26 Ιανουρίου 2024. Η Κυβέρνηση ανακοινώνει δέσμη 14 μονομερών μέτρων για τους Τουρκοκύπριους, κατόπιν αξιολόγησης όλων των δεδομένων, τα οποία προτίθεντο να εφαρμοστούν στο πλαίσιο της εσωτερικής νομιμότητας, του διεθνούς δικαίου και του κοινοτικού κεκτημένου.

«Οι Τουρκοκύπριοι είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, το δείχνουμε στην πράξη. Είμαστε η Κυπριακή Δημοκρατία, κράτος μέλος της Ευρωπαίκής Ένωσης, διεθνώς αναγνωρισμένο, δεν είμαστε ψευδοκράτος.»

Νίκος Χριστοδουλίδης, Πρόεδρος Κυπριακής Δημοκρατίας

13 και πλέον μήνες μετά η εκπομπή Alpha Ενημέρωση καταγράφει την πορεία υλοποίησης των μέτρων αυτών στη βάσει επίσημης ενημέρωσης από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.

Κυπριακή υπηκοότητα

Μέτρο πρώτο. Στη βάση της υπουργικής απόφασης του 2007 επί προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου, αρχίζει η εξέταση των εκκρεμουσών αιτήσεων για παραχώρηση κυπριακής υπηκοότητας σε παιδιά Τουρκοκυπρίων, των οποίων ο ένας γονέας εισήλθε και διαμένει παράνομα στα κατεχόμενα. Από τον Φεβρουάριο του 2024 μέχρι σήμερα, συνολικά 150 πρόσωπα εγγράφηκαν ως πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, κατόπιν Απόφασης Υπουργικού Συμβουλίου, με άλλες 629 αιτήσεις που πληρούν τα κριτήρια να είναι σε εκκρεμότητα.

Σύνταξη χηρείας

Το δεύτερο μέτρο αφορά την εξέταση των αιτημάτων για καταβολή σύνταξης χηρείας σε δικαιούχους. Σύμφωνα με τις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων η υλοποίηση του μέτρου προχωρά μέσω των αναβαθμισμένων διαδικασιών αξιολόγησης και μέχρι σήμερα εγκρίθηκε η παροχή σύνταξης σε 18 Τουρκοκύπριες χήρες, που αποτελούν το 30% του συνολικού αριθμού των αιτητριών. 

Υπηρεσίες Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής

Μέτρο υπ’ αριθμόν 3. Πρόσβαση ασθενών στις κλινικές υπηρεσίες του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου.

Δεδομένου του δικοινοτικού χαρακτήρα του Ινστιτούτου μέχρι το 2013 συνολικά 194 πρόσωπα είχαν λάβει τις υπηρεσίες του, ωστόσο η οικονομική και υγειονομική κρίσης που ακολούθησε περιόρισε τον αριθμό των Τουρκοκύπριων ασθενών του σε μονοψήφια νούμερα. Από την περσινή εξαγγελία ωστόσο μέχρι και σήμερα ο αριθμός τους αυξήθηκε στους 56.

Φαρμακευτικές ανάγκες

Το τέταρτο της δέσμης μέτρων σκοπεί στην κάλυψη έκτακτων και επειγουσών φαρμακευτικών αναγκών. Η υλοποίηση του προχωρά κανονικά, μέσω της Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για την Υγεία, με τον Τ/κ επικεφαλής να αιτείται μέσω του Ε/κ ομολόγου του, την παροχή συγκεκριμένων φαρμάκων. Κατόπιν εξέτασης του αιτήματος και εφόσον υπάρχει διαθεσιμότητα του φαρμάκου, αυτό διατίθεται στον Τουκοκύπριο ασθενή. Σύμφωνα με την πληροφόρηση που λάβαμε, τα αιτηθέντα φάρμακα αφορούν μεταξύ άλλων ασθενείς με φυματίωση, τους καρκινοπαθείς, καθώς και επείγουσες ανάγκες για άτομα που βρίσκονται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.

Κανονισμός πράσινης γραμμής

Το πέμπτο μέτρο που ανακοινώθηκε, προνοεί τη διεύρυνση του καταλόγου αγαθών στο πλαίσιο του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής, με την προσθήκη 6 συγκεκριμένων προϊόντων.

Συγκεκριμένα εντάχθηκαν καφές, ξυδάτα, λεμονάδα, κατεψυγμένα λαχανικά και πατάτες, καθώς και η αποξηραμένη μολοχία.

