«Ἡ Ρωμιοσύνη ἒν φυλὴ συνότζ̆αιρη τοῦ κόσμου,
κανένας δὲν ἐβρέθηκεν γιὰ νὰ τὴν-ἰ-ξιλείψη,
κανένας, γιατὶ σ̆σ̆έπει την ποὺ τά ‘ψη ὁ Θεός μου.
Ἡ Ρωμιοσύνη ἔν νὰ χαθῆ, ὅντας ὁ κόσμος λείψη!»
«Πρόκειται για στίχους τεράστιου αισθητικού βεληνεκούς οι οποίοι μπορούν να κοιτάξουν στα μάτια κορυφαίους ποιητές της ευρύτερης μας λογοτεχνίας. Το Σολωμό, τον Παλαμά, τον Κάλβο, τον Καβάφη, τον Σεφέρη. Είναι στίχοι που καθαγιάζουν τη λογοτεχνία μας και την ανεβάζουν πάρα πολύ υψηλά.»
Δρ Κυριάκος Ιωάννου, Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Πρόεδρος Ομίλου Λογοτεχνίας και Κριτικής
Advertisement9η Ιουλίου 1821 ή αλλιώς «Το τραούδιν του Τζυπριανού». Το διασημότερο έργο του Βασίλη Μιχαηλίδη που έναν και πλέον αιώνα μετά τη συγγραφή του εξακολουθεί να δίνει λόγους κι αφορμές για την σημασία που έχει στην κυπριακή και τη νεοελληνική λογοτεχνία κι ιστορία.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
«Η 9η Ιουλίου, η οποία αρθρώνεται σε 560 ιαμβικούς στίχους, γράφτηκε, όπως έχει δείξει σύγχρονη έρευνα, μέσα στο έτος 1894. Είναι το δημοφιλέστερο ποίημα της κυπριακής λογοτεχνίας χωρίς αμφιβολία και μέσα σε αυτό περιγράφεται με δραματικό αλλά και ποιητικά άρτιο τρόπο, η μοίρα που επεφύλαξε, όλα αυτά που επεφύλαξε στον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό την 9η Ιουλίου του δίσεκτου για εκείνη την εποχή τραγικού 1821. Είναι ένα ποίημα όπου ο Βασίλης Μιχαηλίδης ξετυλίγει αφειδώλευτα όλο του το ποιητικό ταλέντο.»
«Η 9η Ιουλίου σώζεται στην έκδοση του 1911 και σε ένα χειρόγραφο το οποίο απόκειται στο αρχείο του Αιμίλιου Χουρμούζιου που βρίσκεται στο Χολαργό στην Αθήνα», εξηγεί ο Δρ. Κυριάκος Ιωάννου.
Ιστορική λογοτεχνία
Στο εμβληματικό έργο του Βασίλη Μιχαηλίδη εντοπίζονται ιστορικά γεγονότα τα οποία αποκαλύπτονται με το πέρασμα των χρόνων, γεγονότα που αξιοποιούνται και από ιστορικούς, κάτι ασυνήθιστο έως απαγορευτικό για λογοτεχνικά έργα.
«Ο Βασίλης Μιχαηλίδης χρησιμοποίησε κατά τη σύνθεση του ποιήματός του και προφορικές πηγές, είχε δηλαδή ενώπιον του συνεντευξιαζόμενους γέροντες οι οποίοι ήταν παρόντες ή αυτήκοοι μάρτυρες των γεγονότων. Έχουμε πληροφορίες ιστορικές οι οποίες πουθενά αλλού δεν έχουν διασωθεί.»
Ανάμεσα στις ιστορικές αναφορές κι ο Μουρούζης, όπως αποκαλύπτει ο Δρ. Ιωάννου.
«’Ενας Μουρούζης τζι έφυεν έσιει τωρά μιαν ώραν, που κρεμαλλίστην του τεισιού’. Δηλαδή προκειμένου να αποφύγει αυτός ο Μουρούζης τη σύλληψη από τους Οθωμανούς Τούρκους, έφυγε λέει από τη Λευκωσία. Έβαλε, λέει ο Μιχαηλίδης, μία στολή από αυτές που φοράνε στην Πιτσιλιά και κατευθύνθηκε προς την Λάρνακα που είναι τα προξενεία. Αυτή η πληροφορία δεν υπάρχει πουθενά άλλου και μάλιστα σε ορισμένες εκδόσεις λανθασμένα η λέξη Μουρούζης γράφεται με μικρό. Τι συμβαίνει όμως εδώ; Ο Μουρούζης είναι υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο. Πρόκειται για τον Γεώργιο Μουρούζη ο οποίος ήταν και στη Φιλική Εταιρεία ο οποίος πράγματι δραπέτευσε.»
Τα λάθη στην 9η Ιουλίου
«Ο Βασίλης Μιχαηλίδης δυστυχώς δεν μπόρεσε να επιμεληθεί την έκδοση του 1911, μια έκδοση η οποία είναι γεμάτη από εκατοντάδες λάθη», αναφέρει ο Δρ Ιωάννου.
Το χειρόγραφο του ποιητή αποτελεί έναν σύγχρονο πολιτιστικό θησαυρό καθώς μέσω αυτού εντοπίζονται και αποκαθίστανται σήμερα τα λάθη που διατυπώθηκαν από τον στοιχειοθέτη κατά τη μεταφορά του στο έντυπο του 1911, εφόσον έγιναν χωρίς την επίβλεψη του ποιητή.
«Στην 9η Ιουλίου στην έντυπη μορφή διαβάζουμε για παράδειγμα η Ρωμιοσύνη να χαθεί όντας ο κόσμος λείψει. Στο χειρόγραφο η Ρωμιοσύνη να χαθεί όντες ο κόσμος λείψει.»
«Το πιο σημαντικό όμως είναι το λάθος που βρίσκει κανείς στον στίχο 481. Εκεί είναι η τελευταία εμφάνιση του Κκιόρογλους σύμφωνα με την έντυπη μορφή που στην τελευταία του ακριβώς αυτή εμφάνιση βλέπουμε ένα Κκιόρογλου εντελώς αδίσταχτο Κκιόρογλου ο οποίος καταφέρεται με μένος εναντίον των Ελλήνων της Κύπρου. Και ο αναγνώστης διαρωτάται καλά τι προσπαθεί να κάνει εδώ ο Βασίλης Μιχαηλίδης; Προσπαθεί να αναιρέσει τον εαυτό του; Προσπαθεί να αποσυναρμολογήσει το χαρακτηρολογικό πορτρέτο ενός καλοσυνάτου Τουρκοκύπριου; Κι όμως είναι λάθος στο χειρόγραφο. Ο Βασίλης Μιχαηλίδης ποτέ δεν έγραψε Κκιόρογλους σ’ αυτό τον στίχο που σας λέω, αλλά Κάρκογλους που είναι ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο. Είναι και αυτό ιστορικό πρόσωπο. Οι τελευταίες έρευνες έδειξαν ότι πρόκειται για έναν κακό Οθωμανό της περιόδου εκείνης.»
Το εύρος του Βασίλη Μιχαηλίδη
Βασίλης Μιχαηλίδης. Ο εθνικός ποιητής της Κύπρου, «Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης», όπως τον έχρισε ο Γιάννης Ρίτσος.
«Ο Βασίλης Μιχαηλίδης είναι χωρίς αμφιβολία και πάντα με βάση την επιστημονική βιβλιογραφία ο σημαντικότερος ενδεχομένως ο εμβληματικότερος γιατί όχι και ο δημοφιλέστερος ποιητής της κυπριακής λογοτεχνίας. Γεννήθηκε το 1849 στο κατεχόμενο σήμερα Λευκόνικο και πέθανε το 1917 στην Λεμεσό και βέβαια έγινε γνωστός κυρίως για τρία έργα του συνθεμένα στην κυπριακή διάλεκτο πρωτίστως για την 9η Ιουλίου, έπειτα για τη Χιώτισσα και για το σημαντικότερο κατά πολλούς μελετητές ερωτικό ποίημα της ευρύτερης νεοελληνικής λογοτεχνίας, την Ανεράδα. Είναι με λίγα λόγια ένας ποιητής ο οποίος για να χρησιμοποιήσω μια δική του έκφραση ήταν, είναι και νομίζω θα είναι με καλόν γάλα βυζασμένος.»
Πού είναι ο τάφος του;
«Σήμερα ο τάφος του θεωρείται ανεύρετος. Έχουν γίνει ορισμένες προσπάθειες. Οι προσπάθειες αυτές δυστυχώς δεν στηρίζονται σε στέρεες επιστημονικές βάσεις.»
108 χρόνια μετά τον θάνατο του Βασίλη Μιχαηλίδη κι ενώ το έργο του έχει μελετηθεί εις βάθος, παραμένει ακόμα άγνωστη η ακριβής τοποθεσία όπου τάφηκε.
«Κατά τη γνώμη μου, το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι μετά από παρέλευση ορισμένων ετών τα οστά του Βασίλη Μιχαηλίδη, τα οποία βέβαια ξέρουμε ότι ξέρουμε ότι ο Μιχαηλίδης θάφτηκε στο παλαιό μέρος του κοιμητηρίου του Αγίου Νικολάου στη Λεμεσό, ότι τα οστά του κάποια στιγμή μεταφέρθηκαν στο οστεοφυλάκιο του κοιμητηρίου που είναι ένα παλιό αγγλικανικό παρεκκλήσι που υπάρχει εκεί και νομίζω ότι οι έρευνες πρέπει κάποια στιγμή να επικεντρωθούν στο οστεοφυλάκιο αυτό το οποίο βρίθει από πάρα πάρα πολλά οστά.»
