Παρά και τη δεύτερη κοινή συνεδρία τριών κοινοβουλευτικών επιτροπών υπό την πρόεδρο της Βουλής την περασμένη Παρασκευή, τα καυτά ερωτήματα για το πριν και το μετά της πλέον καταστροφικής πυρκαγιάς στη χώρα μας, τον περασμένο Ιούλιο παραμένουν αναπάντητα. Γκρίζο παραμένει πέραν από το φυσικό τοπίο και το επιχειρησιακό, με υπουργεία, υπηρεσίες και τμήματα να επιδίδονται σε ένα blame game και τους βουλευτές να κτίζουν αφηγήματα αναλόγως, γεγονός που εξοργίζει περισσότερο τους πολίτες, δη τους επηρεαζόμενους άμεσα από το κακό που μέσα από τα συντρίμμια των σπιτιών και της ζωής τους, αγωνιούν για το μέλλον τους.

Δυο μόλις μέρες πριν και συγκεκριμένα στις 27 Αυγούστου συνεργείο της εκπομπής Alpha Ενημέρωση βρέθηκε στην κοινότητα Σουνίου – Ζανατζιάς. Είναι ένα από τα 13 χωριά που επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τη φονική πυρκαγιά με την εικόνα να παραμένει αποκαρδιωτική. 

Τα περισσότερα από αυτά που… ανακοινώθηκαν στη Βουλή, φαίνεται πως δεν έφτασαν ακόμα προς ενημέρωση των τοπικών αρχών και των επηρεαζόμενων κατοίκων.

Στο χωριό αυτό επηρεάστηκαν περίπου 100 οικίες εκ των οποίων οι 73 κάηκαν ολοσχερώς. Το κοινοτικό Συμβούλιο αναμένει επίσημη ενημέρωση από την επαρχιακή διοίκηση για τον ακριβή αριθμό των σπιτιών που επλήγησαν. 

«Κάποιοι, οι οποίοι ακόμη δεν έχουν πάρει την αποζημίωση τους ζητούν να πάρουν την αποζημίωση. Οι πυρόπληκτοι, των οποίων τα σπίτια είναι ολοσχερώς καταστραμμένα, περιμένουν να ενημερωθούν από τις αρχές, πότε θα μπορέσουν να ξεκινήσουν την αποκατάσταση των σπιτιών τους. Μας λείπει λίγο η ενημέρωση πάνω σε αυτό το κομμάτι, αν τα έχουν δει όλα τα σπίτια του ΕΤΕΚ, αν όχι.»
Κούλα Γαβριή, Μέλος Κοινοτικού Συμβουλίου Σουνίου – Ζανατζιάς   

Ο χειμώνας δεν αργεί και μια έντονη βροχόπτωση πιθανό να προκαλέσει κατολισθήσεις δημιουργώντας νέα προβλήματα. Το ενδεχόμενο αυτό ανησυχεί έντονα την κοινότητα. 

«Σίγουρα είναι να μην έχουν πλημμύρες. Από ότι έχω ενημερωθεί όμως, ήδη έχουν έρθει υπεύθυνοι του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, ειδικοί υδρολόγοι και άλλα συνεργεία που έχουν εντοπίσει σημεία που είναι επιρρεπή τέλος παντού στο να δώσουν πλημμύρες και τροχιοδρομούνται κάποια αντιπλημμυρικά έργα σε συγκεκριμένα σημεία.»

Θα χρειαστεί πολύς χρόνος μέχρι το μαύρο να δώσει και πάλι τη θέση του στο πράσινο τοπίο.

Το Τμήμα Δασών όπως αναφέρθηκε στην επιτροπή την Παρασκευή σε συνεργασία με κοινοτικά συμβούλια και άλλους φορείς, εκπονεί σχέδιο δενδροφύτευσης που θα υλοποιηθεί τον χειμώνα. 

