Πώς είναι να είσαι αιτητής ασύλου στην Κύπρο; Πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι; Τους πρώτους εννέα μήνες δεν επιτρέπεται να εργάζονται ενώ στη συνέχεια πολλοί δεν μπορούν να εργαστούν είτε επειδή δεν βρίσκουν δουλειά ή δεν μπορούν να εργαστούν στους περιορισμένους τομείς της οικονομίας όπου επιτρέπεται με βάση τη νομοθεσία να εργαστούν, όπως για παράδειγμα γεωργία, κτηνοτροφία, συλλογή σκουπιδιών. Ορισμένοι πάλι έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας που τους εμποδίζουν να εργαστούν. Είναι η κοινωνική πρόνοια που λαμβάνουν από το κράτος επαρκής για να τους εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή διαβίωση όσον αφορά στην υγεία και στην επιβίωση αυτών των ατόμων και των οικογενειών τους; Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι και τι ονειρεύονται για το μέλλον;
Η Αντιπροσωπεία της Ύπατης Αρμοστείας στην Κύπρο, δημοσιεύει σειρά ιστοριών που απαντούν στις περισσότερες από τις παραπάνω ερωτήσεις και παρουσιάζουν την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής ορισμένων αιτητών ασύλου.
Η ιστορία της Άγια και του Άμπτι...
Ο ‘Αμπτι* μόλις 11 μηνών παίζει αμέριμνος στην κούνια του Μακάρειου νοσοκομείου όπου εισήλθε σε κωματώδη κατάσταση το πρωί της περασμένης Πέμπτης. Η κατάστασή του ήταν κρίσιμη, ευτυχώς όμως σταθεροποιήθηκε.
Τον βρήκαμε την επομένη να χαμογελάει στην κούνια του, κάτω από το τρομαγμένο βλέμμα της μητερας του, της 23 χρονης ΄Αγιας* από τη Σομαλία. Μπορεί να ξέφυγε τον κίνδυνο, όμως η μητέρα του ακόμα δεν ξεπέρασε το σοκ.
"Όταν τον φέρανε ήταν παγωμένος, με σπασμούς και υπογλυκαιμία," μας ανέφερε η επί καθήκοντι ιατρός. Σύμφωνα με τους γιατρούς, αυτό που προκάλεσε το πρόβλημα ήταν το γάλα που έδινε η μητέρα στο παιδί, γάλα διαρκείας αντί παιδικό γάλα φόρμουλας.
«Δεν είχα λεφτά ν΄αγοράσω το παιδικό γάλα, μόνο το γάλα διαρκείας μπορούσα να’αγοράσω και πρόσθετα ζάχαρη για να γίνει πιο γλυκό. Τα επόμενα κουπόνια θα μου δοθούν στο τέλος του μήνα (Μάη). Τι θα έπρεπε να κάνω?» διερωτάται απελπισμένα η Άγια, η αποστεωμένη 23χρονη μητέρα από τη Σομαλία, που δεν αφήνει στιγμή από τα μάτια της το μικρό Άμπτι.
Οι καθυστερήσεις στην έκδοση των κουπονιών για σίτιση και των επιταγών για τα καθημερινά έξοδα είναι συχνό φαινόμενο. Η Άγια, παρέλαβε τα κουπόνια του Απριλίου στις 20/04 και έπρεπε να τα εξαργυρώσει μέχρι το τέλος του μήνα ενώ το επιπρόσθετο ποσό των 95Ευρώ για λογιαριασμούς και μικροέξοδα το λαμβάνει πάντα με καθυστέρηση.
Εν πάση περιπτώσει, τα δύο καταστήματα από τα οποία μπορούσε να εξαργυρώσει τα κουπόνια δεν διέθεταν το παιδικό γάλα φόρμουλα.
Ο μικρός Αμπτι γεννήθηκε στην Κύπρο τον περασμένο Ιούνιο. Ύστερα από 3 μήνες διαγνώσθηκε με ταχυκαρδία και μέχρι το τέλος του χρόνου ήταν υπό στενή παρακολούθηση. Η πορεία της υγείας του εξελισσόταν ομαλά, μέχρι την περασμένη Πέμπτη.
Η 23 χρονη Αγια, όταν έφτασε στην Κύπρο πριν από ένα χρόνο ακριβώς ήταν ήδη στον όγδοο μήνα της εγκυμοσύνης της κι αρχές Ιουνίου γέννησε τον Αμπτι στο νοσοκομείο της Λάρνακας.
