Το Υπουργείο Εσωτερικών παρουσίασε σήμερα σε συνέντευξη τύπου την μεταρρύθμιση για τον τρόπο διαχείρισης και διάθεσης τουρκοκυπριακών περιουσιών.

Οι ενέργειες που λήφθηκαν επί διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη σε ό,τι αφορά τη διαχείριση και την παραχώρηση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, παρουσιάστηκαν σήμερα σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Κωνσταντίνος Ιωάννου και η Διευθύντρια της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Υπηρεσιών κα Ανθή Λακκοτρύπη.

Τέρμα στις παθογένειες, την αδιαφάνεια και την αναξιοκρατία ανάμεσα στους εκτοπισθέντες

Ο σκοπός της τεράστιας αυτής μεταρρύθμισης, υπογράμμισε ο Υπουργός Εσωτερικών στην εισαγωγική δήλωσή του, «ήταν πρωτίστως ο τερματισμός των παθογενειών και η διασφάλιση της διαφάνειας, της αξιοκρατίας και της ισονομίας ανάμεσα στους εκτοπισθέντες». Μεταξύ άλλων, είπε ο κ. Ιωάννου, προωθήθηκαν η αλλαγή στο νομοθετικό πλαίσιο, η συστηματοποίηση των ελέγχων, η υλοποίηση Σχεδίων Δράσης, η εξυγίανση της τιμολογιακής πολιτικής και η ενίσχυση της εισπρακτικής ικανότητας του Κηδεμόνα.

Επιπρόσθετα, ο κ. Υπουργός αναφέρθηκε στις κυριότερες αλλαγές, που αφορούν:

· Υιοθέτηση νέου νομοθετικού πλαισίου διάθεσης τ/κ περιουσιών

· Εισαγωγή συστήματος επιλεξιμότητας και μοριοδότησης

· Εφαρμογή σαφών, αντικειμενικών και μετρήσιμων κριτηρίων

· Υλοποίηση Σχεδίου Δράσης Περιοχής Μακένζυ

· Έλεγχος συμβάσεων μίσθωσης για τήρηση της νομιμότητας

· Είσπραξη καθυστερημένων και συσσωρευμένων οφειλών

· Εξυγίανση τιμολογιακής πολιτικής και αναπροσαρμογή ενοικίων

· Αξιολόγηση καταλληλότητας κτηρίων

Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω δράσεων, εξήγησε ο κ. Ιωάννου, επιτεύχθηκαν:

· Ο εξορθολογισμό της διαχείρισης των τ/κ περιουσιών,

· Η αντιμετώπιση περιστατικών κατάχρησης και εκμετάλλευσης,

· Ο περιορισμός της διακριτικής ευχέρειας του Κηδεμόνα,

· Η αύξηση των εσόδων του Ταμείου Τουρκοκυπριακών Περιουσιών κατά €960.000/έτος από το Σχέδιο Δράσης Περιοχής Μακένζυ,

· Η είσπραξη €2.500.000 από συσσωρευμένες/καθυστερημένες οφειλές,

· Η λήψη νομικών μέτρων για ανάκτηση των περιουσιών, στις οποίες εντοπίστηκαν παραβιάσεις στη μίσθωση, και

· Η αξιοκρατία, η διαφάνεια και η ισονομία ανάμεσα στον προσφυγικό κόσμο

«Όλες μας οι ενέργειες αποσκοπούν στο νοικοκύρεμα της διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών, με κύριο στόχο να τερματίσουμε την αδιαφάνεια, την αναξιοκρατία και την ανισότητα προς όφελος του προσφυγικού κόσμου, μέχρι την πολυπόθυτη λύση και την επιστροφή στις περιουσίες μας», σημείωσε ο Υπουργός Εσωτερικών, ευχαριστώντας για την εποικοδομητική και ουσιαστική συνεργασία τον Πρόεδρο και τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Προσφύγων, την Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων, καθώς και τη Διευθύντρια και το προσωπικό της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών για τον όγκο δουλειάς που διεκπεραίωσαν και οδήγησε στη σημαντική αυτή μεταρρύθμιση.

Πεπαλαιωμένο και παρωχημένο το προηγούμενο πλαίσιο διαχείρισης τουρκοκυπριακών περιουσιών

Από πλευράς της, η Διευθύντρια Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών κα Ανθή Λακκοτρύπη, περιγράφοντας τα δεδομένα που αφορούν τις τουρκοκυπριακές περιουσίες, εξήγησε ότι αυτές καταλαμβάνουν μια έκταση περίπου 10% των ελεύθερων περιοχών έχουν μια υπολογιζόμενη αξία σε τιμές της γενικής εκτίμησης το 2018, γύρω στα €6.1 δις. Το 23% των τ/κ περιουσιών είναι μόνιμες κατοικίες, το 6% εξοχικές κατοικίες, το 14% επαγγελματικά υποστατικά, το 43% είναι γεωργικοί κλήροι και το 14% είναι άλλοι ανοιχτοί χώροι. Υπάρχουν εν ενεργεία 20.093 συμβάσεις μίσθωσης. Το 86,5% των συμβάσεων αυτών είναι με πρόσφυγες, ενώ ένα 13,5% είναι συμβάσεις που έχουν συνομολογηθεί μεταξύ του Κηδεμόνα και άλλων κρατικών φορέων ή άλλων οργανώσεων και μη προσφύγων. Τα αναμενόμενα εισπραχθέντα έσοδα για το 2025 υπολογίζονται στα €6,5 εκ..

Το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο, επεσήμανε η κα Λακκοτρύπη, δεν επέτρεπε την ορθή και ορθολογιστική διαχείριση των περιουσιών αυτών. «Κατά συνέπεια, είχαμε εντοπίσει τις κυριότερες αδυναμίες στο πλαίσιο αυτό που ήταν ένα πεπαλαιωμένο και παρωχημένο που είχε δημιουργηθεί αμέσως μετά την τουρκική εισβολή το 1974. Ήταν προσαρμοσμένο στις συνθήκες που επικρατούσαν μετά την τουρκική εισβολή και δεν ανταποκρινόταν στις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας. Ήταν ένα ελλιπές πλαίσιο, από το οποίο απουσίαζαν σαφή και μετρήσιμα κριτήρια επιλογής δικαιούχων. Ενθαρρύνονταν μέσα από αυτό το πεπαλαιωμένο νομοθετικό πλαίσιο οι κακές πρακτικές, όπως για παράδειγμα αν οι παράνομες εκμισθώσεις. Υπήρχε αυτή η ευρεία ανεξέλεγκτη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε Κηδεμόνα και των αρμοδίων ειδικών επιτροπών που αποφάσιζαν για τις παραχωρήσεις. Και όλα αυτά οδηγούσαν τον Κηδεμόνα σε ατέρμονες δικαστικές διαδικασίες και. Δημιουργούσαν και μια ανισότητα μεταξύ του προσφυγικού κόσμου», ανέφερε η κα Λακκοτρύπη.

Το νέο νομοθετικό πλαίσιο βασίζεται στην αξιοκρατία, τη διαφάνεια και την ισονομία μεταξύ των δικαιούχων – Τέλος στη διακριτική ευχέρεια του Κηδεμόνα

Αναφερόμενη στις νομοθετικές τροποποιήσεις, η κα Λακκοτρύπη εξήγησε πως οι «πρωταρχικοί στόχοι της νέας νομοθεσίας είναι τρεις. Το όλο νομοθετικό πλαίσιο του νέου τρόπου διαχείρισης βασίζεται στην αξιοκρατία, στη διαφάνεια και στην ισονομία μεταξύ των δικαιούχων. Ένας τρόπος για να διασφαλίσουμε τη διαφάνεια είναι υποχρεωτική δημοσίευση για όλες τις διαθέσιμες περιουσίες. Μέσα από τους κανονισμούς καθίσταται υποχρεωτική η δημοσίευση ανά τρίμηνο όλων των διαθέσιμων περιουσιών και όπου είναι αναγκαίο θα δημοσιεύεται και το υπολογιζόμενο καταβαλλόμενο ενοίκιο. Η δημοσίευση θα γίνεται με σχετική ανάρτηση στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας και στα γραφεία τα οικεία γραφεία, τα Επαρχιακά της Υπηρεσίας. Επίσης θα γίνεται μια περιγραφή της κατάστασης της περιουσίας, γιατί όπως θα δούμε στη συνέχεια, με βάση την επιλεξιμότητα των δικαιούχων, η περιγραφή είναι συνυφασμένη με τους δικαιούχους».

Συνεχίζοντας, η κα Λακκοτρύπη τόνισε πως στους νέους Κανονισμούς υπάρχουν «ξεκάθαρα, διαφανή, σαφή, μετρήσιμα κριτήρια. Υπάρχει μοριοδότηση των δικαιούχων και περιορίζεται στο ελάχιστο η διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε Κηδεμόνα. Δεν θα μπορεί δηλαδή ο Κηδεμόνας να παραχωρεί κατά χάριν τουρκοκυπριακές περιουσίες. Ελάχιστη διακριτική ευχέρεια παραμένει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, για τις οποίες γίνεται ρητή αναφορά στους Κανονισμούς».

Εφαρμογή συστήματος επιλεξιμότητας και μοριοδότησης

Οι νέες ρυθμίσεις σε σχέση με τις κατοικίες προβλέπουν ένα σύστημα επιλεξιμότητας των εν δυνάμει των αιτητών σε ό,τι αφορά στις κατοικίες. Αυτό που αλλάζει είναι ότι υπάρχει πλέον διασύνδεση του αιτητή, του εν δυνάμει δικαιούχου, με τη σύνθεση της οικογένειάς του. Δηλαδή, κάποιος που είναι μονήρης δεν θα μπορεί να έχει πλέον κατοικία τριών υπνοδωματίων, δεν θα είναι επιλέξιμος για να προχωρήσει στο στάδιο της μοριοδότησης.

Σε ό,τι αφορά τους επαγγελματικούς χώρους, η αλλαγή που έρχεται με τους κανονισμούς είναι ότι θα εξετάζεται από μέρους του Κηδεμόνα και η οικονομική επάρκεια του αιτητή, ανέφερε η κα Λακκοτρύπη. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει κατά την υποβολή αίτησης ο αιτητής, ο δυνάμει δικαιούχος να αποδείξει ότι έχει τους πόρους να προβεί στην ανάπτυξη μέσω συγκεκριμένου πλάνου εργασιών και να αποδείξει την χρηματοοικονομική επάρκεια.

Σε ό,τι αφορά στην γεωργική γη, έχουν καθοριστεί στους Κανονισμούς συγκεκριμένες κατηγορίες μισθωτών που δεν καλύπτονταν από τις προηγούμενες ρυθμίσεις, όπως για παράδειγμα οι άνεργοι που έχουν παρακολουθήσει μαθήματα του Τμήματος Γεωργίας. «Πλέον υπάρχει και ο καθορισμός ανώτατου ορίου στην έκταση που μπορεί κάποιος να έχει στην κατοχή του. Είναι τα όρια που έχουν τεθεί από το αρμόδιο Τμήμα Γεωργίας, δηλαδή στα 100 δεκάρια για αρδευόμενη γη και 300 δεκάρια για ξηρική γη.

Προτεραιότητα στην παραχώρηση έχουν οι πρόσφυγες

«Προτεραιότητα στην παραχώρηση θα έχουν οι πρόσφυγες και θεωρούμε ότι μέσω αυτής της ρύθμισης θα αποφύγουμε την μη ορθολογιστική διαχείριση και τις πρακτικές του παρελθόντος που οδηγούσαν τον Κηδεμόνα σε ατέρμονες δικαστικές διαδικασίες.

Θα λάβουμε έσοδα που θα μας επιτρέψουν να τα διοχετεύσουμε σε συντήρηση άλλων υποστατικών ή άλλων σχεδίων που θα εφαρμόσουμε και θα δημιουργήσουν και συνθήκες νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας σε δικαιούχους πρόσφυγες», είπε.

Αλλαγές για τους υφιστάμενους χρήστες τουρκοκυπριακών περιουσιών

Εξηγώντας τις αλλαγές που αφορούν τους υφιστάμενους χρήστες τουρκοκυπριακών περιουσιών, η κα Λακκοτρύπη σημείωσε ότι για τις κατοικίες επιτρέπεται πλέον η μεταβίβαση ή η εκχώρηση δικαιωμάτων σύμβασης μίσθωσης αποβιώσαντα σε συγγενείς του ή μεταβίβαση της σύμβασης μίσθωσης σε άλλον πρόσφυγα. «Στην πρώτη περίπτωση, ο δικαιούχος κληρονόμος θα αναλαμβάνει πλήρως τη συντήρηση της κατοικίας. Στη δεύτερη περίπτωση, όταν γίνεται εκχώρηση δικαιωμάτων σε άλλον πρόσφυγα, τότε θα θεωρείται ότι έχει λάβει τη στεγαστική βοήθεια που δικαιούται.

Σε ό,τι αφορά στην επαγγελματική στέγη, έχει εισαχθεί διάταξη στους Κανονισμούς που επιτρέπει την προσωρινή παραχώρηση της χρήσης της επαγγελματικής στέγης σε άλλον πρόσφυγα για περίοδο που δεν ξεπερνά τα πέντε έτη. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπου ο μισθωτής αδυνατεί να χρησιμοποιήσει το υποστατικό είτε για λόγους υγείας είτε άλλων προσωπικών λόγων και επιλέγει να παραχωρήσει τη χρήση του υποστατικού του σε άλλον πρόσφυγα, νοείται ότι αυτό θα γίνεται κατόπιν της έγκρισης του Κηδεμόνα και υπό τους όρους που θα θέτει σε κάθε περίπτωση ο Κηδεμόνας. Θα επιτρέπεται επίσης η μεταβίβαση σύμβασης μίσθωσης που χρησιμοποιείται για επαγγελματικούς σκοπούς σε άλλον πρόσφυγα και πάλι για περίοδο που δεν θα ξεπερνά τα πέντε έτη.

Σε ό,τι αφορά στη γεωργική γη, επιτρέπεται μέσα από τους νέους Κανονισμούς η μεταβίβαση σύμβασης μίσθωσης υπό προϋποθέσεις σε κληρονόμους αποβιώσαντα μισθωτή, όταν αφορά μόνιμες καλλιέργειες ή κτηνοτροφικά υποστατικά και ξηρικές καλλιέργειες που σχετίζονται με την ανάπτυξη».

Εξυγίανση της τιμολογιακής πολιτικής του Κηδεμόνα – Αναπροσαρμογή ενοικίων βάσει ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε περίπτωσης

Ως Υπηρεσία και στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού, επεσήμανε η κα Λακκοτρύπη, «έχουμε θέσει κάποιους στόχους και κάποιες προτεραιότητες, τις οποίες υλοποιούμε μέσα από συγκεκριμένα Σχέδια Δράσης. Το κύριο και σημαντικό Σχέδιο Δράσης που υλοποιούμε τα τελευταία δύο χρόνια είναι εκείνο για οικονομική εξυγίανση και εξορθολογισμό της τιμολογιακής πολιτικής που εφαρμόζει ο Κηδεμόνας. Για το έργο αυτό, προβαίνουμε σε ελέγχους και αξιολόγηση όλων των συμβάσεων μίσθωσης σε συνεργασία με το Τμήμα Κτηματολογίου. Γίνεται αναθεώρηση των ενοικίων και, μέσω της εφαρμογής συγκεκριμένου σχεδίου για κλιμακωτή αναπροσαρμογή ενοικίων, προχωρούμε σε αλλαγές των συμβάσεων.

