Ένα επιστημονικό ταξίδι στον χρόνο. Είκοσι περίπου χρόνια μετά, ο επιφανής Καθηγητής Ανθρωπολογίας στο University of North Carolina Charlotte, Στίβ Φάλκονερ, ολοκληρώνει την αρχαιολογική του έρευνα στη θέση «Πολιτικό - Τρουλλιά», φέρνοντας στο φως ένα μεγάλο κομμάτι του προϊστορικού πολιτισμού μας. Οι συστηματικές ανασκαφές στους πρόποδες του Τρόοδους αποκάλυψαν, μεταξύ άλλων, αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, στα ίχνη των οποίων βρίσκονται οι απαντήσεις για την εξέλιξη του κυπριακού πολιτισμού κατά την Εποχή του Χαλκού.
Μιλώντας στο AlphaNews.live λίγες ημέρες πριν την αναχώρησή του από την Κύπρο, ο Καθηγητής και υπότροφος του προγράμματος Fulbright, μάς ξεναγεί στον συναρπαστικό κόσμο της προϊστορικής υπαίθρου. Εκεί όπου 4.000 χρόνια πριν, οι Κύπριοι κυνηγούσαν, γιόρταζαν και συγκεντρώνονταν σε μεγάλους δημόσιους χώρους κατί που, όπως διαπιστώνει ο Δρ. Φάλκονερ, επιβεβαιώνει τις ρίζες του σύγχρονου κυπριακού πολιτισμού.
Ένας αρχαιολογικός θησαυρός στους πρόποδες του Τρόοδους
Ήταν 2004 όταν ο επιφανής Καθηγητής και η σύζυγός του ήρθαν στην Κύπρο για να μελετήσουν την προϊστορία των αρχαίων κυπριακών χωριών. Έπειτα από έξι μήνες ερευνών, εντόπισαν τη θέση «Πολιτικό - Τρουλλιά», ένα σημείο στους πρόποδες του Τρόοδους που μετατράπηκε τα επόμενα χρόνια σε πεδίο πλούσιας αρχαιολογικής έρευνας.
Στίβ Φάλκονερ - Καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας / University of North Carolina Charlotte
Είναι ένα χωριό περίπου δύο εκταρίων, άρα 100 ατόμων το πολύ, με αρχαιολογικό υλικό επίσης εκτεταμένο σε περίπου 18 και πλέον εκτάρια. Στις πλαγιές των λόφων γύρω του και από το 2004, πραγματοποιήσαμε ανασκαφές μέχρι το 2019. Στη διάρκεια αυτού του διαστήματος, αποκαλύψαμε τα ερείπια ενός οικισμού, που είχε κατασκευές παρόμοιες με τα παραδοσιακά κυπριακά χωριά με πέτρα, θεμέλια και λασπότοιχους, που είχαν εγκαταλειφθεί, είχαν εγκαταλειφθεί εδώ και καιρό. Μετατράπηκε σε έναν αρχαιολογικό χώρο με αρχαιολογικά ευρήματα βάθους περίπου 3 μέτρων. Η τοποθεσία που γνωρίζουμε χρονολογείται γύρω στο 2000 π.Χ. ή 4000 π.Χ. πριν. Η σημερινή τοποθεσία κατοικήθηκε για περίπου δύο αιώνες, και τα αρχαιολογικά κατάλοιπα εκεί μας λένε λίγα πράγματα για το πώς ήταν η ζωή στην Εποχή του Χαλκού. Ότι αυτή είναι η αρχαία Κύπρος.
Έτσι ξεκίνησε ένα αρχαιολογικό ταξίδι που στόχο είχε να ζωντανέψει το μακρινό παρελθόν, προσφέροντας πλούσιες γνώσεις για την καθημερινότητα των ανθρώπων στην ύπαιθρο.
Στίβεν Φάλκονερ - Καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας / University of North Carolina Charlotte
Αυτό που μπορεί να κάνει η αρχαιολογία είναι να ρίξει φως σε τρόπους ζωής που δεν βλέπουμε πλέον... Δηλαδή, δεν έχουμε γραπτώς λέξεις που να μπορούν οι άνθρωποι να μας πουν για τον εαυτό τους από πρώτο χέρι. Αλλά τα αρχαιολογικά στοιχεία μπορούν να μας πουν. Άμεσα και με μεγάλη λεπτομέρεια.
Οι ομοιότητες με το σήμερα
Οι πολυετείς αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως, μεταξύ άλλων, εργαλεία, οστά ζώων και κατάλοιπα χειρονακτικών εργασιών, ευρήματα που αναδεικνύουν την έντονη αγροκτηνοτροφική και μεταλλουργική δραστηριότητα στην Κύπρο κατά την εποχή του Χαλκού.
Στίβ Φάλκονερ - Καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας / University of North Carolina Charlotte
Για παράδειγμα, αναλύοντας τα ισότοπα, δηλαδή τα στοιχεία που βρίσκονται σε αυτά τα υπολείμματα φυτών και ζωικών υπολειμμάτων μπορούν να μας πουν τι έκαναν με τα ζώα, όχι μόνο ποια ζώα διαχειρίζονταν, αλλά και πώς τα διαχειρίζονταν [...] Αυτό που μας λένε είναι ότι αυτή η ζωή ήταν μάλλον αρκετά απαιτητική. Η ζωή των αγροτών δεν είναι εύκολη και δεν ήταν εύκολη πριν από 4.000 χρόνια.
Όπως εξηγεί ο Δρ. Φάλκονερ, τόσο η ιδιωτική όσο και η δημόσια ζωή των τότε Κύπριων, παρουσιάζει εντυπωσιακές ομοιότητες με τον σύγχρονο κυπριακό πολιτισμό.
Στίβ Φάλκονερ - Καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας / University of North Carolina Charlotte
Τι κάνουμε όλοι σε διακοπές, σε βαφτίσεις, σε έναν γάμο; Κάθε είδους ιδιαίτερης γιορτής της ζωής; Έχουμε την τάση να βρισκόμαστε μαζί με την οικογένεια και τους φίλους, να τρώμε πολύ και να πίνουμε πολύ. Και έχουμε αρχαιολογικές αποδείξεις ότι αυτό ακριβώς συνέβαινε στους ανοιχτούς χώρους στο Πολιτικό-Τρουλλιά. Έτσι, κατά κάποιο τρόπο αυτό που εντοπίζουμε είναι μια αρχαιολογική δήλωση του τι σημαίνει να είσαι Κύπριος, αλλά τι σημαίνει να είσαι Κύπριος πριν από 4.000 χρόνια, που ίσως είναι η ρίζα για το πώς οι Κύπριοι γιορτάζουν την ταυτότητά τους σήμερα.
Το «ευχαριστώ» στην Κύπρο
Τα τελευταία είκοσι χρόνια ήταν γεμάτα προκλήσεις, αλλά και ανταπόδοση, τόσο για τον ίδιο όσο και για την ερευνητική του ομάδα.
Στίβεν Φάλκονερ - Καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας / University of North Carolina Charlott
Έχουμε μάθει πολλά για την αλληλεπίδραση με τους σύγχρονους Κύπριους και τις κοινότητες που ήταν τόσο ευγενικές και φιλόξενες μαζί μας.
Όπως εξηγεί ο Καθηγητής, εγχειρήματα τέτοιου μεγέθους απαιτούν συντονισμό, συμβολή και συνεργασία πολλών διαφορετικών ανθρώπων.
Στίβ Φάλκονερ - Καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας / University of North Carolina Charlotte
Και μας παρέχει έναν τρόπο, για εμένα προσωπικά, για το εγχείρημά μας, να πούμε ευχαριστώ για να ανταποδώσουμε για όλη τη φιλοξενία που λάβαμε όλα αυτά τα χρόνια, όλη την υποστήριξη που είχαμε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, από το Κυπριακό Αμερικανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Ερευνών και πιο πρόσφατα, την υποστήριξη που έλαβα ως υπότροφος Fulbright μέσω του Υπουργείου των Η.Π.Α. του Κράτους και του προγράμματος Fulbright.
Επόμενο βήμα, η δημιουργία ενός βιβλίου, όπου μικροί και μεγάλοι θα βρίσκουν απαντήσεις για την εξέλιξη του προϊστορικού κυπριακού πολιτισμού.
Στίβεν Φάλκονερ - Καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας / University of North Carolina Charlotte
Ο στόχος είναι να γίνει αυτό όσο το δυνατόν ευρύτερα διαθέσιμο. Αυτό που θέλουμε να κάνουμε λοιπόν είναι να εκδόσουμε το βιβλίο, ίσως σε έντυπη μορφή, αλλά κυρίως σε ηλεκτρονική μορφή, ώστε να μπορεί να διανεμηθεί, για παράδειγμα, σε παιδιά σχολικής ηλικίας εδώ στην Κύπρο ή στο ευρύ κοινό ή σσο επιστημονικά ενδιαφερόμενο κοινό εδώ.
Ο Καθηγητής Στίβ Φάλκονερ επιλέχθηκε από το διεθνές πρόγραμμα εκπαιδευτικών ανταλλαγών Fulbright που χρηματοδοτείται από την αμερικανική κυβέρνηση και διαχειρίζεται από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λευκωσία, με στόχο την ενίσχυση της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ των χωρών.
Ευχαριστούμε το Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου για την φιλοξενία