Η κοινότητα Σουνίου ωστόσο βρίσκεται στο ακουστικό, χωρίς να έχει λάβει καμία πληροφορία  σε σχέση με αυτό. 

Σημειώνεται πως ένα τεράστιο μέρος της δασώδους περιοχής του χωριού βρίσκεται σε ιδιωτική γη. Η αναδάσωση σε ιδιωτική γη μπορεί να γίνει με πρωτοβουλία του ιδιοκτήτη, αξιοποιώντας χορηγίες και εθελοντική βοήθεια, ή υποχρεωτικά κατόπιν κήρυξης της έκτασης ως αναδασωτέας από την αρμόδια αρχή λόγω καταστροφής από πυρκαγιά.

«Αν προσέξετε γύρω από σπίτια, έχουμε ξεκινήσει να οργώνουμε κάποια χωράφια να φεύγει αυτό το μαύρο που υπάρχει, γιατί δε θέλουμε να παρασυρθεί αυτό το επιφανειακό στρώμα από τις πρώτες βροχές. Και θα ξεκινήσουμε και σε συνεργασία με κάποιους ιδιώτες, κάποιες δεντροφυτεύεις.»

Μέχρι στιγμής η κοινότητα έχει λάβει μόνο ένα μικρό κονδύλι για λειτουργικά έξοδα.

Δεν υπήρξε επίσημη ενημέρωση

Η 23η Ιουλίου στιγμάτισε τους ανθρώπους που βίωσαν και βιώνουν τις συνέπειες της πυρκαγιάς. Αυτό που θυμούνται έντονα είναι το μένος της φωτιάς, την παντελή έλλειψη ενημέρωσης και την απουσία πυροσβεστικής δύναμης στο χωριό τους. 

Οι κάτοικοι καταγγέλλουν ότι το ειδικό Εθνικό Σχέδιο Πολύβιος που αφορά τη διαδικασία εκκένωσης δεν εφαρμόστηκε όπως προνοείται. 

«Δεν υπήρχε κάποια πληροφόρηση είτε από την κοινότητα, είτε από την Πολιτική Άμυνα, είτε ίσως και από την καμπάνα του χωριού. Η καμπάνα του χωριού αντιλαμβάνομαι επειδή λειτουργεί με ηλεκτρισμό δεν μπορούσε να χτυπήσει, οπότε αυτό σίγουρα δεν έγινε. Άκουσα επίσης ότι ο κοινοτάρχης πήγαινε μέσα στο χωριό και προειδοποιούσε τον κόσμο να φύγει.»
Μόνικα Ιωαννίδου Πολεμίτη, Κάτοικος Σουνίου – Ζανατζιάς 

Την απόφαση να φύγουν όσοι έφυγαν για να σωθούν, την έλαβαν αυτοβούλως.  

Οι προσπάθειες της κοινότητας να ενημερώσουν το κοινό μέσω γραπτού μηνύματος ήταν άκαρπες αφού η πρόσβαση σε υπολογιστή στα γραφεία του Συμβουλίου  ήταν αδύνατη εξαιτίας της διακοπής του ηλεκτρικού ρεύματος.

Η οικογένειας της Μόνικας Ιωαννίδου Πολεμίτη, ήταν από τις τυχερές, αφού η φωτιά άλλαξε κατεύθυνση μόλις λίγα μέτρα μακριά από την οικία τους. Τα σπίτια πίσω από το δικό τους έγιναν στάχτη.

Η εκδήλωση πυρκαγιών στην περιοχή είναι συχνό φαινόμενο τονίζει, αλλά αυτή ήταν η πρώτη φορά που μπήκε στο χωριό.