Ενδεικτικά, για παράδειγμα χώρος πώλησης αυτοκινήτων στη Λεμεσό, όπου το καταβαλλόμενο ετήσιο ενοίκιο ήταν €5.085, με βάση το αναθεωρημένο ενοίκιο, θα καταβάλει σήμερα στον κηδεμόνα €30.512».

Σε σχέση με τις αθυστερημένες οφειλές προς το Ταμείο, έχει επιτευχθεί μέσα από διακανονισμούς η μείωση των καθυστερημένων οφειλών κατά €2.2 εκ. και έχουν ληφθεί νομικά μέτρα για €1.2 εκ..

Άρχισε η ανάκτηση των υποστατικών όπου εντοπίστηκαν παραβιάσεις στους όρους των συμβάσεων μίσθωσης

Τα εκτιμώμενα έσοδα προς το Ταμείο για το έτος 2025 είναι περίπου €6 εκ.. «Έχουμε προβεί σε έλεγχο όλων των συμβάσεων επαγγελματικών υποστατικών που ανέρχονται στις 4.032. Είχαν εντοπιστεί 512 παραβιάσεις όρων σύμβασης, 146 έχουν συμμορφωθεί, 36 έχουν γίνει ανάκτηση. Έχουμε προβεί σε ανάκτηση των υποστατικών για 50 υποθέσεις, Έχουμε λάβει νομικά μέτρα, ενώ είμαστε στο τελικό στάδιο ανακτήσεων για 162 υποθέσεις», υπογράμμισε η κα Λακκοτρύπη, συμπληρώνοντας πως από τους ελέγχους των συμβάσεων μίσθωσης με Δήμους και Κοινοτικά Συμβούλια.

Σύμφωνα με την κα Λακκοτρύπη, προγραμματίζονται κι άλλα Σχέδια Δράσης, όπως είναι η ανάπτυξη ενός ενεργού μηχανισμού ελέγχου των συμβάσεων μίσθωσης που θα επιτρέπει τη συστηματική παρακολούθηση των συμβάσεων και την άμεση λήψη διορθωτικών μέτρων.

Σε σχέση με τον νόμο για οπτικούς ελέγχους στα τουρκοκυπριακά υποστατικά, η κ. Λακκοτρύπη είπε ότι έχει καταρτιστεί κατάλογος ιδιωτών Πολιτικών Μηχανικών, στους οποίους ανατίθεται η διενέργεια των ελέγχων και, ακολούθως, μετά από κατηγοριοποίηση των αναγκών, η Υπηρεσία θα προχωρήσει σε βελτιώσεις και συντήρηση των υποστατικών.

Αναφερόμενη στα ειδικά Σχέδια Δράσης για συγκεκριμένες περιοχές, μετά την εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης στην περιοχή Μακένζυ, προωθείται η εκπόνηση ενός δεύτερου ειδικού Σχεδίου Δράσης που αφορά στον κατασκηνωτικό χώρο της Ακτής του Κυβερνήτη. Περισσότερες πληροφορίες θα δοθούν όταν ολοκληρωθεί η διαβούλευση και ο νομοτεχνικός έλεγχος της νέας συμφωνίας.

Ναι ένα παράδειγμα αυτής της περιοχής είναι η περιοχή Μακένζι. Είναι οι περιοχές όπου έχουν αυξημένη ζήτηση, αυξημένη αγοραία αξία και διατίθενται πλέον μέσω πλειοδοτικού διαγωνισμού. Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλίζουμε την υψηλότερη προσφορά από προσφοροδότες που θα πλειοδοτούν και τα έσοδα που θα λαμβάνουμε θα διοχετεύονται στη συντήρηση των περιουσιών.

Στη συνέχεια και κληθείσα να δώσει παραδείγματα για τις περιοχές ειδικής διαχείρισης, η κα Λακκοτρύπη αναφέρθηκε στην περιοχή Πιαλέ Πασιά στη Λάρνακα και την περιοχή της παλιάς Λευκωσίας. Εξήγησε πως υπάρχουν κάποιες περιοχές που έχουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία εντοπίζονται σε συνεργασία με το Τμήμα Πολεοδομίας και το Τμήμα Κτηματολογίου και, ακολούθως, θα καθοριστούν από τον Κηδεμόνα για να τεθούν προς πλειοδότηση.

Αναφορικά με τις εξοχικές κατοικίες, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο Ανώτερος Λειτουργός Εσωτερικών κ. Γιάννος Σοφοκλέους σημείωσε πως δεν ισχύουν οι ρυθμίσεις που ισχύουν για τις κατοικίες που δίνονται για μόνιμη στέγαση. Ένα μεγάλο μέρος των εξοχικών κατοικιών, σημείωσε, δόθηκε πριν πάρα πολλά χρόνια, σε μια προσπάθεια να μην μείνουν σε μια κατάσταση ερήμωσης, για σκοπούς αξιοποίησης και μάλιστα υπήρχαν και προγράμματα που δοθήκαν σε μη πρόσφυγες. «Μέσα στα διάφορα σχέδια που ετοιμάζουμε -διότι αυτό αφορά μια δράση και όχι νομοθετική

ρύθμιση-, είναι ότι θα πρέπει να επαναξιολογηθεί η όποια μίσθωση είχε δοθεί στο παρελθόν. Εκεί που έχει διαπιστωθεί ότι υπήρξε και μια απόσβεση της όποιας επένδυσης ενδεχομένως ή δαπάνης επωμίστηκαν οι χρήστες αυτών των εξοχικών κατοικιών, να αποφασιστεί κατά πόσο θα δοθεί δικαίωμα για περαιτέρω κατοχή της συγκεκριμένης περιουσίας ή κατά πόσο θα γίνει ανάκτηση και ενδεχομένως να επαναξιολογηθεί και να αποφασιστεί αν θα δοθεί ξανά ως εξοχική ή αν μπορεί να διατεθεί και ως μόνιμη κατοικία. Είναι στο πλαίσιο του Σχέδιου Δράσης πώς θα αντιμετωπιστεί το θέμα των κατοικιών», επεσήμανε.

Επιπλέον, σε ερώτηση αν κάποιος μη πρόσφυγας δεν έχει καμία περιουσία στις ελεύθερες περιοχές, αλλά κατέχει μεγάλη περιουσία στα κατεχόμενα, μπορεί να ενταχθεί σε κάποιον από τα Σχέδια, ο κ. Σοφοκλέους είπε πως αυτό ήταν κάτι που συζητήθηκε και με την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Προσφύγων. Στο παρόν στάδιο, εξήγησε, «αυτή η κατηγορία προσώπων δεν περιλαμβάνεται, δεν έχει την προσφυγική ταυτότητα, και επειδή ο νόμος των τουρκοκυπριακών περιουσιών το λέει ξεκάθαρα και αποκλειστικά για πρόσφυγες, δεν έχουν περιληφθεί ρυθμίσεις για αυτούς τους συμπατριώτες μας. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν κάποια άλλα προγράμματα πέραν των τουρκοκυπριακών, που μπορούν να αξιοποιήσουν την περιουσία τους στα κατεχόμενα».

Τέλος, ο κ. Σοφοκλέους είπε ότι οι νέοι Κανονισμοί τίθενται σε ισχύ με τη δημοσίευση τους στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας