Στα ενεργειακά δρώμενα της Κύπρου παρατηρείται -μεταξύ πολλών άλλων- και το εξής παράδοξο: παρά την παραχώρηση παρέκκλισης από ευρωπαϊκή οδηγία ώστε ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς να εγκαταστήσει και να λειτουργήσει κεντρικό σύστημα αποθήκευσης ανανεώσιμης ενέργειας με σκοπό την εξισορρόπηση της συχνότητας στο ηλεκτρικό δίκτυο, όποτε παρίσταται ανάγκη, ο αρμόδιος Υπουργός στέλνει το μήνυμα πως θα διοχετεύεται καθημερινά στην ηλεκτροπαραγωγή.

Ότι δηλαδή, δεν πήραμε τη συγκεκριμένη παρέκκλιση για σκοπούς σταθερότητας και ασφάλειας του ηλεκτρικού δικτύου, όπως είπαμε στην ΕΕ, αλλά για να χρησιμοποιηθεί η αποθήκευση σε εμπορική λειτουργία, παρότι δεν προνοείται πουθενά ενόψει της επικείμενης μετάβασης στην ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού.

Ο Γιώργος Παπαναστασίου έχει δηλώσει επανηλειμμένα πως Υπουργείο και κυβέρνηση έκαναν την «ενσυνείδητη επιλογή» της εξασφάλισης παρέκκλισης «για να μειωθούν οι περικοπές από τις ΑΠΕ». Με αυτό τον τρόπο έστειλε το μήνυμα πως η ενέργεια που θα αποθηκεύει ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς σε τρεις υποσταθμούς της ΑΗΚ δεν θα αξιοποιείται σε έκτακτες περιπτώσεις αποκλίσεων, όπως για παράδειγμα λόγω μιας απότομης αύξησης της ζήτησης, αλλά θα τη «στέλνει» στο μείγμα παραγωγής τις ώρες που σβήνει η παραγωγή από τα φωτοβολταϊκά.

Η επικοινωνιακή διαχείριση

Τίθεται ως εκ τούτου, το εξής ερώτημα: Τι θα εφαρμόσει τελικά ο ΔΣΜΚ; Αυτά που ζήτησε ο Υπουργός Ενέργειας από τις Βρυξέλλες ή αυτά που δηλώνει στον κόσμο; Το να συντρέχουν και τα δύο δεν είναι συμβατό ούτε με τη νομοθεσία, ούτε με τις πρόνοιες της παρέκκλισης. Το μόνο βέβαιο είναι πως η επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος από τον Γιώργο Παπαναστασίου, είναι προβληματική,

Ο λόγος είναι πως αν υλοποιηθεί από τον ΔΣΜΚ ο σχεδιασμός για κεντρική αποθήκευση σε  τρεις υποσταθμούς της ΑΗΚ και οι μεγαβατώρες αξιοποιηθούν για εμπορικούς σκοπούς και όχι για εξισορρόπηση συχνότητας, τότε πάει να πει πως η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κοροϊδέψει και το Συμβούλιο Υπουργών, όπως και τη Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπή για τον λόγο που ζήτησε την παρέκκλιση.

Ένα τέτοιο σενάριο δύναται να οδηγήσει και σε νομικές περιπέτειες καθώς η εθνική νομοθεσία, που είναι εναρμονισμένη με τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία, απαγορεύει ρητά τη συμμετοχή του ΔΣΜΚ σε μια ανταγωνιστική διαδικασία, μέσω εμπορικής αξιοποίησης αποθήκευσης ΑΠΕ. Το ρυθμιστικό πλαίσιο δεν προνοεί ότι ο λειτουργός της αγοράς μπορεί να είναι και συμμετέχοντας ωστόσο προς αυτή την κατεύθυνση κατευθύνει την αγορά ο Γιώργος Παπαναστασίου με τις αποφάσεις του.

Παράλληλα, ο Υπουργός προβάλλει τον ισχυρισμό πως με τη λειτουργία κεντρικής αποθήκευσης από τον ΔΣΜΚ θα μειωθούν οι περικοπές από ΑΠΕ, καθώς είναι ένα ευαίσθητο θέμα για τους καταναλωτές, ιδιαίτερα για όσους επένδυσαν σε οικιακό φωτοβολταϊκό σύστημα. Ωστόσο η θέση του αρμόδιου Υπουργού μέχρι σήμερα δεν τεκμηριώνεται, λόγω παντελούς έλλειψης ενημέρωσης για τη μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί.

Πέπλο αδιαφάνειας

Δεν πρόκειται για τον μοναδικό τομέα που καλύπτεται από πέπλο αδιαφάνειας. Αρκεί κανείς να θυμηθεί τη διαδικασία που ακολούθησε ο Γιώργος Παπαναστασίου και κατ’ επέκταση η κυβέρνηση, για την εξασφάλιση της παρέκκλισης από τα όσα προνοεί η ευρωπαϊκή οδηγία για κεντρικό σύστημα αποθήκευσης. Ένα αίτημα που το παρουσίασε πρώτα στο Συμβούλιο Υπουργών και αφού αγνόησε τη ΡΑΕΚ που ζητούσε τη δέουσα τεκμηρίωση ώστε να προχωρήσει στην απαραίτητη αξιολόγηση, αλλά και χωρίς μέχρι σήμερα να έχει ενημερώσει, σε ποια μελέτη στήριξε την απόφασή του και ποιοι τη συνέταξαν.

Ο Γιώργος Παπαναστασίου δήλωνε τότε πως όλα έγιναν νομότυπα, επικαλούμενος απόφαση της ΡΑΕΚ στις 18 Ιουνίου 2025, όταν είχε ήδη τροχοδρομήσει την παρέκκλιση. Όχι γιατί η Ρυθμιστική Αρχή άργησε να πάρει στην κατοχή της όσα είχε προ πολλού ζητήσει αλλά επειδή η Βουλή των Αντιπροσώπων, με μόλις δύο ψήφους εναντίον, ενέκρινε τον τροποποιητικό νόμο του 2025, ο οποίος προνοεί μεταξύ άλλων και το εξής απίστευτο, που δεν αποτελεί εναρμονιστική υποχρέωση απέναντι στην ΕΕ:

«Εφόσον ο ΔΣΜΚ εξασφαλίσει την έγκριση της ΡΑΕΚ, ο Υπουργός, με γνωστοποίησή του που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, δύναται να επιτρέπει στον ΔΣΜΚ, έως ότου το σύστημα μεταφοράς στην Κύπρο συνδεθεί με τα συστήματα μεταφοράς άλλων κρατών μελών μέσω γραμμών διασύνδεσης, να έχει υπό την κυριότητά του, να αναπτύσσει, να διαχειρίζεται και να εκμεταλλεύεται εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας, χωρίς να ακολουθεί ανοικτή, διαφανή και χωρίς διακρίσεις διαδικασία σύναψης συμβάσεων».

Τι ψήφισαν οι βουλευτές

Με άλλα λόγια, μέχρι να διασυνδεθεί ηλεκτρικά η Κύπρος με άλλο κράτος, ενδεχόμενο που δεν φαίνεται ορατό στον ορίζοντα, ο Υπουργός θέλει όπως ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς εκμεταλλεύεται εμπορικά (να φορτίζει τις περικοπές, που αυτόματα σημαίνει εμπορική λειτουργία), την κεντρική αποθήκευση σε υποσταθμούς της ιδιοκτήτριας του Συστήματος Μεταφοράς που είναι η ΑΗΚ, «χωρίς διαφανή διαδικασία σύναψης συμβάσεων». Σε πλήρη αντίθεση με το τι προνοεί η ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού σχετικά με την υποχρέωση μεταβίβασης της κεντρικής αποθήκευσης σε τρίτα μέρη.

Η απόλυτη σύγκρουση ρόλων

Και το χειρότερο, μετά τα πιο πάνω, ο ΔΣΜΚ θα ασκεί πλέον τον τριπλό ρόλο του αδειοδότη, του λειτουργού της αγοράς, καθώς και του συμμετέχοντα. Συγκεκριμένα:

• Θα εκδίδει όρους σύνδεσης στο δίκτυο, ακόμα και για τον εαυτό του
• Ως ο λειτουργός της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, θα δίνει τις εγκρίσεις
• Συμμετέχει στην αγορά με την αποθήκευση για να παρέχει υπηρεσίες και θα δίνει προσφορά

Εύλογα, λοιπό, διερωτάται κανείς, πώς ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς θα εγγυηθεί την αμερόληπτη και δίκαιη λειτουργία της αγοράς, με αυτούς τους ρόλους, που συνιστούν την απόλυτη σύγκρουση…

Παρότι λοιπόν ο Υπουργός Ενέργειας διατείνεται ότι επί των ημερών του έχει καταστεί εφικτός ο προγραμματισμός της έναρξης της εμπορικής λειτουργίας του ανταγωνισμού την 1η Οκτωβρίου 2025, στην ουσία με τις αποφάσεις του και έχοντας το πράσινο φως από την Κυβέρνηση, δείχνει να επιχειρεί να αποδυναμώσει τα νέα δεδομένα που θα διαμορφωθούν.