«Όμως το πιο άσχημο για μένα είναι ότι χάσαμε τους γείτονες μας κάποιους προσωρινά ή κάποιους μόνιμα επειδή ενοικίαζαν εδώ. Οπότε και ο κοινωνικός ιστός είχε έναν αρνητικό αντίκτυπο από αυτήν την πυρκαγιά. Το θετικό πρέπει να πω είναι ότι η κοινότητα ήρθε μαζί όσο ποτέ άλλοτε και μαζί όλοι και με τη συνεργασία με το Κοινοτικό Συμβούλιο προσπαθούμε να βελτιώσουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται την κατάσταση.»

Η προσφορά των εθελοντών

Γνωρίζουν πως η αποκατάσταση θα χρειαστεί χρόνο και η κοινότητα έχει περιορισμένο ανθρώπινο δυναμικό για να αυτό οι κάτοικοι επενδύουν στον εθελοντισμό και στους ανθρώπινους πόρους των πολιτών που δικτυώθηκαν και που ενώνουν δυνάμεις για το κοινό καλό.

«Δημιουργήθηκαν πρωτοβουλίες από τους κατοίκους και έχει δημιουργηθεί και μια ιστοσελίδα μέσα από την οποία ενημερώνονται όλοι και ένα κανάλι στο Telegram με το οποίο επικοινωνούμε έτσι ώστε να δούμε ακριβώς τι μπορεί να προσφέρει ο καθένας από πλευράς γνώσης και ικανοτήτων, έτσι ώστε να δρομολογηθούν κάποιες άλλες δράσεις. Έχει ήδη δρομολογηθεί επίσης μια εθελοντική ομάδα πυρόσβεσης για το Σούνι η οποία θα εκπαιδευτεί από την πυροσβεστική υπηρεσία και συζητούμε τώρα δραστηριότητες δέντρο φύτευσης.»

Σε αντίθεση με τους κρατικούς ρυθμούς που είναι αργοί εξαιτίας της γραφειοκρατίας και των διαδικασιών η ιδιωτική πρωτοβουλία και ο εθελοντικός τομέας κινείται γοργά. Αυτό αποδείχθηκε έμπρακτα και την ώρα που η πύρινη λαίλαπα καταβρόχθιζε τα πάντα στο πέρασμά της.

«Είμαι όντως ευγνώμων για το ότι υπάρχει ο εθελοντισμός. Νομίζω πρέπει να το αναγνωρίσουμε όλοι ότι δούλεψε άψογα και εξακολουθεί να δουλεύει άψογα. Και νομίζω είναι και κάποια μαθήματα πάνω στα οποία μπορούμε να σταθούμε για το πώς οι άνθρωποι μεταξύ τους και οι κοινότητες μπορούν να λειτουργήσουν για να ξεπεράσουν κάποιες κρίσεις.»

Έχουν ακόμα να γίνουν πολλά

Ζητούν ενημέρωση και λεπτομέρειες τόσο για τα χρονοδιαγράμματα των διαδικασιών που βρίσκονται σε εξέλιξη όσο και για αυτές που θα ακολουθήσουν. Ταυτόχρονα ζητούν διαφάνεια στην κατανομή και αξιοποίηση των πόρων που είναι διαθέσιμοι για τον σκοπό αυτό. 

«Δηλαδή πάλι, δόθηκαν πόροι, πού δόθηκαν ακριβώς, πόσα χρήματα ξοδεύτηκαν ήδη, με ποιους τρόπους και όχι απλές ανακοινώσεις μέσω δελτίων τύπου που για κάποιον σαν εμένα δεν ικανοποιούν στον βαθμό που θα ήθελα.»

Καλούν το κράτος να ακούσει και να αναγνωρίσει τις ανάγκες των κοινοτήτων και να οργανωθούν στη βάση αυτών. 

Η επιστροφή στην κανονικότητα για τους ανθρώπους που έχασαν τα σπίτια τους πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα, κάποιο μένουν ακόμα σε εστίες, σε σπίτια φίλων ή ενοικίασαν σε άλλες περιοχές. Η ασφάλεια των ετοιμόρροπων οικοδομών και η αποκατάσταση του πράσινου πρέπει να βρίσκονται στην κορυφή των διαδικασιών. 

«Αλλά επειδή και εμείς ζούμε εδώ και πήραμε την απόφασή ότι θα συνεχίσουμε να ζούμε εδώ, όπως όλοι οι άλλοι, σίγουρα θέλουμε να ζούμε κάπου που μοιάζει με την προηγούμενη κατάσταση. Οπότε θεωρώ ότι είναι προτεραιότητα. Τώρα τα μισογκρεμισμένα σπίτια σίγουρα είναι πάρα πολύ μεγάλος κίνδυνος.»

Για αυτήν, όπως και για πολλούς άλλους, το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι μόνο πώς θα ξαναχτίσουμε αυτά που είχαμε, αλλά πώς θα ξαναχτίσουμε πιο ανθεκτικά.

Επένδυση στις νέες τεχνολογίες

Η Μόνικα Ιωαννίδου Πολεμίτη ως καταξιωμένη επιστήμονας με 20 χρόνια εμπειρία στον επιχειρησιακό μετασχηματισμό, τη χρηματοοικονομική συμβουλευτική και την καινοτομία εισηγείται μεταξύ άλλων πως πρέπει να γίνουν άμεσα επενδύσεις στην τεχνολογία, την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, των ερευνών και των ιστορικών δεδομένων.

«Έχουν δημιουργηθεί λύσεις που ονομάζονται AI agents για παράδειγμα, που μπορούν να παίρνουν αποφάσεις για πράγματα τα οποία είναι ρουτίνας, όπως να απαντούν ένα τηλεφώνημα 112 και να παίρνουν κάποιες αποφάσεις με βάση το τι ακούνε και τι στίγμα παίρνουν, από ποια περιοχή έρχεται το τηλεφώνημα, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν. Παρομοίως sensors, δορυφορικά δεδομένα, όλα αυτά με τη χρήση της τεχνολογίας μπορούν να εφαρμοστούν και σε αυτό σίγουρα πρέπει να συμβάλλεται η ερευνητική κοινότητα έτσι ώστε να φέρουμε το δημόσιο στο στάδιο που να μπορεί να ανταποκρίνεται όσο να ανταποκρίνεται και ο ιδιωτικός τομέας σε κάποια πράγματα.»

Η οικογένεια της Μόνικας είναι μια από τις πολλές που επέλεξαν συνειδητά να κατοικήσουν στην ύπαιθρο, για μια πιο ποιοτική ζωή μακριά από τη φασαρία της πόλης και μέσα στο πράσινο.  Μαζί με τους άλλους 3.500 κατοίκους του χωριού, Κύπριους και ξένους καλούν το κράτος να πράξει τα δέοντα στη βάση της αειφορίας και ανθεκτικότητας και να επαναφέρει τη ζωή στην κοινότητα εκεί όπου ήταν τον Ιούλιο.

Περισσότερη στελέχωση, εξοπλισμός και μέσα είναι οι εύκολες πολιτικές αποφάσεις, αντανακλαστικές μάλιστα για κάθε κυβέρνηση που στήνεται στον τοίχο. Γιατί είναι ορατές, αυτές που θεωρούν ότι θα επικροτήσει ο κόσμος. Οι πιο σημαντικές αποφάσεις που αφορούν στην πρόληψη δεν πουλούν, δεν ελέγχονται και μένουν στο συρτάρι. Όπως ο καθαρισμός, οι εκπαιδεύσεις, οι ασκήσεις ετοιμότητας. Η μη πυρκαγιά, η απουσία καταστροφής δεν παίζει ως είδηση.

Μα όπως λέει ο Λάο Τσε, όταν ένας ικανός ηγέτης ολοκληρώσει το έργο του, ο κόσμος λέει ότι όλα έγιναν φυσιολογικά.

Δείτε το ρεπορτάζ της Όλγας Κωνσταντίνου: