Στο μοντέλο κυρώσεων που επιβλήθηκαν από την ΕΕ στην περίπτωση της εισβολής της Ρωσίας στην Κριμαία εργάζεται η Λευκωσία ως αντίδραση στην τουρκική γεώτρηση του Πορθητή. Ο Υπουργός Εξωτερικών ερωτήθηκε σχετικά κατά πόσο εξετάζεται κάτι τέτοιο απαντώντας πως ο παραλληλισμός είναι εύστοχος και αυτό είναι κάτι για το οποίο η Λευκωσία εργάζεται τον τελευταίο καιρό.
Τι περιελάμβαναν οι κυρώσεις για το ζήτημα της Κριμαίας
Τον Μάρτιο του 2014 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε αποφασίσει τη λήψη διπλωματικών μέτρων ως απάντηση στις ενέργειες της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν τη λήψη δεύτερης δέσμης μέτρων καθώς η Ρωσία έδειξε να μην κάνει πίσω προχωρώντας μάλιστα στην ανακήρυξη της αυτονομίας της Κριμαίας.
Στις 17 Μαρτίου του 2014 η ΕΕ επέβαλε τις πρώτες ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και παγώματα λογαριασμών εναντίον προσώπων που ήταν αναμεμειγμένα στις ενέργειες σε βάρος της εδαφικής κυριαρχίας της Ουκρανίας. Συγκεκριμένα αυτές αφορούσαν 170 φυσικά πρόσωπα και 44 οντότητες.
Περιορισμοί ωστόσο επιβλήθησαν και σε ότι αφορά το εμπόριο. Συγκεκριμένα επιβλήθηκε απαγόρευση εισαγωγών στο έδαφος της ΕΕ προϊόντων που προέρχονταν από την Κριμαία και τη Σεβαστούπολη, καθώς επίσης και οποιεσδήποτε επενδύσεις και αναπτύξεις στο έδαφος εκείνο με ευρωπαϊκό χρήμα.
Τον Ιούλιο του 2014 η ΕΕ προχώρησε σε οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας και τον Σεπτέμβριο του 2014 τις ενίσχυσε περαιτέρω. Τον Μάρτιο του 2015 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συνέδεσε τη διάρκεια των κυρώσεων αυτών με την πλήρη εφαρμογή της συμφωνίας του Μινσκ.
Τα αποτελέσματα των κυρώσεων
Οι κυρώσεις οδήγησαν σε σοβαρή υποτίμηση του ρωσικού νομίσματος και κατ’ επέκταση μιας οικονομικής κρίσης στη Ρωσία. Ωστόσο προκάλεσαν σοβαρές οικονομικές συνέπειες σε κάποια ευρωπαϊκά κράτη με τις απώλειες να εκτιμώνται στα 100 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2015. Για τη Ρωσία μέχρι τα μέσα του 2016 οι απώλειες ανήλθαν στα 170 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ η μεθοδευμένη πτώση της τιμής του πετρελαίου προκάλεσε απώλειες της τάξης των 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Ποια στάση τηρούσε η Κύπρος έναντι των κυρώσεων;
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όταν η ΕΕ επέβαλλε όμως τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας σε σχέση με την Κριμαία, Κύπρος, Ελλάδα, Ιταλία, Ουγγαρία και Σλοβακία ήταν ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ που αμφέβαλλαν για το σκεπτικό αυτό. Μάλιστα η Βουλή της Κύπρου στις 7 Ιουλίου 2016 ενέκρινε κατά πλειοψηφία ψήφισμα που καλούσε την Κυβέρνηση να εργαστεί για άρση των κυρώσεων που επέβαλε η ΕΕ κατά της Ρωσίας. Στη συγκεκριμένη ψηφοφορία ο ΔΗΣΥ τήρησε αποχή.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δήλωνε τον Φεβρουάριο του 2015 σε ρωσικό πρακτορείο:
«Είναι αδύνατον να επιτύχουμε θετικό αποτέλεσμα με στρατιωτικά μέσα ή κυρώσεις. Tα ζητήματα θα έπρεπε να επιλυθούν αποκλειστικά μέσω της διπλωματικής οδού και μέσω του διαλόγου και με παράλληλο σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας».
Ενάντια στις κυρώσεις τάχθηκε ανοιχτά και ο Έλληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
Τι θα μπορούσε να γίνει στην περίπτωση της Τουρκίας;
Η Τουρκία διεκδικεί εδώ και χρόνια την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης, ενώ λαμβάνει σοβαρά κονδύλια υπό τη μορφή προ-ενταξιακής βοήθειας.
Συγκεκριμένα το πακέτο που ενέκρινε η ΕΕ στο πλαίσιο των προ-ενταξιακών κονδυλίων για τα έτη 2014-2020 αγγίζει τα 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου και αφορούν μεταρρυθμίσεις στους τομείς της πολιτικής, της οικονομίας και της κοινωνίας, το περιβάλλον, τη γεωργία και άλλες πτυχές της ενταξιακής διαπραγμάτευσης.
Η ΕΕ αποτελεί σήμερα για την Τουρκία την μεγαλύτερη αγορά εξαγωγών και εισαγωγών προϊόντων. Συνολικά το 44,5% των εξαγωγών της Τουρκίας είναι προς την ΕΕ, ενώ το 38% των εισαγωγών της Τουρκίας προέρχονται από χώρες της ΕΕ. Το 2018 οι εξαγωγές της Τουρκίας προς την ΕΕ ανήλθαν σε 35,6 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ οι εισαγωγές σε 39 δισεκατομμύρια δολάρια, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 22%.
