Χώρα στον αυτόματο πιλότο

Δευτέρα, 8/1/2024 - 09:15
Γιώργος Γεωργίου
Δημοσιογράφος οικονομικού ρεπορτάζ

Στις μεγάλες αποτυχίες επίλυσης προβλημάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, το πολιτικό προσωπικό και οι ψηφοφόροι, επέλεξαν την αλλαγή, ενίοτε και την εναλλαγή προσώπων στην εξουσία, ποντάροντας πως αυτό θα είναι αρκετό για να ξεκλειδώσει την επίλυση προβλημάτων. Οι δυστοκίες των πρώτων μηνών και της νέας κυβέρνησης, αποδεικνύουν πως το πρόβλημα δεν είναι τα πρόσωπα ή μόνο τα πρόσωπα. Το πρόβλημα διακυβέρνησης του κράτους, σε όλα του τα επίπεδα είναι δομικό και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί με ριζικές αλλαγές, αρχίζοντας από την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία και φτάνοντας μέχρι τον πιο μικρό δημόσιο οργανισμό.

Δεν είναι η γενική εισαγγελία, η ΑΗΚ, το ΡΙΚ η ΑΤΗΚ, το Υπουργείο Εσωτερικών και Παιδείας, ο στρατός και η αστυνομία, ούτε και η κεντρική τράπεζα που χρειάζονται δομικές αλλαγές στο σύστημα διακυβέρνησης τους. Είναι η χώρα ολόκληρη και αυτό πρέπει να ξεκινήσει με την κεφαλή. Το υπουργικό συμβούλιο και το κοινοβούλιο δηλαδή. Όσοι βρίσκονται στην εξουσία και δεν κινητοποιούν τις διαδικασίες για δομικές αλλαγές, όχι μόνο στους κάτω τους, αλλά και στους ίδιους τους εαυτούς τους, κινδυνεύουν έχουν τη μοίρα των πιο άτυχων προκατόχων τους. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, είναι υποψήφιος να μείνει στην ιστορία ως μια από τις χειρότερες εκδοχές των πρόσφατων προκατόχων του. Για να μη «σκάσει» το όλο σύστημα στα χέρια του, θα πρέπει να τολμήσει να σκάσει αυτός το σύστημα και να προχωρήσει σε συνεννόηση με το κοινοβούλιο σε γενναίες συνταγματικές αλλαγές που να καθιστούν την άσκηση εξουσίας πιο ευέλικτη, πιο προσαρμοστική σε απότομες αλλαγές και πιο συλλογική σε ότι αφορά τις αποφάσεις και την ευθύνη. Αυτό προϋποθέτει να απαρνηθεί το μονοπώλιο της εκτελεστικής εξουσίας που έχει σήμερα.

Ένα μονοπώλιο όπως αυτό διαμορφώθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο μετά την αποχώρηση των εκπροσώπων των Τουρκοκυπρίων το 1963 και όπως μετεξελίχθηκε στη συνέχεια μετά το 1974 από τον Σπύρο Κυπριανού, το οποίο εξάντλησε τις δυνατότητες του. Εδώ και χρόνια αποτελεί τροχοπέδη στον εκσυγχρονισμό και τη μεταρρύθμιση και αδυνατεί να ακολουθήσει τις εξελίξεις πόσο μάλλον να τις δρομολογήσει ή να τις ελέγξει. Ήδη, από το 2004 και ανεξαρτήτως της κατάληξης του τότε δημοψηφίσματος για επανένωση της χώρας, οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις ήταν επιβεβλημένες ώστε το πολίτευμα να αποκτήσει σύγχρονη ευελιξία και να προσαρμοστεί στις ευρωπαϊκές πραγματικότητες. Η αναβολή που πήρε αναμένοντας την επίλυση του Κυπριακού, στοίχισε και θα συνεχίσει να στοιχίζει στην κοινωνία και την οικονομία.

Η χώρα χρειάζεται να προχωρήσει άμεσα σε μεταρρύθμιση του εκλογικού νόμου ώστε να διασφαλίζεται πως η εκτελεστική εξουσία απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας της νομοθετικής εξουσίας. Η μετάβαση σε ένα μεικτό σύστημα, προεδρικό και κοινοβουλευτικό, ανάλογο με αυτό που έχουν στη Γαλλία, με ταυτόχρονη εισαγωγή ενός μεικτού συστήματος οριζόντιας εκλογής και τοπικής εκπροσώπησης θα ήταν μια λύση για την Κυπριακή Δημοκρατία. Άλλωστε και η Γαλλία, στην ιστορία της αναγκάστηκε να προχωρήσει σε σαρωτικές αλλαγές μπροστά στην αποτυχία να επιλύσει μεγάλα εθνικά και κοινωνικά προβλήματα ή να αντιμετωπίσει σκάνδαλα διαφθοράς. Πρέπει η εκλογική μεταρρύθμιση της χώρας, να αποτελέσει σημείο αναφοράς αλλά σήμα πως κανείς και πουθενά δεν πρέπει να αναμένει πως δεν θα γίνουν αλλαγές. Πως αυτό που δούλευε χθες, δεν δουλεύει σήμερα και πως πρέπει να αντικατασταθεί, εκσυγχρονιστεί ή να μεταρρυθμιστεί. Όσο το καθυστερούμε, τόσο πιο πολύ αφήνουμε τη χώρα στον «αυτόματο πιλότο». Να κάνει κύκλους δηλαδή μέχρι να ξεμείνει από καύσιμα ή να βρεθεί εμπόδιο μπροστά της και να μην στρίβει. Ότι έγινε δηλαδή στην οικονομική κρίση του 2008-13.