Μητέρα δύο ακόμα αγοριών , ηλικίας 4 και 3 αντιστοίχως, παρέμειναν με την πεθερά της στη Σομαλία. Ο σύζυγός της, εκπαιδευτικός σε κυβερνητικό ίδρυμα, εξαφανίστηκε για να γλιτώσει από την εξτρεμιστική οργάνωση, Αλ Σιαμπάαμπ (Al-Shabaab), παρακλάδι της Αλ Κάϊντα. «Έγκλημά» του ότι αρνήθηκε να συνεργαστεί μαζί τους. Ήταν ζήτημα χρόνου ότι οι τρομοκράτες θα στρέφονταν εναντίον της γυναίκας του, έτσι η Άγια έπρεπε να δραπετεύσει αμέσως, αφήνοντας πίσω τα δύο της παιδιά. Από τότε δεν έχει ακούσει νεότερα από το σύζυγό της.
Δεν ήταν σε θέση να μας πει περισσότερες λεπτομέρειες για το ταξίδι της στην Κύπρο. Είναι ήδη πολύ ταλαιπωρημένη από την αγωνία για το μικρό Άμπντι, την ασιτία και τη συνεχή αβεβαιότητα στην οποία ζει καθημερινά. "Δεν φεύγει στιγμή από το προσκεφάλι του παιδιού της... είναι πολύ καλή μητέρα," μας αναφέρει η φίλη της, μια 27χρονη νεαρή, επίσης από τη Σομαλία.
Μόλις πάρει εξιτήριο ο μικρός ΄Αμπντι θα γυρίσουν πίσω στο σπίτι, το οποίο μοιράζεται με πέντε άλλες γυναίκες. «Το σπίτι είναι μια χαρά,» μας αναφέρει. Όμως τα προβλήματα με το σύστημα των κουπονιών θα συνεχίσουν να ταλαιπωρούν μάνα και βρέφος αν δεν ληφθούν μέτρα άμεσα.
Κύπρος και αιτητές ασύλου
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, στο τέλος του 2016 ήταν εγγεγραμμένοι στην Κύπρο 3,088 αιτητές ασύλου για τους οποίους εκκρεμούσε απόφαση αναφορικά με την αίτησή τους για διεθνή προστασία. Από αυτούς, οι 307 φιλοξενούνταν στο Κέντρο Υποδοχής Κοφίνου και 112 σε παιδικές στέγες στη Λευκωσία, Λάρνακα και Λεμεσό ως ασυνόδευτα και χωρισμένα από τους γονείς τους παιδιά. Οι υπόλοιποι αιτητές ασύλου (2,699) διαμένουν ανάμεσά μας. Ορισμένοι εργάζονται, ενώ άλλοι - πολύ λίγοι - λαμβάνουν κοινωνική βοήθεια από το κράτος. Σύμφωνα με στοιχεία των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, μόνο 20% των αιτητών ασύλου που διαμένουν εκτός κέντρων φιλοξενίας λαμβάνουν σήμερα κρατική κοινωνική βοήθεια.
Για τους αιτούντες άσυλο, η κοινωνική βοήθεια δεν παρέχεται με βάση το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ) αλλά ως επί το πλείστον σε είδος, μέσω κουπονιών για τις ανάγκες σίτισης και ρουχισμού και ενός μικρού χρηματικού ποσού για την κάλυψη λογαριασμών και άλλων εξόδων. Ενώ το ΕΕΕ για ένα άτομο είναι € 760 το μήνα για την κάλυψη ενοικίου, σίτισης και ρουχισμού, λογαριασμών και άλλων εξόδων, ένας αιτητής ασύλου λαμβάνει μόνο € 320 το μήνα για να καλύψει τις ίδιες ανάγκες. Ενώ κάτω από το ΕΕΕ, το επιπρόσθετο ποσό για κάθε εξαρτώμενο άτομο είναι 144 ευρώ, για τους αιτητές ασύλου το αντίστοιχο ποσό είναι 25 ευρώ με μέγιστο όριο 4 εξαρτώμενους.
Γενικότερα, η κοινωνική βοήθεια που προσφέρεται στους αιτούντες άσυλο είναι σημαντικά πιο κάτω από το όριο κινδύνου φτώχειας, το οποίο το 2015 βρίσκεται στα 690 ευρώ ανά άτομο το μήνα, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
