Ιδιαίτερα απαιτητική αποδείχθηκε η πρώτη κάθοδος της Μαρία Άνχελα Ολγκίν στην Κύπρο μετά τον επαναδιορισμό της ως Προσωπικής Απεσταλμένης του Αντόνιο Γκουτέρες για το Κυπριακό. Με φόντο την προγραμματισμένη για τα τέλη Ιουλίου άτυπη διευρυμένη διάσκεψη, η έμπειρη διπλωμάτης του ΟΗΕ διαπίστωσε εκ νέου την περιορισμένη κινητικότητα στα ΜΟΕ, με την προώθηση της διχοτομικής ατζέντας εκ μέρους της τ/κ πλευράς να παραμένει αμετακίνητη, ενώ ένας νέος παράγοντας, αυτός των υποθέσεων σφετερισμών, να τίθεται στο τραπέζι των συζητήσεων.

Μιλώντας στο AlphaNews.Live ο Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών και Πολιτικός Αναλυτής Χρίστος Ιακώβου, διακρίνει τις τρεις υφιστάμενες τακτικές, αποτιμά τον πρώτο γύρο επαφών της Μαρία Άνχελα Ολγκίν, ενώ απαντά και στο κατά πόσο η απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές ενδέχεται να οδηγήσει στο «πάγωτα» της άτυπης Πενταμερούς.

-Πώς αποτιμάτε την πρόσφατη επίσκεψη της Μαρία Άνχελα Ολγκίν; Είδαμε –ξανά– δύο εκ διαμέτρου αντίθετες στάσεις.

Αυτή τη στιγμή, όπως διαμορφώνεται το σκηνικό, είμαστε μπροστά σε τρεις τακτικές.

Η τακτική του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, η οποία διεφάνη με τις τελευταίες συναντήσεις της Μαρία Άνχελα Ολγκίν, αλλά ιδιαίτερα μετά την τελευταία συνάντηση με τον Χακάν Φιντάν. Προσπαθεί να επεξεργαστεί διάφορα σενάρια, ούτως ώστε να δημιουργηθεί ένα θετικό κλίμα και να επαναρχίσουν οι συνομιλίες. Άρα, τα Ηνωμένα Έθνη ενδιαφέρονται στο πώς θα επαναφέρουν τη διαδικασία των συνομιλιών.

Στη δεύτερη, είναι η τακτική της τουρκικής πλευράς. Είναι ξεκάθαρο ότι δείχνει πως δεν ενδιαφέρεται για τον χρόνο. Αντιθέτως, θεωρεί ότι ο χρόνος είναι σύμμαχος της. Επιχειρεί να οδηγήσει αυτές τις προσπάθειες σε ένα νέο αδιέξοδο, επιμένοντας στην λύση των δύο κρατών, που αλλάζει το πλαίσιο των συνομιλιών, και μάλιστα επιμένει ότι αυτή η θέση παραμένει αναλλοίωτη. Κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολο να το αποδεχτεί ως βάση –έστω για αφετηρία για συζήτηση– η ελληνική πλευρά.

Από την άλλη, η ελληνική πλευρά ασκεί πιέσεις προκειμένου να ξεφύγει η κατάσταση από το αδιέξοδο και να επαναρχίσουν οι συνομιλίες. Άρα, ο βασικός στόχος τακτικής της ελληνικής πλευράς είναι να μην επιμηκύνεται ο χρόνος αυτής της στασιμότητας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Προσπαθεί, ουσιαστικά, να ανατρέψει την πορεία του χρόνου, η οποία λειτουργεί σε βάρος της ελληνικής πλευράς και υπέρ της τουρκικής πλευράς.

–Πώς επιδρά ο διορισμός του Γιοχάνες Χαν ως ειδικού απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην προσπάθεια που καταβάλλεται αυτή την περίοδο;

Δεν θα έλεγα ότι μπορεί να αλλάξει τις εξελίξεις, δεδομένου ότι το μεγάλο πρόβλημα για την επανέναρξη των συνομιλιών είναι η κωλυσιεργία και η θέση την οποία τηρεί η τουρκική πλευρά, τόσο από την Άγκυρα όσον και από τα κατεχόμενα. Κάνουν τα πάντα προκειμένου να εξαντλούν τον χρόνο, να προκαλούν καθυστερήσεις, να επικαλούνται εξελίξεις –όπως για παράδειγμα οι εκλογές στα κατεχόμενα– ούτως ώστε να αποφύγουν τη διαδικασία.

Κατά συνέπεια, αυτούς τους διορισμούς και αυτές τις προσπάθειες πρέπει να τα βλέπουμε σε συνάρτηση με τον παράγοντα, ο οποίος κρατεί το κλειδί αυτή τη στιγμή για την επανέναρξη των συνομιλιών. Από τη στιγμή που προβάλλει η τουρκική πλευρά την αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας και τη θεωρεί ως απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου να επαναρχίσουν οι συνομιλίες, αντιλαμβάνεστε ότι οι διάφοροι διορισμοί δε μπορούν να αλλάξουν αυτό το πλαίσιο.

-Αναχωρώντας από την Κύπρο η Μαρία Άχνελα Ολγκίν επεσήμανε την ευθύνη Χριστοδουλίδη και Τατάρ για πρόοδο.

Δε θα έλεγα ότι επιρρίπτει ευθύνες, αλλά είναι μια απλή επανάληψη του παρελθόντος. Αυτή είναι η διπλωματική τακτική του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών: Να τηρεί τη τακτική των ίσων αποστάσεων, να μην παίρνει θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν πιέσεις για επανέναρξη των συνομιλιών, προκειμένου να διατηρεί ένα κλίμα το οποίο μπορεί να μετεξελιχθεί ως θετικών και να αρχίσουν οι συνομιλίες.

Οι ευθύνες και πιέσεις αποδίδονται όταν έχουμε, πλέον, το τέλος μιας διαδικασίας, η οποία είτε οδηγεί σε κάποιο αποτέλεσμα, αλλά στις πλείστες των περιπτώσεων, όπως μας έχει καταδείξει η διπλωματική ιστορία του Κυπριακού, δεν οδηγεί σε αποτέλεσμα. Οδηγεί σε αδιέξοδο που εκεί αποδίδονται, είτε άμεσα είτε έμμεσ ευθύνες.

-Κινδυνεύει η πραγματοποίηση της διευρυμένης διάσκεψης στο τέλος Ιουλίου βάσει των όσων παρακολουθούμε το τελευταίο διάστημα;

Είναι πολύ πιθανό αυτό, διότι η τακτική της Τουρκίας, τόσο της Άγκυρας όσο και του κατοχικού ηγέτη που οδηγούν σε νέα αδιέξοδα, δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας, τόσο στο διεθνή εμπλεκόμενο παράγοντα όσο και στην ελληνική πλευρά, ότι τουλάχιστον θα εξευρευθεί ένα σενάριο που μπορεί να κρατήσει ή να επαναφέρει τη διαδικασία των συνομιλιών. Εκτός και αν κάνει έναν τακτικό ελιγμό η τουρκική πλευρά την τελευταία στιγμή και δε θέσει το θέμα της αναγνώριση των δύο κρατών ως προϋπόθεση. Αλλά εκεί, το θέμα είναι σε ποιο βαθμό θα θέσει άλλες προϋποθέσεις, ή κατά πόσον θα πάει σε νέες συνομιλίες άνευ αυτών των απαράδεκτο όρων για την ελληνική πλευρά.

Αυτό θα εξαρτηθεί και από τις διεθνείς υποχρεώσεις, διεθνείς πιέσεις ή τις διεθνείς δυνατότητες που μπορεί να έχει η Τουρκία και τις ανάγκες που μπορεί να προβάλει η διεθνής πραγματικότητα, σε σχέση με το τι μπορεί να ζητήσει η Τουρκία από τον δυτικό κόσμο, προκειμένου να κάνει αυτήν την υποχώρηση, να παρουσιάσει αυτήν την κίνηση ως αντάλλαγμα, για να πάρει σε άλλο επίπεδο αυτά τα οποία έχει ζητεί.

-Είναι, όμως, για τη δυτική και ευρωπαϊκή πραγματικότητα το Κυπριακό ψηλά στην ατζέντα;

Πάντα το Κυπριακό είναι στην ατζέντα. Το θέμα είναι σε ποια προτεραιότητα είναι, εξελισσομένων των συγκρούσεων μείζονος σημασίας για το διεθνές σύστημα, ιδιαίτερα της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής, με επίκεντρο τις εξελίξεις στο Παλαιστινιακό και στη Συρία, αλλά και στις σχέσεις του δυτικού κόσμου με το Ιράν, το Κυπριακό δε φαίνεται να είναι το κύριο μέλιμα της διεθνούς διπλωματίας, προκειμένου να ασκήσει και τις ανάλογες πιέσεις για να προχωρήσει η διαδικασία. Διότι υπάρχει σε εξέλιξη μια διαδικασία, η οποία τελευταία χρόνια είναι σε στασιμότητα και θέλουν να την επαναφέρουν και δεν πιστεύω ότι θα ασκηθούν έντονες πιέσεις προς την τουρκική πλευρά να εγκαταλείψει την απαράδεκτη θέση που αλλάζει το πλαίσιο των συνομιλιών, που είναι η η αποδοχή της «ισότιμης αναγνώρισης των δύο κρατών».

-Ποιες είναι οι εκείνες οι διαβουλεύσεις, οι κινήσεις στις οποίες θα πρέπει να προβεί η Λευκωσία στο μεσοδιάστημα για να πιέσει, κατά το δυνατόν περισσότερο, την άλλη πλευρά να αποκτήσει μία λιγότερο αρνητική προσέγγιση;

Ο βασικός στόχος της ελληνικής πλευράς –και είναι και απαίτηση από ό,τι αντιλαμβανόμαστε όλες και όλοι– είναι να υλοποιηθούν τα συμφωνημένα στη Γενεύη για τα έξι Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα οποία πρέπει να εφαρμοστούν μέχρι και την άτυπη πενταμερή του ερχόμενου Ιουλίου. Γνωρίζουμε, όμως, ότι η εφαρμογή αυτή της συμφωνίας μπορεί να μην αποτελεί προϋπόθεση για την πραγματοποίηση την συνόδου. Αυτό για την ελληνική πλευρά θα θεωρηθεί ότι είναι ένα μετρό το οποίο βελτιώνει το κλίμα. Ένα κλίμα το οποίο βρίσκεται σήμερα σε πολύ κακό επίπεδο. Πιστεύω ότι εδώ μπορεί να υπάρξει σύγκλιση μεταξύ της ελληνικής πλευράς και των Ηνωμένων Εθνών, όπως διεφάνη από τις κινήσεις και από τις δηλώσεις της Προσωπικής Απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η ελληνική πλευρά επιμένει στην ανάγκη ότι, αν γίνει πενταμερής, θα πρέπει να προκύψουν συγκεκριμένα αποτελέσματα, τα οποία να δικαιολογούν επανέναρξη των συνομιλιών. Οπότε, σε αυτό το σημείο τακτικής επικεντρώνεται η ελληνική πλευρά. Αν η τουρκική πλευρά κάνει έναν τακτικό ελιγμό την τελευταία στιγμή και εγκαταλείψει την προϋπόθεση την οποία θέτει, τότε μπορεί να υπάρξει πραγματοποίηση της συνόδου.