Σύμφωνα ωστόσο με στοιχεία του Κυπριακού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, από την υλοποίηση του μέτρου έως σήμερα ελάχιστες είναι οι ποσότητες αυτών των προϊόντων που διακινήθηκαν, για μια σειρά από λόγους:

Πρώτον: Οι τουρκικές επιγραφές στα προϊόντα αυτά καθιστούν δύσκολη την τοποθέτηση τους στα ράφια υπεραγορών, λόγω του φόβου για ενδεχόμενες αντιδράσεις καταναλωτών

Δεύτερον: Οι εν εξελίξει έλεγχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα υποστατικά παραγωγής των προϊόντων αυτών προκειμένου να επιβεβαιωθεί η λειτουργία τους στη βάση των ευρωπαϊκών προδιαγραφών

Τρίτον: Οι ανησυχία επιχειρήσεων αλλά και κοινού για την ποιότητα των εν λόγω προϊόντων.

Προγράμματα ανθρώπινου δυναμικού

Το Δικαίωμα συμμετοχής Τουρκοκυπρίων σε προγράμματα ανθρώπινου δυναμικού, στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων αποτελεί το έκτο στη σειρά μέτρων που εξαγγέλθηκε.

Η εφαρμογή του άρχισε 4 μήνες, τον Ιούνιο του 2024 οπόταν τα εκπαιδευτικά προγράμματα έγιναν διαθέσιμα στην τουρκική γλώσσα.

Η πρώτη δέσμη προγραμμάτων αποτελείται από σύντομες παρουσιάσεις για την ανάπτυξη μιας σύγχρονης επαγγελματικής κουλτούρας που καλύπτει τις πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες, την ποιότητα, καθώς επίσης την υγεία και ασφάλεια στην εργασία.

Προγράμματα Κέντρου Παραγωγικότητας

Το έβδομο μέτρο της δέσμης που ανακοινώθηκε αφορά το Δικαίωμα συμμετοχής σε προγράμματα κατάρτισης του Κέντρου Παραγωγικότητας, όπως και σε επιμορφωτικά σεμινάρια για θέματα κεκτημένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στους 14 αυτούς μήνες, συνολικά 250 Τουρκοκύπριοι συμμετείχαν σε εκπαιδευτικά προγράμματα στη μητρική τους γλώσσα. Προγράμματα σχετικά με την τεχνολογία, το περιβάλλον, την ασφάλεια και την ποιότητα.

Κάρτα πολιτισμού νέων

Μέτρο όγδοο. Δικαίωμα απόκτησης Κάρτας Πολιτισμού Νέων σε Τουρκοκύπριους που συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους. Παρά το αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Υφυπουργείου Πολιτισμού ενημερωτικό υλικό στην τουρκική γλώσσα, μόλις 1 άτομο προχώρησε στην έκδοσή της.

Στελέχωση σημείων διέλευσης

Το ένατο μέτρο αφορά στην ενίσχυση της στελέχωσης στα σημεία διέλευσης. Βάσει στοιχείων, από την περσινή εξαγγελία καμία διαφοροποίηση υπήρξε, καθώς μετά από αξιολόγηση που έγινε, οι 55 λειτουργοί της Διεύθυνσης Αρχείου Πληθυσμού καθώς και ο αριθμός των Αστυνομικών που στελεχώνουν σήμερα τα οδοφράγματα κρίνονται ικανοποιητικοί.

Σύμφωνα με το ΥΠΕΣ, 55 στελέχη τους διενεργούν τους ελέγχους διέλευσης των Τουρκοκυπρίων στα οδοφράγματα:
– Αγίου Δομετίου
– Λήδρας
– Λήδρα Πάλας
– Αστρομερίτη
– Πύργου
– Δερύνειας

Σε αυτά της Λεύκας και του Λιμνίτη οι έλεγχοι διενεργούνται μόνο από μέλη της Αστυνομίας, ενώ σε Πέργαμος και Στροβίλια την ευθύνη έχουν οι Βρετανικές Βάσεις.

Διαπλάτυνση Αγίου Δομετίου

Η διαπλάτυνση του… πολύπαθου σημείου διέλευσης στον Άγιο Δομέτιο προς άμβλυνση του κυκλοφοριακού χάους που δημιουργείται καθημερινά, είναι το 10 μέτρο στη σειρά. Οι εργασίες ξεκίνησαν στις 22 Ιανουαρίου φέτος, ένα σχεδόν χρόνο μετά την εξαγγελία και σύμφωνα με το Τμήμα Δημοσίων Έργων αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός των χρονοδιαγραμμάτων που έχουν καθοριστεί, συγκεκριμένα στις 21 Μαΐου.

Ταχεία διέλευση μαθητών

Στο νούμερο 11 καταγράφεται η λήψη μέτρων ταχείας διέλευσης για μαθητές στο σημείο διέλευσης του Λήδρα Πάλας. Η εφαρμογή του μέτρου άρχισε 2 ακριβώς μήνες μετά την ανακοίνωσή του, στις 26 Μαρτίου του 2024.

Με ειδικές και από κοινού ρυθμίσεις ΥΠΕΣ και Αστυνομίας διενεργούνται έλεγχοι εξπρες των Τουρκοκύπριων μαθητών στα λεωφορεία, την ώρα που το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής «τρέχει» τη διαδικασία ανάπτυξης συστήματος «Έξυπνης Διέλευσης» που θα κάνει τη διέλευση των μαθητών ακόμα πιο γρήγορη.

Τουρκόγλωσσο προσωπικό στο ΚΕΠ

Μέτρο νούμερο δώδεκα, η πρόσληψη λειτουργών με γνώση της τουρκικής γλώσσας στο ΚΕΠ Λευκωσίας. Σύμφωνα με ενημέρωση από το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού, πρόσληψη επιπλέον τουρκόγλωσσου προσωπικού δεν έγινε, καθώς ο ένας λειτουργός που εξυπηρετεί τους Τουρκοκύπριους σήμερα στο Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη στην Έγκωμη καλύπτει τις ανάγκες που υπάρχουν. Σημειώνεται πως με την λειτουργία του νέου ΚΕΠ στο χώρο του παλαιού ΓΣΠ άλλος ένας τουρκόγλωσσος λειτουργός θα εξυπηρετεί τους Τουρκοκύπριους επισκέπτες.

Η μονάδα στη Μια Μηλιά

13ο μέτρο της δέσμης, αφορά τη διασφάλιση συνέχισης της ομαλής λειτουργίας της μονάδας επεξεργασίας λυμάτων στη Μια Μηλιά.

Σύμφωνα με τον ΕΟΑ Λευκωσίας, κατόπιν διαβούλευσής με την τ/κ πλευρά και τον ανάδοχο του δικοινοτικού εργοστασίου, υπογράφηκε 10ετής επέκταση της σύμβασης με την ανάδοχο κοινοπραξία για τη λειτουργία και συντήρηση του εργοστασίου μέχρι την 1η Δεκεμβρίου του 2032.

Παράλληλα σε συνεργασία με τμήματα της Ε.Ε. και του Γραφείου της UNOPS στην Κύπρο, προβαίνουν στη λήψη επιπλέον δράσεων για υποβοήθηση της ομαλής και εύρυθμης λειτουργίας, μεταξύ των οποίων η εγκατάσταση φωτοβολταικού για μείωση του κόστους λειτουργίας του εργοστασίου, αλλά και η αντικατάσταση του κεντρικού αγωγού που μεταφέρει σε αυτό λύματα κι από τις δύο κοινότητες.

Πρόσβαση σε μουσουλμανικά μνημεία

14ο και τελευταίο μέτρο, η περαιτέρω διευκόλυνση πρόσβασης των Τουρκοκυπρίων, ατόμων και οργανωμένων ομάδων, σε μουσουλμανικά μνημεία στις ελεύθερες περιοχές.

Η υλοποίηση του μέτρου που εξετάζεται και συντονίζεται από Υπηρεσιακή Επιτροπή υπό τον ΥΠΕΞ Κωνσταντίνο Κόμπο, άρχισε με την καταγραφή των μουσουλμανικών χώρων λατρείας που βρίσκονται σε καλή κατάσταση και θεωρούνται ασφαλή για τους επισκέπτες.

Έτσι, μετά από απόφαση της επιτροπής οι Τουρκοκύπριοι σήμερα έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε πολλά τζαμία, σ’ ολόκληρη την Κύπρο.  

Στην επαρχία Λευκωσίας αυτά σε Ψημολόφου και Δένεια. Στη Λεμεσό αυτά στα χωριά Μαλιά – Αυδήμου – Πραστιό Αυδήμου – Μουταγιάκα – Μονιάτη και Κοιλάνι, στην επαρχία Λάρνακας στις κοινότητες Πυργών και Αγίου Θεοδώρου, ενώ στην Πάφο στα χωριά Χούλου και Μανδιά.

Η επιλογή των συγκεκριμένων θρησκευτικών μνημείων έγινε σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, προκειμένου οι οικείοι κοινοτάρχες να διευθετούν κατόπιν ειδοποίησης το άνοιγμα των τεμένων.

Παρά το γεγονός ωστόσο πως έξω από τα τζαμιά, έχουν αναρτηθεί πινακίδες στα ελληνικά και τουρκικά, με το όνομα και το τηλέφωνο κάθε κοινοτάρχη, το μέχρι στιγμής ενδιαφέρον από πλευράς Τουρκοκυπρίων είναι ελάχιστο.

Άξιο αναφοράς, το γεγονός πως ο κατάλογος με τα θρησκευτικά μνημεία δε βρίσκεται πουθενά αναρτημένος, ούτε στην ελληνική, αλλά κυρίως, ούτε και στην τουρκική γλώσσα.

Δείτε το ρεπορτάζ του Ιάκωβου Ιακώβου: