την εξαφάνισή τους.

Σύμφωνα με το άρθρο 2 της Σύμβασης για την Πρόληψη και Καταστολή Εγκλημάτων Γενοκτονίας, η γενοκτονία ορίζεται ως «…οποιαδήποτε από τις παρακάτω πράξεις με στόχο τον μερικό ή ολικό αφανισμό μιας φυλετικής, εθνικής ή θρησκευτικής ομάδας, όπως:

• Θανάτωση των μελών της ομάδας
• Πρόκληση σοβαρής σωματικής ή ψυχικής βλάβης σε μέλη της ομάδας
• Σκόπιμη επιβολή συνθηκών ζωής με στόχο τον φυσικό αφανισμό, ολικό ή μερικό, μελών της ομάδας
• Επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην παρεμπόδιση γεννήσεων εντός της ομάδας
• Δια της βίας μεταφορά ανήλικων μελών της ομάδας σε κάποια άλλη.»

Τι είναι εθνοκάθαρση και σε τί διαφέρει από την γενοκτονία?

Με τον ειδικό όρο «εθνοκάθαρση» γίνεται αναφορά στην προσπάθεια δημιουργίας εθνικά ομοιογενών γεωγραφικών περιοχών, μέσω βίαιου εκτοπισμού πληθυσμών που ανήκουν σε ιδιαίτερες εθνικές ομάδες.

Η εθνοκάθαρση προϋποθέτει την πλήρη απομάκρυνση και των τελευταίων υπολειμμάτων της στοχευμένης ομάδας, μέσω της καταστροφής πολιτισμικών στοιχείων, όπως είναι τα μνημεία, τα νεκροταφεία και οι τόποι λατρείας. Σε μια αυστηρότερη και γενικότερη μορφή της η εθνοκάθαρση είναι η εξάλειψη μιας μη επιθυμητής ομάδας σε μία κοινωνία, είτε με τη μορφή της γενοκτονίας ή της αναγκαστικής μετανάστευσης. Περιπτώσεις εθνοκάθαρσης αποτελούν:

• Ρουμάνοι στην Βουκοβίνα (1941)
• Εβραίοι στην Ναζιστική Γερμανία (1941-1945)
• Αρμένιοι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (1915-1923)
• Πόντιοι Έλληνες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (1914-1919)
• Παλαιστίνιοι στο κράτος του Ισραήλ (1948-σήμερα)

Τι συνεπάγεται για ένα κράτος;

Ειδική σύμβαση, που ενέκρινε η Συνέλευση τον Δεκέμβριο του 1948, όρισε ότι οι δράστες τέτοιου εγκλήματος (είτε είναι όργανα ενός κράτους, στρατιωτικοί ή πολιτικοί υπάλληλοι, είτε απλοί πολίτες) πρέπει να θεωρούνται προσωπικά και ατομικά υπεύθυνοι για το έγκλημα αυτό και να δικάζονται από τα δικαστήρια του τόπου όπου διαπράχθηκαν τα εγκλήματα ή από το Διεθνές Δικαστήριο. Η αρχή αυτή εφαρμόστηκε σε πολλές ποινικές δίκες εγκληματιών πολέμου, όπως για παράδειγμα στη δίκη του Γερμανού συνταγματάρχη Άντολφ Άιχμαν που έγινε στο κράτος του Ισραήλ.

Ποια είναι η διαφορά από τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας;

Ως εγκλήματα πολέμου, σύμφωνα με τον Χάρτη του Λονδίνου, ορίζονται οι παραβιάσεις των κανόνων και των εθίμων του πολέμου, με αποτέλεσμα να επιβάλλονται ποινές, ανεξάρτητα αν διαπράττονται από αξιωματικούς στρατιώτες ή πολίτες.

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δικάζει τα εξής εγκλήματα:

α) το έγκλημα της γενοκτονίας,

β) τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας,

γ) τα εγκλήματα πολέμου και

δ) το έγκλημα της επίθεσης.

Ως εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως ορίζονται και από το άρθρο 6 του χάρτη της Νυρεμβέργης, ύστερα από αλλαγή του Πρωτοκόλλου της 6ης Οκτωβρίου 1945, νοούνται οι εξής πράξεις «φόνος, εξόντωση, υποδούλωση, εκδίωξη και άλλες απάνθρωπες πράξεις που διαπραχθήκαν εναντίον οποιουδήποτε άμαχου πληθυσμού, πριν ή κατά τη διάρκεια πολέμου ή διώξεις για λόγους πολιτικούς, φυλετικούς ή θρησκευτικούς, σε εκτέλεση ή σύνδεση με οποιοδήποτε από τα εγκλήματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου κατά παράβαση ή όχι του εσωτερικού δικαίου της χώρα που διαπράχθηκε».

Η διαφορά τους δεν βρίσκεται στο γεγονός ότι τα εγκλήματα πολέμου ποινικοποιήθηκαν ως μεμονωμένες πράξεις του φόνου, και τιμωρούνται ούτως ή άλλως ως εγκλήματα πολέμου, αλλά στο ότι ποινικοποιήθηκαν οι παραβάσεις που αποτελούσαν μέσο κυβερνητικών πολιτικών και στρέφονταν ενάντια άμαχου πληθυσμού, βάζοντας σε κίνδυνο ολόκληρη την ανθρωπότητα.